بخشی از مقاله
چکیده
کاربرد ترکیبات زیستی ایمن براي محیط زیست جهت افزایش عمر گلجایی گلهاي شاخهبریده حائز اهمیت است. اسانسها و عصارههاي گیاهی از جمله ترکیباتی هستند که با داشتن خواص ضد میکروبی، موجب افزایش عمر پس از برداشت گلهاي شاخهبریده میشوند. تیمارهاي مکانیکی مانند ایجاد شکاف در انتهاي ساقه نیز باعث افزایش عمر گلجایی میگردند. اسانس و عصاره شمعدانی عطري - Pelargonium graveolens - ترکیباتی زیستی با خواص ضدمیکروب هستند که میتوانند، به عنوان محلول گلجایی به کار گرفته شوند.
در پژوهش حاضر، از غلظتهاي مختلف عصارهي شمعدانی عطري و شکاف انتهاي ساقه جهت افزایش عمر پس از برداشت گلهاي شاخهبریده داودي - Dendranthema grandiflorum L. - استفاده شد. نتایج نشان داد که عمر گلجایی گلهاي تیمار شده با شکاف 5 سانتیمتري با 50 میلیگرم در لیتر عصاره شمعدانی عطري با میانگین 18/41 روز به طور معنیداري بیشتر از گلهاي شاهد 8/06 - روز - بود. فعالیت میکروبی و نشت یونی اختلاف معنیداري را با کاربرد عاملهاي ذکر شده در مقایسه با شاهد نشان داد.
مقدمه
در سالهاي اخیر توجه جهانی به حفظ محیط زیست، منجر به انجام تحقیقات متعددي به منظور استفاده از ترکیبات زیستی و تیمارهاي غیر شیمیایی در حفاظت از کیفیت پس از برداشت محصولات باغبانی گردید. همچنین کاهش ضایعات پس از برداشت محصولات به ویژه گلهاي شاخه بریده و افزایش عمر آنها، با در نظر گرفتن هزینههاي بالاي تولید امري بسیار ضروري است . - Iftikhar et al., 2011 -
گل داودي داراي نقشی بسیار مهم در تجارت گیاهان زینتی و گلهاي شاخه بریده است - Gul & . - Tahir, 2013 تنش آبی و افزایش مقاومت هیدرولیکی ناشی از تشکیل حبابهاي هوا منجر به جلوگیري از انتقال آب در ساقه و انسداد لولههاي آوندي شده و دلیلی عمده در کاهش عمر گلجایی میباشد . - In et al., 2006; Van Leperen et al., 2001 - بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین کاربرد عصارهي شمعدانی عطري در محلول گلجاي، ایجاد شکاف در انتهاي ساقه و اثر متقابل آنها با فعالیت میکروبی و بهبود روابط آبی، بر افزایش برخی صفات کیفی و عمر گلجایی گلهاي شاخهبریده داودي - Dendranthema grandiflorum L. - انجام شد.
مواد و روشها
این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایهي طرحکاملاً تصادفی با دو عامل شامل شکاف انتهاي ساقه در دو سطح - بدون شکاف و شکاف 5 سانتی متري انتهاي ساقه - و استفاده از عصاره شمعدانی عطري در 6 سطح 0 - ، 5، 10، 20، 40 و 50 میلیگرم در 500 میلیلیتر آب مقطر - با 12 تیمار، 3 تکرار و 36 پلات و در هر پلات 4 شاخه گل و در مجموع 144 شاخه گل در آزمایشگاه ارزیابی ±عمر گلجایی در شرایط فتوپریود 12 ساعت، شدت نور 12 میکرومول بر متر مربع بر ثانیه، رطوبت نسبی 60 تا 70 درصد و دماي 20 2 درجه سانتیگراد انجام شد.
نتایج
شکاف در انتهاي ساقه و کاربرد عصارهي شمعدانی عطري در محلول نگهدارنده تاثیري معنیدار بر عمر گلجایی و سایر صفات اندازهگیري شده داشت - جدول . - 1 بین تیمار شاهد و سایر تیمارها اختلافی معنیدار در ارتباط با صفات اندازهگیريشده برقرار بود. تیمار شاهد - ٠O٠ - S با میانگین 8/06 روز و تیمار S1O50 - شکاف انتهاي ساقه با 50 میلیگرم در لیتر عصارهي شمعدانی عطري - با میانگین 18/41 روز، به ترتیب کمترین و بیشترین عمر گلجایی را داشتند - جدول . - 2 به طور کلی با افزایش غلظت عصاره شمعدانی در محلول گلجاي افزایش معنیداري در ماندگاري گلها مشاهده شد.
بیشترین جمعیت باکتري در محلول مربوط به تیمار S0O0 با میانگین 234 کلونی در 10 سیسی و جمعیت باکتري با ایجاد شکاف همراه با 50 میلیگرم عصارهي شمعدانی عطري - S1O50 - با میانگین 15 کلونی در 10 سیسی کاهش چشمگیري را نشان داد - جدول . - 2 غلظت مالون دي آلدئید در تیمار شاهد نسبت به سایر تیمارها درسطح بالاتري قرار داشت - جدول . - 2 با ایجاد شکاف در انتهاي ساقه و افزایش غلظت عصارهي شمعدانی عطري در محلول گلجاي میزان نشت یونی سلولها کاهش یافت.
گلهاي متعلق به تیمارS0O0 با میانگین 0/58 درصد و تیمار S1O50 با میانگین 2/88 درصد به ترتیب داراي کمترین و بیشترین درصد ساکارز موجود در ساقه بودند - جدول . - 2 تیمار گیاهان با ایجاد شکاف در انتهاي ساقه و کاربرد عصارهي شمعدانی عطري داراي افزایشی معنیدار در مقایسه با گلهاي شاهد روي محتوي آنتوسیانین گلبرگ بود - جدول . - 2
بحث
بر اساس پژوهش Iftikhar et al. - 2011 - ایجاد شکاف در انتهاي ساقه منجر به افزایش جذب محلول گلجاي توسط گلهاي شاخهبریده، بهبود روابط آبی و افزایش ماندگاري گلها میگردد که با نتایج بهدستآمده از این تحقیق مطابقت دارد. اسانسها و عصارههاي گیاهی داراي خواص ضدمیکروبی میباشند که باعث کاهش میزان باکتريها در محلول گلجاي میشوند - Iftikhar et . - al., 2011 مالون دي آلدئید به عنوان شاخصی از پیري و مقاومت فیزیولوژیکی استفاده میشود.
در بررسی حاضر ترکیب ضد میکروبی و تیمار مکانیکی موجب کاهش تجمع مالون دي آلدئید شده و با حفظ ثبات و پایداري غشا، ماندگاري گل بریده داودي را افزایش داده است. دلیل برتري آن را هم میتوان به توانایی ضد میکروبی این ترکیبات نسبت داد که به حفظ تعادل آب و کاهش تنش آبی که عامل اصلی مرگ و پژمردگی گلبرگهاست، کمک میکند. Kazemi & Ameri - 2012 - اثر مثبت ترکیبات ضد میکروبی از جمله اسانس گیاهی را روي پایداري غشا و کاهش مالون دي آلدئید در گل بریده میخک گزارش نمودند.
شاخص ثبات غشاي سلولی که بیان کننده مقدار نشت یونی بافتها میباشد، و در زمان پیري با افزایش ماندگاري به کمترین مقدار خود میرسد. در پژوهش حاضر میزان نشت یونی با کاربرد عصارهي گیاهی و تیمار مکانیکی در مقایسه با شاهد کاهش یافت. پژوهشگران عنوان کردند که دلیل افزایش درصد ثبات غشاي سلولی در تیمارها نسبت به شاهد را میتوان به افزایش مواد جامد محلول مانند کربوهیدراتها در گیاهان دانست . - et al., 2002 O’Donoghue - هر چه درصد ماده کربوهیدراتی ذخیرهشده بیشتر باشد، طول عمر گلجایی افزایش مییابد .
- Mutui et al., 2001 - محققین معتقدند که انجام تیمارهاي مکانیکی در انتهاي ساقه گل شاخهبریده و همچنین اثر بخشی ترکیبات ضد میکروبی روي کاهش بار میکروبی و افزایش جذب محلول، موجب حفظ و افزایش کربوهیدراتها در ساقه گلهاي شاخهبریده و افزایش عمر گلجایی میگردد Bartoli et al. . - Basiri et al., 2007 - - 1996 - طی تحقیقی بیان کردند که ترکیبات ضدمیکروبی موجب افزایش میزان کربوهیدراتها در ساقه گلهاي بریده رز گردید. در بین رنگیزه گلبرگها، آنتوسیانین از ارزش بالایی برخورداراست.
ترکیبات ضد میکروبی با بهبود جذب آب، ترکیبات محلول گلجا و همچنین حفظ تورژسانس سلولی از نابودي رنگیزههاي مهم از جمله آنتوسیانین که از شاخصهاي اصلی تعیینکننده در بازارپسندي گلهاي شاخه بریده هستند، جلوگیري میکند Basiri et al. - 2007 - . - Zamani et al., 2001 - دریافتند که استفاده از غلظتهاي بالاي ترکیبات ضد میکروبی باعث افزایش میزان آنتوسیانین در گل بریده میخک گردید. به طور کلی، در این مطالعه شکاف 5 سانتیمتري انتهاي ساقه همراه با 50 میلیگرم در لیتر عصارهي شمعدانی عطري بیش از 10 روز نسبت به شاهد، موجب بهبود عمر گلجایی گل بریده داودي شد. بنابراین، این تیمار به عنوان یک محلول تمدیدکننده عمر گلجایی گل شاخهبریده داودي به فروشندگان و مصرف کنندگان این گل شاخهبریده توصیه میشود.
