بخشی از مقاله
چکیده
محله به عنوان یک سلول زنده شهری مطرح است. بنابراین طراحی برای ساکنین یک محله به عنوان یک انسان و برای مجموعه آنها به عنوان اجتماعات محلی در جهت به چشم آمدن و دیده شدن آنها در فضا از طریق رعایت مقیاس انسانی، قابلیت انطباق با بافت و انعطافپذیری آن در مقابل تغییرات آتی، از عواملی هستند که در مقیاس محله می-تواند سبب تقویت هویت و ساختار کالبدی-فضایی محلات شود. پروژههای شهر دوستدار کودک به طور عمده برای ایجاد فرصت برای کودکان در راستای شکل دادن و یا تغییر محیط پیرامونشان هستند.
یکی از پروژههای تعریف شده در این راستا پیدا کردن الگوهای طراحی فضای سبز با توجه به دیدگاههای کودکان است. در این طرح با استفاده از متدولوژی گروه بحث وروشهای مشارکتی، نظرات کودکان مقطع ابتدایی سه دبستان امید کرانی ،آزادگان و دانشور در ارتباط با فضای سبز شهدا سنندج جمع آوری و تحلیل شد و بر اساس معیارهای مشارکت و معیارهای محله دوستدار کودک فضای مورد نظر ارزیابی گردید و در نهایت بر اساس سیاست های مطروحه پارک شهدا بر اساس نقش مشارکت کودکان در اداره امور شهری کاملا طراحی میگردد.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که تاکید بر ساختار فضایی-کالبدی و در نظر گرفتن دیدگاههای کودکان در مورد فضای اطرافشان میتواند زمینه ساز بهبود تعاملات وروابط اجتماعی میان ساکنین باشد که این تعاملات اجتماعی در مقیاس محله اگر به درستی انجام شود می تواند سبب ارتقاء کالبد و هویت محلات گردد و فضاهای مورد استفاده کودکان بنابر نیازهای آنان به درستی طراحی گردد.
-1مقدمه
امروزه بوستانهای شهری بخشی جدایی ناپذیر از مجتمعهای زیستی و فضاهای عمومی، به ویژه در کلان شهرها محسوب می شوند و دربرآورده ساختن نیازهای اجتماعی و فردی شهروندان نقش اساسی و مهمی ایفا می نمایند. این فضاها بخش عمدهای از زمان و محیط روزمره مردم از جمله کودکان را به خود اختصاص می دهند و به همین دلیل ارتقاء و غنیسازی این فضاها میتواند در رشد فردی، تعاملهای اجتماعی، تقویت حس تعاون و حتی آموزش شهروندان و کودکان موثر باشد. با توجه به ویژگیهای خاص رشد، سلامت و امنیت کودکان، همواره بخشی از کارکرد فضاهای باز شهری از جمله بوستانها به کودکان اختصاص می یابد. از این رو آماد سازی محیطهای باز شهری از جمله بوستانها برای کودکان به عنوان شهروندان و سازندگان آینده شهر از اهمیت ویژه برخوردار است.
-2طرح مساله
با تکیه بر ویژگیهای منحصر به فرد کودکان، به عنوان بخش مهمی از شهروندان، ضرورت و اهمیت بهره گیری از قابلیت بوستان های شهری به منظور رشد خلاقیت آنها مورد تاکید است و در این رابطه برخی از اصول و معیارهای طراحی بوستان های شهری در تناسب بارشد و شکوفایی خلاقیت کودکان محله قلعه چهارلان مورد بحث است. همچنین مشارکت کودکان مدارس ابتدایی امید کرانی،آزادگان،دانشور در فرایند طراحی بوستانهای کودک و فضاهای بازی به عنوان یکی از راهکارهای فعال و پویای طراحی پیشنهاد می شود.
در این راستا با تکیه برروش تحقیقی تحلیل محتوا، برخی از مطالعات رشد خلاقیت کودکان و فرایند طراحی فضاهای باز و بوستان های شهری بررسی شده و چنین استنتاج می شود که مشارکت مستقیم کودکان در خلق فضای آنان، افزون بر ایجاد تمایل بیشتر به حضور و تعامل در محیط، امکان رشد جسمی، ذهنی، اجتماعی، استعدادها وخلاقیت آنان نیز فراهم گردد.
-3سؤال
این تحقیق به دنبال پاسخ به این سوال است که الگوهای مورد نظر در طراحی فضای سبز درمحله قلعه چهارلان سنندج چیست؟
-4فرضیه
فرض تحقیق عبارت است از اینکه بر اساس دیدگاههای موجود در شهرهای دوستدار کودک میتوان به الگوهای طراحی در فضای سبز دست پیدا نمود که برگرفته از شاخصههای طراحی مورد نظر از دیدگاه کودکان باشد.
-5روش تحقیق
برای پاسخ به سوال اصلی تحقیق در یک نمونه موردی شهر سنندج - محله قلعه چهارلان - با استفاده از روش تحلیل محتوا ومتدولوژی گروه - بحث، با بررسی مطالب به دست آمده از سوی کودکان مورد مطالعه که با ابزارهای مشارکتی مانند پرسشنامه،نقاشی و... تهیه شده الگوهای طراحی در فضای سبز جستجو میشوند. تحلیل محتوای نظرات بچهها درراستای تعریف و توصیف فضای سبز می تواند الگوهای طراحی فضای سبز درنمونه موردی را معرفی کند. از آنجا که ممکن است موضوعات مختلفی از سوی بچهها مطرح شود، الگوهایی مورد توجه قرار داده میشوند که بیشترین میزان فصل مشترک را میان نظرات بچهها داشته باشند.
-6 مبانی نظری
-1-6شناخت کودک
در لغت نامه دهخدا،دو واژه یا املا کودک وجود دارد که یکی به فتح دال و دیگری به کسر دال است.کودک به فتح دال،به معنای کوچک،صغیر و یا تحقیر شده و حقیر است.کودک به کسر دال به معنی بچه، فرد نابالغ و فرزند انسان که به حد بلوغ نرسیده باشد . علیرغم اینکه دو کلمه به کوچکی اشاره دارد.اما مفهوم از ریشه با یکدیگر متفاوت است.کودک کوچک شده و حقیر شده که مفهوم ایستا، غیر پویا، استاتیکی را یدک میکشد که درون خود تقلیل کیفیت را به جزیی ضعیف دارد.
-2-6نقش فضای سبز در شهرهای دوستدار کودک
کودکانذاتاً موجوداتی زیست دوست و طبیعتخواه متولد میشوند؛ این را به خوبی از حس کنجکاوی آنها در مواجه با طبیعت وتحقیقات مختلفی در خصوص تأثیرات مؤثر فضاهای سبز بر درگیری بی باکانهشان میتوان مشاهده کرد شاخصه های مختلف رفتاری کودکان وجود دارد. محیطها و فضاهای باز - مانند فضاهای سبز - در ادراکات و رفتارهای کودکان وتأمین رشد و خلاقیت آنها نقش به سزایی دارد از سویی دیگر چنانکه پیشتر نیز به آن اشاره شد تحقیقات متعددی دلالت بر این مطلب دارد که فضاهای سبز مدارس از موضوعات بسیار مهم در شهر دوستدار کودک هستند بسیاری از تحقیقات صورت گرفته در حوزه شهرهای دوستدار کودک به اهمیت و نقش بسیار مهم فضاهای سبز در این پروژه ها به عنوان یکی از شاخصه های بسیار مهم توجه دارد.
