بخشی از مقاله
چکیده :
گسترش علوم و فناوری و پیشرفت های چشم گیر در عرصه های مختلف باعث شده است نگاه به آموزش و پرورش در هر جامعه و حکومتی به عنوان اثر گذار ترین سازمان در رشد جامعه توجه ویژه بشود.
از آنجا که هسته فنی در آموزش و پرورش تدریس و یادگیری می باشد که در مدرسه اتفاق می افتد و از طرفی شایستگی و خصوصیات مدیریت و رهبری ، بیش از هر عامل دیگری تعیین کننده موفقیت یا شکست یک سیستم می باشد و مدرسه نیز به عنوان یک سیستم اجتماعی از این قاعده مستثنی نیست. در این تحقیق سعی بر آن شده با مطالعه در این زمینه و بررسی عوامل سبک های مدیریت و اثر بخشی و سپس رابطه ی بین سبک سبک مشارکتی و اثر بخشی و تاثیر دو سویه آنها ، پیشنهاداتی در زمینه اثر بخشی بیشتر مدارسمان ارائه نماییم . این مطالب بعد از چکیده و مقدمه شامل مباحثی چون اثر بخشی ، اثر بخشی آموزشی ، رویکرد های اثر بخشی و سبک های مدیریت می باشد .
مقدمه :
»مساله فرهنگ و آموزش و پرورش در رأس مسائل کشور است اگر مشکلات فرهنگی و آموزشی به صورتی که مصالح کشور اقتضا می کند حل شود دیگر مسائل به آسانی حل می گردد.
از میان انواع مدیریت ، مدیریت آموزشی با اهمیت ترین ، موثر ترین و ظریف ترین نوع مدیریت است. عظمت و توجه به مدیریت به ویژه مدیریت آموزشی تا حدی است که در قرن 21 هنر و علم اداره کردن گروه های کوچک و بزرگ انسانی از شاخص ها و خصوصیات عمده تمدن معاصر اعلام شده و این دانش در زمره یکی از رشته های تخصصی علوم انسانی در آمده است. - صافی - 1393 ودر عصر حاضر تا حد زیادی موفقیت سازمان ها به کارایی و اثر بخشی مدیریت و رهبری آنان بستگی دارد.
از طرفی در آموزش و پرورش مدیریت مدرسه را مهم ترین عامل تغییر و نوآوری در امر آموزش می دانند زیرا امر تدریس و یادگیری که محور تمامی فعالیت های آموزش و پرورش - Niknami 2010 - است . بگونه ای عمده در مدرسه صورت می گیرد.
عملکرد مدیر عبارتست از میزان کارایی و اثر بخشی او در تعیین هدف های مناسب و تحقق آنها و از طرفی عملکرد سازمان را هم میزان کارایی و اثر بخشی در تحقق هدف های سازمانی تعیین می کند
مدرسه به عنوان یک سیستم اجتماعی از خرده سیستم های متعددی تشکیل شده است و برای افزایش اثر بخشی مدارس باید سیستم های درونی تدریس و یادگیری ، ساختار مدرسه ، فرهنگ و جو مدرسه ، قدرت و سیاست و انگیزش به طور هم زمان باهم کار کنند تا نتایج عملکرد مطلوب را ایجاد کنند.
مدیران مدارس نیروی مهمی برای بهبود وضعیت مدارس در کل و به خصوص پیشرفت تحصیلی اند اما تأثیر گذاری آنها تا حد زیادی غیر مستقیم است و از طریق بافت مدرسه و کادر آموزشی انجام می شود - هوی - 2013 و طبیعی است که سبک مدیریت یک مدیر در برقراری ارتباط مدیر از عوامل بسیار موثر در تأثیر گذاری بر بافت مدرسه و کادر آموزشی است.
با توجه به اینکه مقدمه های مربوط به اثر بخشی مدرسه که از مهم ترین ملاک های موفقیت سازمان های آموزشی است - ناستی زایی ، دهمرده - 1394 نشان دهنده چالشی پایدار واساسی برای عمل مدیریت است و سبک های مدیریت مدیران آموزشی برای غلبه بر این چالش و تأثیر بر بافت مدرسه و کادر آموزشی مهم است در این تحقیق بر آن شدیم که از 2 منظر به موضوع بپردازیم.
.1تأثیرات مدیر در اثر بخشی مدرسه با توجه به سبک های مدیریت. .2 تأثیرات دو سویه سبک مدیریت کارا تر و اثر بخشی.
تعاریف اثر بخشی و اهمیت آن :
اولین دیدگاهی که نسبت به اثر بخشی ارائه شد ، اثر بخشی را به عنوان میزان یا حدی که یک سازمان اهدافش را محقق می سازد تعریف کرده بود. - رابینز -
پیتر دراکر معتقد است اثر بخشی یعنی انجام دادن کارهای درست ، از دیدگاه دراکر اثر بخشی کلید موفقیت سازمان محسوب می شود. - علاقه بند - منظور از اثر بخشی در واقع بررسی میزان موثر بودن اقدامات انجام شده برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده است
در تعیین اثر بخشی ، هدایت منابع به سوی اهدافی که ارزشمندترند در اولویت قرار می گیرد بنابراین نتایج به دست آمده از مجموع اقدامات انجام شده اثر بخشی نامیده می شود. برای مثال تمرکز برنتایج انجام کار صحیح در زمان مناسب و دستیابی به اهداف از آن جمله است.بطور کلی اثر بخشی سازمانی دستیابی به اولویت ها و اهداف چندگانه در چهار چوب نظام ارزشی مشترک با فرهنگ سازمانی است،بگونه ای که کسب اهداف از نظر هزینه و زمان بهینه باشد و رضایت خاطر افرادی را که در جهت کسب اهداف تلاش می کنند فراهم نماید.در بیان اهمیت اثر بخشی - ترک زاده - 1376اظهار می دارد که اثر بخشی وجه اشتراک اصلی همه سازمان هاست به گونه ای که اکثر تحقیقات انجام شده در حوزه سازمان و مدیریت،آگاهانه یا نا آگاهانه،مستقیم یا غیر مستقیم به این مهم پرداخته اند.
می توان به نمودار ترسیم شده توسط رابینز در کتاب تئوری سازمان اشاره کرد که همه موضوعات آن به اثر بخشی ختم می شود.
1,1 چهار چوبی برای تجزیه و تحلیل تئوری سازمان - رابینز -
در مجموع آنچه که تا کنون به آن رسیده ایم هنوز تعریف جامع و مشخصی در رابطه با اثر بخشی ارائه نشده است چون از زاویه دید افراد مختلف اثر بخشی تعاریف متعددی دارد.
با توجه به این موضوعات تا کنون معیار ها و مقیاس های مختلفی از اثر بخشی ارائه شده است که رابینز 30 معیار را در کتاب تئوری سازمان خود اشاره می کند . همچنین او برای اینکه بتواند چهار چوب منسجمی برای تعریف روشن اما پیچیده از اثر بخشی ارائه دهد 4 رویکرد مهم در سازمان ها در این زمینه را بیان می کند که به اختصار به آن اشاره می شود.
رویکردهای سازمان ها در مورد اثر بخشی :
.1رویکرد نیل به هدف:
در این رویکرد چنین اظهار می دارد که در اثر بخشی سازمانی باید بر حسب میزان تحقق اهداف آن،نه وسایل یا امکانات - فرایندها - بکار گرفته شده برای دستیابی به اهداف،سنجیده شود.
.2رویکرد سیستمی:
در این رویکرد اهداف نهائی مورد غفلت واقع نمی شود بلکه اهداف در یک مجموعه از معیارهایی بسیار پیچیده به عنوان یک جزء مورد توجه قرار می گیرند . مدلهای سیستمی ، بر معیارهایی که بقاء بلند مدت را افزایش می دهند - نظیر توانائی سازمان برای دریافت منابع ، حفظ و نگهداری خود به عنوان یک پدیده اجتماعی و تعامل موفقیت آمیز با محیط خارجی خود - تأکید می ورزند . بنابر این رویکرد سیستمی به نتایج معین شده بیش از وسائل و امکانات نیل به آنها تأکید نمی کند.
.3رویکرد ذی نفعان استراتژیک :
جدید ترین دیدگاه ارائه شده در خصوص اثر بخشی سازمانی رویکرد ذی نفعان استراتژیک است.از این دیدگاه،سازمانی اثر بخش تر است که خواسته های عوامل محیطی خود را که تداوم حیات سازمان مستلزم حمایت آنهاست، براورده کند . این رویکرد شبیه به نظریه سیستمی است ، ولی تأکیدات متفاوتی در بر دارد . هر دو رویکرد،وابستگی های متقابل - بین فعالیت های سازمان - را مد نظر داشته ولی نظریه ذی نفع های استراتژیک بر همه ی سازمان تاکید ندارد . این دیدگاه صرفا می خواهد خواسته های کسانی را که در محیط سازمان قرار داشته و می توانند بقاء سازمان را تهدید کنند، ارضا نماید.
.4 رویکرد ارزش های رقابتی :
موضوع اصلی مورد تاکید رویکرد ارزش های رقابتی این است که معیارهایی که شما در ارزیابی اثربخشی سازمان برای آنها ارزش قائل بوده و مورد استفاده قرار می دهد متکی به این است که شما چه کسی بوده و چه منافعی مد نظر دارید.تعجب آور نیست که سهام داران، اتحادیه ها،عرضه کنندگان مواداولیه،مدیریت ،متخصصین داخلی بخش بازاریابی ، بخش تامین نیروی انسانی ، بخش تولید و حساب داری هرکدام یک سازمان رامورد ارزیابی قرار دهند، ولی ارزیابی های آنها از اثر بخشی این سازمان کاملا متفاوت باشد.
اثربخشی مدرسه:
بنابه تعریف مدارس اثر بخش باید نتایج ثابت و یکنواختی را در طول زمان ایجاد کنند که برای همه دانش آموزان مدرسه کاربرد داشته باشد...
زیر بنای مفهوم پاسخگویی مدارس این باور است که کارکنان مدرسه باید مسئول بهبود یادگیری دانش آموزان قلمداد شوند.
از آنجایی که هیچ تعریف مشخصی از اثر بخشی مدرسه که بر سر آن اتفاق نظر باشد وجود ندارد و همچنین همین تعاریف نیز به دلیل اینکه تحت تأثیر تغییرات اجتماعی هستند به طور مرتب تغییر می کنند و اینکه افراد مختلف تأثیر گذار یا تأثیر پذیر در آموزش و پرورش ترجیحات مختلفی در مورد اثر بخشی دارند و از دریچه متفاوتی به آن نگاه می کنند تعریف های متفاوتی ایجاد می شود ، به طوری که کامرون در سال 2005 بیان می کند: » رسیدن به توافق در رابطه با بهترین یا کارا ترین شاخص های اثربخشی غیرممکن است . «
در این تحقیق با توجه به نظر هوی و میسکل - 2013 - برای ایجاد چهارچوبی راهنما ی با توجه به مفهوم چند جنبه ای اثر بخشی مدرسه ، مدارس را به عنوان یک سیستم اجتماعی باز در نظر گرفته ایم که مدل آن در زیر آمده است.
