بخشی از مقاله
چکیده:
هویت در جامعهی ایرانی با خانواده پیوند میخورد، لذا با شکستن کانون خانواده شخصیت و هویت خانوادگی زنان دست خوش اختلال می شود. جامعه تعریف و جایگاه مناسبی را برای زن مطلقه در نظر نمی گیردو در آن نگرش منفی نسبت به آن وجود دارد.
با توجه به اهمیت موضوع وابعاد متعدد و پیچیده آن، در این پژوهش از روش پدیدارشناسی که یکی از مهم ترین روش های تحقیق کیفی می باشد، استفاده شده است و دادهها با استفاده از مصاحبه باز و عمیق با 11 نفر از زنان مطلقه مراجعه کننده به مراکز مشاوره بهزیستی شهرستان دامغان به دست آمده است، به گونه ای که بعد از مصاحبه با این 11 خانم مطلقه اشباع نظری حاصل گردید .
نتایج این پژوهش بعد از کدگذاری باز و محوری مصاحبه ها و تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که زنان مطلقه شهر دامغان، بیش از هر چیز از برچسب های اجتماعی، فرسایش سرمایه اجتماعی، دوگانگی نقشی، کاهش منزلت اجتماعی، مشکلات اقتصادی، احساس انزوا و عدم امنیت فردی رنج می برند و به صورت جدی در معرض بیماری های روحی و روانی و به تبع جسمی قرار دارند. در پایان مقاله نیز پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت اجتماعی زنان مطلقه ارائه شد.
مقدمه
طلاق در زمره غم انگیزترین پدیده های اجتماعی است و همان طور که برجامعه آثار شوم بر جای می گذارد ، تعادل انسان ها را ناپایدار می سازد و باعث از هم پاشیده شدن کانون گرم خانواده می شود و همبستگی بین زن و مرد را می گسلد
جدیدترین اطلاعات آماری ایران در مورد طلاق بیانگر افزایش آمار آن است در سال 1388 آمار طلاق به یک مورد از هر سه ازدواج رسیده است و از 10/3 درصد در سال 87 به 13/8 درصد در سال 1388 رسیده است به طوری که هم اکنون ایران از نظر آمار طلاق در رتبه چهارم دنیا قرار دارد
پژوهش های دیگر نشان دادند که2/5 درصد از مراجعان به مراکز بازپروری معتادان کل کشور، 95 درصد دختران فراری، 26 درصد کودکان خیابانی از فرزندان خانواده هایی هستند که پدر و مادر آنها طلاق گرفته و با نامادری یا ناپدری زندگی می کنند.بنابه آمار منتشر شده در ایران از هر 5 ازدواج یک مورد به طلاق کشیده می شود که شکست 20 درصدی در هر ازدواج را نشان می دهد. روند طلاق در سال های اخیر رشد چشم گیری داشته و حالت صعودی به خود گرفته است. این در حالی است که آماز ازدواج با روند نزولی در حال رشد است - . - Arab et al, 2013.P10 جدول شماره 1 فراوانی ازدواج و طلاق را در 7 سال اخیر نشان می دهد.
جدول شماره :1 فراوانی ازدواج و طلاق بین سال های - Arab et al , 2013.P11 - 1391-1385
موارد بیان شده در حالی روز به روز افزایش یافته و بحران را تشدید می کند که از سال ها قبل و با توجه به پیشی گرفتن رشد فراوانی طلاق به نسبت فراوانی ازدواج زنگ هشدار بحران به صدا درآمده بود اما بی توجهی به هشدارهای آن موقع در کنار عواملی که بر شدت آن می افزودند ، ماجرا را پیچیده کرده است. به طوری که امروزه میزان ازدواج روند نزولی در پیش گرفته اما آمار طلاق هم چنان روند رو به رشد خود را حفظ کرده است
بررسی - 2011 - et al Musaiنشان داد طلاق دارای پیامدهای منفی بیشتر برای زنان است . وضعیت زن پس از طلاق روندی از محرومیت های گوناگون، طرد اجتماعی، اختلال در مناسبات اجتماعی، کاهش ارتباط با محیط بیرونی، فقدان همدلی و هم رازی و گاه نبودن محل زندگی مستقل در پی دارد. طلاق شرایطی را ایجاد می کند که منجر به از دست دادن حمایت های اجتماعی خانواده، کاهش نفوذ اجتماعی و حتی گاه تضعیف موقعیت ها و فرصت های اجتماعی زن مطلقه می شود
با توجه به اهمیت مساله، هدف کلی مقاله حاضر نمایاندن پیامدهای اجتماعی طلاق برای زنان مطلقه است. این مطالعه که پدیدارشناختی است به درک پیامدهای طلاق با رویکرد تجربه ای زنان مطلقه می پردازد. برخلاف مطالعات کمی که مساله طلاق را عمدتا براساس تجربیات علمی محقق بررسی می کنند و به عوامل موثر بر طلاق می پردازند این مطالعه به بررسی تجربه زیسته زنان از طلاق با نگاهی از درون و چگونگی تعامل آنها با آن پرداخته است.
همان طور که پیشتر اشاره شد طلاق عامل از هم گسیختگی بنیادی ترین بخش جامعه یعنی خانواده است و بعد از مرگ همسر نیازمند بیشترین تغییر برای سازگاری مجدد در افراد درگیر است. تجربه طلاق سازگاری زوجین و فرزندان را در تمام ابعاد روان شناختی، جسمانی، اجتماعی و هیجانی تحت تاثیر قرار می دهد و باعث کاهش عملکرد و کارآمدی اعضای خانواده پس از طلاق می شود - Zare et .al, 2015.P396 - با توجه به این که تحقیق حاضر به بررسی پیامدهای طلاق برای زنان مطلقه می پردازد تلاش شده تا مجموعه ای از عوارض بعد از طلاق را به اختصار بیان کرد.
الف - آثار منفی طلاق برای زنان مطلقه
مشکلات اقتصادی و معیشتی تن دادن به ازدواج های موقت و یا خارج از عرف اجتماعی، افسردگی ، سرخوردگی و کاهش رضایت از زندگی، پذیرش نقش های چندگانه و تعدد نقش ها، روی آوردن به آسیب هایی مانند قتل، خودکشی، اعتیاد، فحشا، سرقت، انزوا و اختلال در مناسبات و تعاملات اجتماعی ، مشکلات جنسی و روی آوردن به انحرافات جنسی ، مشکلات ناشی از عدم حضانت فرزندان، دلتنگی و ازدست دادن سلامت روانی و جسمی از جمله آثار منفی برای زنان مطلقه است.
ج - آثار منفی طلاق برای فرزندان
آثاری که طلاق برای فرزندان در پی دارد از آن جهت قابل اهمیت است که می تواند زمنیه بروز بسیاری از اختلالات رفتاری روحی و روانی در آنان باشد و زندگی فردی و اجتماعی آتی آنان را به مخاطره اندازد.
