بخشی از مقاله
چکیده
هدف از نگارش این مقاله، بررسی »فرایند سایشیشدگی و واژگونی این قاعده در زبانهای ایرانی« براساس "رویکرد واجشناسی زایشی" میباشد. در این پژوهش «20» گونهی زبانی بهطور هدفمند انتخاب شده است و دادههای آنها از طریق منابع مکتوب مانند: مقاله، پایاننامه و سایر کتابهای موجود در مورد این گونهها استخراج شدهاند. در هر یک از این گونهها، قواعد واجی آنها استخراج و در مرحله بعد عکس آن قواعد در همان گونه یا گونههای دیگر، ذکر شده است.
در مرحله بعد براساس اصول واجشناسی زایشی و معیارهای ینسن - 2004 - به تحلیل واجی قواعد برای کشف قاعدهی طبیعی پرداخته شده است. با بررسی-های صورت گرفته در این زمینه »دو« نوع سایشیشدگی و واژگونی این قاعده در این گونهها یافت شده است که در این مقاله به بررسی این »دو« نوع سایشیشدگی و واژگونی این قواعد، محیط ایجاد این قواعد و نوع »واژگونی قاعده« میپردازیم. برخی از نتایج این پژوهش عبارتند از: :1 همخوانهای شرکتکننده در این فرایند مطابق قواعد همگی، از نوع همخوانهای گرفته میباشند.:2 قواعد واجی موجهمعمولاً یک سویه هستند.
-1 مقدمه
پژوهش حاضر به توصیف و تحلیل »واژگونی قاعده« در «20» گونهی زبانهای ایرانی میپردازد. این اصطلاح نخستینبار توسط »تئو ونمان - 211 :1972 - « در مقالهای با عنوان » وارونگی قاعده « مطرح شد. هالست - 336 :1980 - 1 به نقلزُنِوِلداز 2 اصطلاح »واژگونی قاعده« را به کار برده است، که وی این اصطلاح را، دربرگیرندهی اصطلاح »وارونگی قاعده« میداند.
از آنجاییکه اصطلاح »واژگونی قاعده« دارای شمول بیشتری است، در این مقاله، نیز از اصطلاح »واژگونی قاعده«، برای تعیین انواع »واژگونی قاعده« که شامل »وارونگی قاعده« و »تقارن قاعده« میباشد، استفاده شده است. اما همانطور که گفته شد، این فرایند، برای نخستین بار این فرایند، توسط »ونمان« مطرح شد. مک کارتی 3، 1979، به نقل از ونمان " - 211 :1972 - وارونگی قاعده « را مرحلهای از تحول تاریخی یک همخوان میداند و در این تحول برای همخوان دو مرحله را مشخص میکند." ینسن - 180 :1990 - در تعریف این فرایند مینویسد: "قاعدهای که در یک زبان در بافت خاصی روی میدهد، ممکن است عکس آن قاعده در همان بافت یا بافتهای دیگر روی دهد".
-2 روش تحقیق
در انجام این پژوهش سعی بر این بوده است که دادهها از گونههای زبانی که دارای اسناد مکتوب مانند: کتاب، واژهنامه، مقاله، پایاننامه و رسالههایی هستند، استخراج شود. روش کار در این مقاله، بر این بوده است که در تنظیم دادهها و دستهبندی آنها گونههای دارای قاعدهی واجی مشابه یا یکسان در یک جدول قرار گیرد و در جدول پس از آن دادههای گونههایی که »واژگونی قاعده« یا خلاف قاعدهی قبل در آنها عمل کرده ذکر شود و در مرحلهی بعد برای تعیین قاعدهی اولیه و طبیعی4 برطبق اصول »واجشناسی زایشی« به تحلیل و قاعدهنویسی این فرایند براساس معیارهای تحلیل واجی قواعد ینسن - 117 :2004 - و شروطی که هایمن - 217 :1368 - برای طبقات طبیعی ذکر کردهاند، پرداخته میشود.
برای مقایسه صورت تاریخی این دادهها با واجنویسی معیار و گونههای زبانی ذکر شده در هریک از این جدولها ستونی به نام زبان پهلوی درج شده است که دادههای آن از فرهنگ کوچک زبان پهلوی - مکنزی، - 1373 و همچنین فرهنگ تطبیقی- موضوعی زبانها و گویشهای ایرانی نو - حسندوست، - 1389 و مقالات و کتابهای نوشته شده در داخل و خارج از کشور برای تعیین صورتهای زیرساختی ناآشنا و مبهم استخراج شده است. تلفظ صورت پهلوی دادهها، به همان صورتی که در این دو فرهنگ نوشته شده است آمده است و واژههایی که معادل آنها در این دو فرهنگ یافت نشده است را با علامت سؤال ؟ و آندسته از واژههایی که صورت پهلوی آنها با فارسی معیار تفاوت دارد با علامت ستاره* مشخص شده است.
-3پیشینهی پژوهش
در این قسمت به ترتیب تقدم زمانی، به آثاری که در مورد فرایند »واژگونی قاعده« نوشته شدهاند، اشاره میشود . ونمان : - 1972 - این اصطلاح نخستین بار توسط ونمان در مقالهای با عنوان »وارونگی قاعده« مطرح شد. وی »وارونگی قاعده« را مرحلهای از تحول تاریخی یک همخوان میداند و در این تحول برای همخوان دو مرحله را مشخص میکند - مککارتی، :1979 به نقل از ونمان، . - 211 :1972
