بخشی از مقاله
چكيده
در عصر حاضر با انقالب فنآوري و اينترنت و انفجار اطالعات و تحول در ارتباطات و فراهم شدن زمينه گذار از موج سوم - عصر اطالعات - و حركت به سمت موج چهارم، سازمانها براي رشد پايدار و بقا ناگزير از انطباق خود با تغييرات پرشتاب بوده و فعاليت سازمانها به شكل كالسيك و سنتي خطر اضمحالل آنها را به همراه خواهد داشت، حركت سازمانها به سوي استفاده از بستر شبكه و فنآوري اطالعات و ارتباطات و سيستمهاي اطالعاتي باعث تغيير و تحول در نگرش رفتار سازماني و ساير ابعاد سازماني از جمله ساختار، فرايندها و عمليات، سبك مديريت و رهبري، فرهنگ سازماني و ارتباطات انساني اعم از فردي، گروهي و سازماني شده است و بر سطح انتظارات، توقع و خواستههاي ذينفعان و مشتريان به طور فزايندهاي مؤثر بوده است كه شناخت اين دگرگونيها از اهميت حياتي برخوردار است.
هدف مقالهي حاضر ارتقاي درك و دانش خوانندگان محترم از تاثير فنآوري اطالعات و سيستمهاي اطالعاتي بر ارتباطات سازماني و كمك به ارتقاي ارتباطات مؤثر و كامل و كاربست اين دانش در انتخاب تدابير در بهبود روابط فردي، گروهي و سازماني در اينگونه سازمانها ميباشد. در اين راستا تعدادي از منابع علمي مرتبط مورد مطالعه قرار گرفته و محتواي اين نوشتار با بهرهبرداري از آنها تدوين گرديده كه به تعريف سازمانهاي الكترونيكي، سازمانهاي مجازي و ويژگيهاي آنها، مزايا و محدوديتها، ارتباطات و روابط فردي، گروهي و سيستم سازماني پرداخته شده است.
«سازمان مجازي» يعني جمع شدن گروهي از افراد، دانش، توان مالي و... بدون حضور فيزيكي كه از نظر جغرافيايي پراكندهاند و با امكانات فنآوري اطالعات و ارتباطات با هم در ارتباط و تماسند، امروز ديگر اثري از آن مرزهاي سنتي كه زماني متصور بود نيست و مرزها درهم شكسته شده است و ما با سازمانهاي پيچيده مواجه هستيم و سازمانها غالباً از حالت فيزيكي و با آن ساختمانهاي عريض و طويل فيزيكي متعدد خارج شده و يا كامالً مجازي شدهاند يا حداقل مجبورند قسمتهايي از سازمان به صورت مجازي فعاليت نمايند تا بتوانند در دنياي امروزي و پر رقابت و پويا بقا داشته باشند.
مجازي شدن و الكترونيكي شدن سازمانها بر ارتباطات سازماني تاثير شگرفي گذاشته و حتي كاركنان از حالت بومي خارجي شده و از نظر فيزيكي در ابعاد جغرافيايي و به صورت پراكندهو بعضاً بطور غير همزمان مشغول همكاري هستند و با فرهنگها و مليتهاي مختلف، سالها در كشورهاي متفاوت با هم كار ميكنند ولي ممكن است حتي يكبار هم، به صورت رو در رو1 يكديگر را مالقات نكنند كه اين خود باعث تغيير در نحوهي تعامل و ارتباط كاركنان و نوع مديريت سازمانها شده است كه به تفصيل به شرح آنها خواهيم پرداخت.
شناخت اين عوامل و تغييرات، ما را در درك بهتر موضوع و اجتناب از ارتباطات غيرموثر و مواجه شدن با مشكالتي در زمينه مديريت نيروي انساني خصوصاً هدايت و كنترل آنها ياري نموده و در نتيجه باعث افزايش كارايي فردي و سازماني شده و اثربخشيِ آن را به همراه خواهد داشت و هرگونه مقاومت در مقابل تغيير و عدم انعطاف مساوي است با انزوا و نابودي شخص و سازمان.
مقدمه
امروزه با پيشرفت بسيار سريع و پرشتاب فنآوري توليد علم مواجه هستيم و اطراف ما دائماً همه چيز درحال تغيير و حركت رو به جلو ميباشد و تغييرات شتابان دهههاي اخير، طول دورههاي زندگي] چرخه عمر[ را كوتاهتر و عصر اطالعات را به سرعت وارد عصر ارتباطات كردبر اين اساس پژوهشگران و صاحبنظرانِ مختلف اسامي متفاوتي را براي عصر حاضر نام نهادهاند كه از آن جمله ميتوان به عصر سرعت تغييرات و تحوالت، عصر اينترنت، عصر فنآوري اطالعات و.... اشاره نمود، ولي به طور اعم آن را «عصر اطالعات» نام نهادهاند كه معتقدند موج سوم مربوط به عصر اطالعات است كه با حضور رايانه معرفي شده و بارزترين مشخصه آن اينترنت ميباشد كه به سرعت در حال گسترش و توسعه بوده و حوزه فنآوري اطالعات و ارتباطات را تحت تأثير قرار داده و هدف آن رفع نياز اطالعاتي است كه بوسيله رايانه و اينترنت همراه با بانكهاي اطالعاتي و در بستر شبكههاي تار عنكبوتيWWW 6 جهاني اين نياز تا حدودي رفع گرديده است و ادامه روند آن حركت از فضاي يك بعدي - متن، پست الكترونيكي و... - به فضاي دو بعدي - فيلم، تصوير و آدمكهاي شبيهسازي شده - ميباشد و «عصر مجازي» در حقيقت، شكل توسعه و تكامل يافته عصر اطالعات و دانش است كه در آيندهاي نزديك ظهور خواهد كرد و فضاي سه بعدي را در اختيار بشر قرار خواهد داد.
در عصر حاضر، عمر محصوالت كوتاه شده و حتي تئوريها تغيير ميكنند و تعاريف كاملتر ميشوند. دنيا سالهاست كه از مرز سنتي عبور كرده و مرزها را در هم شكسته و امروز صحبت از دهكدهي جهاني و جهاني شدن است. امروز مرزها درهم شكسته شده است و ما با سازمانهاي پيچيده مواجه هستيم و سازمانها غالباً از حالت فيزيكي و با آن ساختمانهاي عريض و طويل فيزيكي و محدوديتهاي مكاني خارج شدهاند.
مجازي شدن و الكترونيكي شدن سازمانها بر ارتباطات سازماني تاثير گذاشته، جلسات از طريق شبكههاي مجازي برگزار شده و بدون نياز به سفرهاي طوالني و با صرفهجويي در وقت و هزينه، امروز با چالشهاي جديد مواجه هستيم و همه اينها مستلزم تغيير هستند و نحوه گزينش، استخدام و حفظ كاركنان، بازطراحي افزايش مهارتها و مهندسي مجدد فرايندها تغيير نموده است به طوريكه هرگونه مقاومت در مقابل تغيير و عدم انعطاف مساوي است با انزوا و نابودي شخص و سازمان.امروز حتي مشتريان متفاوت شدهاند و منابع اطالعاتي به روز و در دسترس نظير شبكه اينترنت و بعضاً اينترانت - شبكه داخلي سازمان - و اكسترانت - اينترنتهاي توسعهيافته، جهت استفاده كاركنان منتخب و افرادي خاص در خارج سازمان - و ساير شبكههاي اجتماعي باعث شده تا حق انتخابشان توسعه يابد.
با تغييرات فنآوري اطالعات و ارتباطات، نوع و حجم اطالعات در اختيار و شيوه ارتباطات تسهيل و به كلي دگرگون شده بطور مثال تسهيالت وخدمات متنوعي كه كتابفروشيهاي مجازي نظير آمازون به مشتريان خود ميدهند و سهولت در چگونگي خريد و نحوهپرداخت آن باعث شده كه مشتريان، ديگر از كتابفروشيهاي سنتي كه مستلزم سفر داخلي، صرف وقت زياد، ترافيك و مشكل جاي پارك و ريسك حمل پول نقد و لزوم جستجوي پالك به پالك كتابفروشيها جهت اطمينان از وجود كتاب مورد نظر ميباشد، بي نياز شوند و حتي گرايش برخي دانشگاها و مؤسسات آموزشي نيز به سمت آموزش مجازي متمايل گرديده است مثالً دانشگاه آزاد اسالمي كه واحد الكترونيكي - 6 در اين نوع ساختار، رهبر وظيفه ايجاد سازمان مجازي را به عهده ميگيرد. اساس اين سازمان به مركزيت آن وابسته است و خواستههاي مشتري در محوريت آن قرار دارد.
