بخشی از مقاله
چکیده
فناوری اطلاعات و ارتباطات وسیله ای برای ذخیره سازی، پردازش و ارائه اطلاعات است که به صورت الکترونیکی و مبتنی بر تعدادی رسانه می باشد. که با توجه به پژوهش انجام شده دارای روابط متقابل با آموزش و پرورش می باشد که بدلیل گستردگی سبب می شود که تمامی اقشار جامعه بتوانند از آموزش علوم مختلف بهره برده و موجب رشد و اعتلای فرهنگی و علمی جامعه شود. که لازمه ی بکارگیری فناوری های نوین در نظام آموزشی نیازمند تغییر در ساختار آموزش و پرورش است. در پژوهش حاضر نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش بررسی شده است و بر طبق این پژوهش بکارگیری فناوری های نوین در نظام آموزشی نیازمند ایجاد تغییر در ساختار آموزش و پرورش است و گاهی هم خود عامل ایجاد تغییر در آموزش و پرورش.
مقدمه
امروزه در بسیاری از فعالیت ها که در موسسات و ادارات مختلف انجام می شود فناوری اطلاعات نقش انکار ناپذیری به خود گرفته چرا که بوسیله ی آن می توان راحت تر و سریع تر ارتباط برقرار کرد و کارها را انجام داد. و به همین ترتیب برای آسان شدن کارها در سایر زمینه های کاری نیز می توان از این نوع تکنولوژی به نحو احسن استفاده برد.
با ظهور و توسعه پدیده فناوری اطلاعات و ارتباطات روند تحولات جهانی، با شتابی بیش تر با محوریت عنصر اطلاعات و دانایی در حال گسترش است. این پدیده هر چند از محیط های نظامی آغاز و به مراکز دانشگاهی منتقل شد، اما دیری نپایید که عرصه های اقتصادی، تجاری و حتی سیاسی کشورها را نیز با توسعه تجارت الکترونیک و ایجاد دولت الکترونیک و... متأثر ساخت . اینک نیز در عرصه تعلیم و تربیت پا نهاده و نظام های آموزشی و محیط های تحصیلی را نیز به چالش فراخوانده است. با توجه به سرعت، گستردگی و عمق تحولات ناشی از فناوری اطلاعات وارتباطات، شناخت مختصات این پدیده و مدیریت آگاهانه و هوشمندانه آن می تواند یکی از مهم ترین راهبردهای دست اندرکاران آموزش در کشور باشد و فرصتی برای بازسازی نظام آموزش و پرورش و تحول در فرآیند یاددهی یادگیری استفاده شود.
در عصر اطلاعات دانایی رمز بقاست. در عصر اطلاعات و جامعه اطلاعاتی، تک تک عناصر جامعه باید مجهز به دانش روز باشند و شاید مقدم تر از هر گروه دیگری هنگام آن است که کسانی که در آموزش ابتدایی، متوسطه و عالی مشغولند، آستین ها را بالا زده و به مدد چراغ جادویی دانش روز، طلسم دیو جهل را بشکنندو این رسالت تک تک ما است، هرچند چشم ها به سیستم آموزشی دوخته شده است و باید فکری برای پایه های پوسیده سیستم آموزشی که حتی جوابگوی عصر صنعتی نیز نبوده، باشیم.
پیدایش نگرش های نوین در سیستم آموزشی کشور و ارائه راه حل های مناسب برای اجرای سیستمی در گستردگی کشوری که به تعداد کل جمعیت برخی از کشورهای جهان دانش آموز و جمعیت جوان دارد، کار ساده ای نیست و نیازبه طرح راهبردی محکم و متقنی دارد که بتواند جوابگوی نیازهای عصر اطلاعات باشد . با آگاهی از این امر که فناوری اطلاعات و ارتباطات ضعف ها را سریع تر مشخص و قوت ها را سریع تر رشد می دهد، لذا نگرش نوین سیستم آموزشی که هم اکنون در نظام آموزشی کشور در حال نقد و بررسی است و قرار است محصول دانش آموز پژوهنده و سازمان یادگیرنده را برای جامعه اطلاعاتی ایران به ارمغان آورد، از ضرورت ها و پیش نیازهای بلا منازع در آموزش و پرورش به نظر می رسد.
هم چنین تولید محتوا پیش نیاز دیگر به کارگیری این فناوری در آموزش و پرورش می باشد، چه ورود رایانه در مدارس بدون محتوای کافی ابزاری برای ترویج فرهنگ غربی در سنینی است که به شدت به بنیان های فرهنگی کشور لطمه خواهد زد. مسلم است پس از پشت سر گذاشتن پیش نیازهای اصلی، آموزش مربیان و معلمان،خانواده- ها ونهایتاً سخت افزار و شبکه دسترسی از دغدغه های بعدی به کار گیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش و پرورش خواهد بود. در عصری که فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزار توانمندساز اندیشه و در امتداد فکر انسان ها، هر لحظه در حال تولید و توزیع اطلاعات است، به نظر می رسد رسالت اصلی نظام آموزشی تعلیم و تربیت، انسانی است که بتواند با توجه به اطلاعاتی که هر لحظه در دست دارد بهترین انتخاب را انجام دهد ودر هجوم حیران کننده اطلاعات بر هویت خود حاکم بماند.
پیش بینی می شود با توسعه یادگیری الکترونیکی ، آموزش و پرورش به بسیاری از اهداف متعالی خود دسترسی پیدا نماید. توجه عمیق به استعدادهای فردی دانش آموزان، تقویت روحیه جست و جوگری و پژوهش، دسترسی سریع و آسان به منابع، حذف زمان و مکان و ... از جمله این دستاورد هاست، گرچه توسعه فناوری اطلاعات در آموزش نگرانی هایی را در زمینه کاهش روابط انسانی و تربیتی در سطح دانش آموزان و معلمان به همراه خواهد داشت و روحیات فردی دانش آموزان افزایش پیدا نموده وبعضاً ممکن است به افسردگی و کاهش روحیات اجتماعی وی منجر شود و یا بسیاری از روابط متداول نظام های آموزشی را نا متعادل نماید و برای همگان امکان دسترسی فراهم نگردد و در نتیجه شکاف های دیجیتالی عمیق تر شود و آموزش بیش از گذشته طبقاتی گردد و ده ها نگرانی اخلاقی و تربیتی که ممکن است به عنوان تهدید توسعه فناوری در یادگیری الکترونیکی نیز بیان گردد، اما دستاورد های عمیق، ارزشمند و اثربخش فناوری به حدی قابل تأمل و کارآمد است کهقطعاً راهی جز بسیج همه جانبه برای بهره مندی از مزایای فناوری در آموزش واتخاذ تدابیر لازم برای کاهش نگرانی ها وجود نخواهد داشت
از این رو می بایست به اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات و چگونگی رابطه ی آن با آموزش و پرورش یادگیرندگان و همچنین موانع پیش روی استفاده از این نوع فناوری در فرآیند یاددهی و یادگیری و آموزش و پرورش بپردازیم تا بتوانیم آنها را بهتر شناخته و در جهت پیشبرد و استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش گام برداریم.
روش تحقیق
روش تحقیق در این پژوهش به صورت توصیفی-کتابخانهای میباشد. به این صورت که مطالب از اسناد، کتاب ها و مقالات مرتبط با موضوع جمعآوری گردیده. و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. و مطابق با بررسی های انجام شده در پژوهش پیشنهاداتی نیز ارائه شده است.
یافته های پژوهش
برای بررسی نقش فناوری اطلاعات آموزش و پرورش ابتدا به تعاریف آن که در منابع مختلف به آن اشاره شده است میپردازیم:
واژه فناوری آموزشی از ریشه - به یونانی: - Technologia به معنی برخورد سیستماتیک میآید و فناوری آموزشی به معنای کاربرد دانش برای مقاصد عملی میباشد. از نظر جی. آر. گاس - مدیر مرکز تحقیقات و نوآوریهای آموزشی وابسته به سازمان همکاریهای اقتصادی کشورهای اروپایی - فناوری آموزشی عبارت است: طرح سازمان یافته و استقرار یک سیستم فراگیری که از مزایای روشهای نوین ارتباط جمعی و شیوههای جدید تدریس، ابزار و وسایل بصری و سازمانبندی کلاس بهرهگیری میکند.
و همچنین در تعریفی دیگر از فناوری اطلاعات و ارتباطات آمده است که: فناوری اطلاعات و ارتباطات وسیله ای برای ذخیره سازی، پردازش و ارائه اطلاعات است که به صورت الکترونیکی و مبتنی بر تعدادی رسانه می باشد. کامپیوترها و آلات میکروالکترونیک همه روزه به اشکال متنوعی در وسایل، به کار برده می شوند. با این حال انواع فناوری دخیل در تعلیم و تربیت بر انتقال محتوا و اطلاعات به منظور پشتیبانی فرآیندهای رسمی یادگیری متمرکز هستند.
رابطه متقابل میان آموزش و فناوری اطلاعات:
بین فناوری اطلاعات و آموزش روابط متقابلی وجود دارند. وجود اطلاعات بسیار زیاد و مجموعه آنها در طبقه بندی های تخصصصی موجب شده تا افراد بطور قابل ملاحظه ای به دانش و کاربرد آن دسترسی یابند. نظریاتی از قبیل »دهکده جهانی« دنیای کامپیوتر و ایجاد تمدن از طریق ابزار بصری ، دلالت بر رشد محیط جدیدی دارند که در آن فناوری اطلاعات و آموزش همه در اطراف ما هستند. دسترسی به اطلاعات خاص سبب می شود که افراد در حل مشکلاتشان از آن استفاده کنند.
فناوری اطلاعات، خصوصا وسایل ارتباط راه دور موجب می شود تا کیفیت آموزش از طریق ابزار تصویری و صوتی در مدرسه بالا رود. فناوری اطلاعات می تواند به آموزش کودکانی بپردازد که به مدرسه دسترسی ندارند و مدت های مدیدی است که در مناطق روستایی فراموش شده اند.
