بخشی از مقاله
چکیده
فضای مجازی از پدیده های نوظهور عصر حاضر است، که با توجه به ویژگی هایی همچون جذابیت و تنوع گسترده علاوه بر نفوذ در میان اقشار مختلف جامعه، به منبع هویت ساز جدیدی مبدل شده که موجب تعارض ارزشی و بروز آسیب ها و چالش های جدیدی در هویت دینی جوامع گردیده است؛ مقولهای که میتواند به تضعیف گرایشات دینی منجر گردد.
در این میان، نهادهای دینی به عنوان یکی از ارکان اساسی جوامع در مواجهه با حرکت شتابنده فضای مجازی با فرصت ها و چالش های سهمگینی روبرو هستند؛ از سویی باید از هنجارهای دینی و ملی خود محافظت نمایند؛ و از سوی دیگر در تعامل با فضای مجازی، از آن برای پیشبرد اهداف دینی و مقابله با ناهنجاری های ضد دینی کمک بگیرند.
این در حالی است، که فرصت ها و چالش های نهادهای دینی در فضای مجازی به طور کامل و دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است؛ لذا در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای به بررسی فرصت ها و چالش های نهادهای دینی در فضای مجازی با تأکید بر آموزش پرداخته شده است.
برخی چالش هایی که در اثر کمتوجهی و ضعف نهادهای دینی در فضای مجازی به وجود آمده است، عبارتند از: مقابله با احکام دینی، از بین رفتن قبح هنجارهای دینی، تأثیر از فرهنگ غرب و بیگانگی فرهنگی، انحرافات جنسی، سست شدن بنیان خانواده، عدم آشنایی مبلغان دینی با فضای مجازی، تسخیر فضای مجازی توسط دین گریزان و شبهات گسترده علیه بنیان های دینی.
از جمله فرصت های نهادهای دینی نیز در فضای مجازی می توان به این موارد اشاره نمود: تولید محتوای دینی، تبلیغ و اطلاع رسانی مباحث دینی، مقابله با شبهات و تهدیدات ضد دینی، ایجاد مراکز آموزش مجازی، آموزش متخصصان دینی در حوزه فضای مجازی، کاهش هزینه، سرعت و یکسان سازی اطلاعات.
مقدمه
موفقیت ها و پیشرفت ها در عرصه های مختلف علوم، و بهبود شرایط زندگی مرهون نقش فضای مجازی1 در عصر حاضر است.
بر این اساس، برای ارتقای علمی و افزایش آگاهی ها در حوزه های مختلف باید از فرصتهای فضای مجازی بهره برد؛ به ویژه در عرصه دین و تبلیغ معارف وحیانی، نهادهای دینی و مبلغان دینپژوه میتوانند با حضور گسترده در کرانههای مختلف فضای مجازی- از قبیل شبکه های اجتماعی-ارزشها و مبانی دینی را ترویج نموده، و با شبهات ضد دینی مقابله نمایند.
از سوی دیگر، فضای مجازی دارای چالشها و فرصتهای مختلفی برای نهادهای دینی است، که استفاده صحیح و کاربردی از آن- در عصر کنونی-امر لازمی است؛ به همین جهت در این پژوهش به بررسی چالشها و فرصتهای نهادهای دینی در فضای مجازی با تأکید بر آموزش میپردازیم.
مفهومشناسی فضای مجازی
برخی در تعریف فضای مجازی بیان کردهاند:
یک اصطلاح ایجاد شده توسط نویسنده داستان های علمی تخیلی ویلیام گیبسون1 برای توصیف طیف وسیعی از منابع اطلاعاتی از طریق شبکه های کامپیوتری است، که توسط داده های دیجیتال رد و بدل می شود. اینترنت در حال حاضر بزرگ ترین شبکه برای ایجاد ارتباط است؛ هر چند فضای مجازی مفهومی مستقل از اینترنت است، و ارتباطات فضای مجاز قبل از اینترنت و شبکه های جهانی آغاز شد.
بر این اساس، این فضا، فضایی است که به واسطه عدم حضور نشانه های فیزیکی، همه در آن بی جسم، بی مکان ومتعاقباً گمنام و به طرز محسوسی کنترل ناپذیرند، و در عین حال به واسطه خصوصیات و چارچوب های مستحکم تکنولوژی آن، به شدت تحت کنترل ساختارهای بی شمار مرئی و نامرئی موجود در این فضا هستند.
در تعریفی دیگر، کاتلر4 معتقد است تعامل، خصیصه اصلی رسانه در فضای مجازی است، که سطحی از تعامل محاوره ای را فراهم می آورد
