بخشی از مقاله
چکیده
فناوری فضای مجازی امروزه یکی از مهم ترین تواناییهای بشر میباشد که به خاطر دارا بودن قابلیت های فراوان مورد توجه فراوان قرار گرفته و عرصه ی جدیدی برای حیات بشری است که قابلیت پذیرش و انجام بخش عده ای از نیازها، فعالیت ها و شئون زندگی بشر و اجتماع های انسانی و حکومت ها را دارد. استفاده ی صحیح و در جهت مثبت و به سوی پیشرفت یکی از مهم ترین قابلیت های این فضا می باشد.
لذا هدف پژوهش حاضر بررسی جایگاه و جنبه های مثبت فضای مجازی در جهت پیشرفت و توسعه ی جنبه های مختلف جامعه می باشد. روش پژوهش به شیوه ی توصیفی - تحلیلی می باشد که با مرور اسناد و منابع مرتبط با موضوع اعم از کتابخانه ای، اینترنتی و مروری به توصیف و تحلیل موضوع پرداخته است. در نتیجه مشخص شد که فضای مجازی به دلیل دارا بودن ویژگیهایی چون فرامرزی بودن، دسترسی آسان، فراوانی اطلاعات و گستره ی جهانی که دارد می تواند یک عامل مثبت در جهت امور مرتبط با پیشرفت مانند فرهنگ، اقتصاد، سیاست و اجتماع و ... باشد که البته لازم است تهدیدهای آن خصوصا در مورد خانواده - این نهاد مهم و پایه ی اجتماعی - نیز شناسایی و راه های مقابله با آنها نیز آموزش داده شود.
.1 مقدمه و بیان مسئله
فضاهای مجازی و فناوری های مرتبط با فضای مجازی ارتباط، نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، توانسته اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه های اجتماعی متفاوت در فضای مجازی کنار هم آمده اند و از فاصله های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار میکنند
در سالهای اخیر با گسترش ابزارهای جدید ارتباطی، شکل جدیدی از کنش سیاسی- اجتماعی در حدال پیدایش است در این راستا ابزارها و فناوری های نوینی یی مانند اینترنت، موبایل و شبکه های ماهواره ای فضای مناسبی برای ایجاد ارتباط دوسویه و بعضا چند سویه ایجاد کرده اند که شناسایی و هدایت صحیح این ارتباط و تعامل میتواند کشور را در مسیر پیشرفت هدایت کند و غفلت از آن ها می تواند مسیر را برای اعمال تهاجم های گوناگون فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و ... و ایجاد موانع پیشرفت برای دشمن در رابطه با کشور ایران فراهم گرداند.
با رشد شتابان تکنولوژی های ارتباطات و اطلاعات، بویژه اینترنت و انتقال پرشتاب فعالیت ها و به طورکلی زندگی فردی و جمعی انسان به فضاهای سایبر و محیط های مجازی، این امر اهمیتی روز افزون یافته و مجازی شدن را به نیروی محرک تغییر محیط زندگی انسان و از آن مهمتر، به عامل اصلی تغییر الگوهای فکری و رفتاری و به معنائی دقیق تر »وجود انسان« تبدیل کرده است
اینترنت و فضاهای مجازی جایی بین دو سوی - قطب - جبرگرایی فنی و سازه ی اجتماعی قرار داشته و در انواع فعالیت های آدمی رخنه کرده است و همه ی جنبه های زندگی را به طرق مختلف تحت تأثیر خود قرار داده است.
یکی از مهمترین نهاد تأثیر پذیر از فضای مجازی خانواده ها می باشند. به گونه ای که امروزه خانواده ایرانی در سبد فرهنگی خود مواجه با شبکههای ماهوارهای، فضای مجازی، رسانههای مدرن و ... است که هر کدام به نوبه خود بخشی از فرآیند تأثیرگذاری در خانواده را هدف گرفته اند. بعضی از شبکه های ماهواره ای که به طور تخصصی تمام تمرکز خود را بر مقوله خانواده نهاده است و پیام مشترک برنامه های این شبکه ها عبارتند از: "ترویج خانواده های بی سامان و لجام گسیخته در مقابل ساختار خانواده، عادی سازی خیانت همسران به یکدیگر، عادی جلوه دادن روابط جنسی دختر و پسر پیش از ازدواج، ترویج فرهنگ هم باشی به جای ازدواج و عادی جلوه دادن سقط جنین برای دختران" - شکربیگی، - 1391 که تهدیدی جدی و ریشه ای را برای مهم ترین نهاد جامعه و به دنبال آن پیشرفت و توسعه ی فزاینده ی جامعه به وجود خواهد آورد.
فناوریهای نوین در زندگی و جامعه مدرن کنونی نقش و جایگاه بی بدیلی به خود اختصاص داده اند تا جایی که شاید به جرأت می توان گفت تصور جامعه معاصر بدون آنها، بسیار دشوار به نظر میرسد. با توجه به حضور گسترده و همه جاگیر رسانه های مدرن، باید اذعان داشت که این واسطه ها تأثیر عظیمی بر حوزه های مختلف زندگی بشر می گذارند - امیدی آوج، - 463 : 1392 و از جوانب مختلف میتوانند هم در پیشرفت و هم پسرفت و واپسگرایی جامعه مهم باشند. لذا مسئله ی اصلی در این پژوهش برسی ویژگی های مثبت این فناوری - فضای مجازی - و نقش و جایگاه آن در پیشرفت میباشد.
.2 مبانی و مفاهیم پژوهش
.1,2 مفهوم شناسی و تاریخچه فضای مجازی
فضای سایبر در معنا به مجموعه هایی از ارتباطات درونی انسان ها از طریق رایانه و مسائل مخابراتی بدون در نظر گرفتن جغرافیای فیزیکی گفته می شود - هاتف، . - 96 :1388 کلمه فضای مجازی - سایبر اسپیس - از درون کلمه سایبرنتیکس که در سال 1948 بوسیله نوربرت وینر ابداع شده بود پدید آمد. سایبرنتیکس علم نظریه کنترل است و در مورد سیستم های پیچیده به کار می رود
وقتی صحبت از فضای مجازی به میان می آید مردم اغلب به کامپیوتری فکر می کنند و اینکه به اینترنت متصل است در حالیکه این فقط بخش بسیار کوچکی از فضای مجازی راتشکیل می دهد. از نگاه دیوید بل - 2001 - فضای مجازی فقط مجموعه ای از سخت افزار نیست بلکه مجموعه ای از تعاریف نمادین است که شبکه ای از عقاید و باورها را در قالب داد و ستد بیت - bit - رد و بدل می کنند. فضای مجازی در واقع نامی است که تعداد زیادی از کاربردهای امروز فناوری های جدید ارتباطی را دربر می گیرد. این نام نخستین بار بوسیله ویلیام گیبسون در رمان نورومانس - 1984 - ابداع شد
همچنین گفته شده است فضای مجازی یک شبکه گسترده جهانی است که شبکه های مختلف رایانه ای در اندازه های متعدد و حتی رایانه های شخصی را با استفاده از سخت افزار ها و نرم افزار های گوناگون و با قرارداد های ارتباطی به یکدیگر وصل میکند
.2,2 ویژگیهای عمده فضای مجازی
فناوری انسان ساخته ی فضای مجازی گذشته از آن که دارای اقسام مختلف؛ - شبکه های مجازی و شبکه های غیرمجازی، شبکه های عمومی و شبکه های تخصصی - و ابزارهای مختلف؛ - وب سایت ها، شبکه ها، چت روم ها و ... - برای مقاصد گوناگون می باشد، دارای ویژگی هایی است که آن را از فضای واقعی مجزا می سازد. مهمترین ویژگی های آن را میتوان در موارد زیر خلاصه نمود.
- جهانی و فرامرزی بودن؛ از ویژگی های مهم فضای مجازی که آن را از سایر فضاها مجزا میکند، جهانی بودن آن است. به گونه ای که هر فردی در هر قسمتی از جهان میتواند به راحتی به آخرین اطلاعات دسترسی پیدا کند و مرزهای جغرافیایی نتوانسته اند از گسترش روز افزون فضای سایبری جلو گیری کنند. حتی فیلتر و مرز بندی برای آن هم دشوار مینماید
مرزها در فضای مجازی روندی پسگرایانه دارند، به عبارتی از مرز به سوی سرحدات و از سرحدات به سوی محو شدن حرکت میکنند. فضای سایبر کم رنگ کننده ی مرز میان واقعیت و سایبر، عمومی و خصوصی، مکان و مکان زدایی، طبیعی و تکنولوژیکی، ذهنی و جسمی، زندگی و مرگ، سرشت و فرهنگ در اغلب سطوح است
- دسترسی آسان به اخرین اطلاعات؛ با استفاده از این فضای سایبری میتوان به سرعت به آخرین اطلاعات در همه زمینههای عمومی و تخصصی دست پیدا کرد.
- جذابیت و تنوع؛ فناوری فضای مجازی برای تأثیر گذاری بیشتر و سرعت بالاتر در همه ی امور و خصوصا انتقال مفاهیم، رسانه ها، فیلم، متن، عکس و هر هنر دیگری را برای گیرایی خویش به کار می گیرند
