بخشی از مقاله
چکیده:
غار کمتاران در دامنه کوهی در حد فاصل روستاهای صلواتآباد و چشمه سنگین، در 20 کیلومتری شمال شهرستان بیجار و در نزدیکی رودخانه قزل اوزن در دل منطقه حفاظت شده بیجار واقع شده است. کمتاران به معنی کم نور و تاریک است
این غار عظیم و رُسی احتمالا در دوران سوم زمین شناسی شکل گرفته است. در این مطالعه برای بررسی تنوع گونهای خفاشها، به وسیله توردستی و تور نامرئی - mis-net - نمونه برداری صورت گرفت و سپس برای شناسایی آنها شش صفت خارجی”ظاهری“ از جمله طول بدن و سر، طول کلی بدن، طول دم، طول گوش، طول ساعد و طول پا، با استفاده از کولیس دیجیتال با دقت 0/01میلیمتر اندازه گیری شد.
از این غار شش گونه خفاش شامل خفاشهای گوش موشی کوچک - Myotis blythii - ، انگشت بلند - Miniopterus pallidus - ، نعل اسبی بزرگ Rhinolophus - - ferrumequinum، نعل اسبی مهلی - Rhinolophus mehelyi - ، نعل اسبی مدیترانهای - Rhinolophus ureyle - و نعل اسبی کوهستانی - Rhinolophus blassi - گزارش شد
مقدمه:
یکی از مؤثرترین راه ها برای شناخت غارها جنبه اکوسیستمی غار است. بطور کلی اکوسیستم شامل بخش های زنده و غیر زنده است که با یکدیگر و با محیط در ارتباط هستند و جریان انرژی و سیکل غذایی در سرتاسر سیستم وجود دارد. غار ها را میتوان از این دیدگاه مورد مطالعه قرار داد. که در اینجا به بررسی غار کمتاران از جنبه زیستی و وجود خفاش های آن می پردازیم. این غار یکی از جاذبه های طبیعی شهرستان بیجار ”استان کردستان “ می باشد که می تواند به عنوان مکان توریستی تعریف شود و از نظر ارزشهای علمی، فرهنگی و کاربردی برای توسعه گردشگری قابل بررسی و ارزیابی می باشد. تشکیلات کارستی در طبیعت ذاتی غار کمتاران مثالی از بکر بودن و زیبایی های آن می باشد. طی سالهای اخیر غار کمتاران گردشگران بسیاری را به خود جلب کرده است ؟این موضوع از طرفی موجب خرسندی و ارتقای فرهنگ مردم نسبت به جاذبه های طبیعی می باشد و از طرف دیگر بدلیل همسان نبودن رشد کمی و کیفی موجب بروز تخریب، آلودگی و آسیب رسیدن به اکوسیستم غار شده است
غارها به طور کلی با مشخصه فقدان بسترهای آلی،نسبتاً پایدار و درجه حرارت کم مکان هایی ضروری جهت سکونت بسیاری از گونه های خفاشان می باشد.[1] از حدود 50 گونه خفاش موجود در ایران، اکثر آنها در غار ها به عنوان محل های روست واقعی ساکن می باشند.
ارزیابی های حفاظتی بر اساس اطلاعات فراوانی، پراکندگی و تمایلات جمعیتی استوار می باشد واخیراً مطالعاتی در مورد وضعیت تاکسونومیکی خفاشان با تکیه بر بررسی مطالعات ریخت سنجی و فیلوژنتیکی در ایران صورت گرفته است
روش تحقیق:
غار کمتاران در 20 کیلومتری شمال شهرستان بیجار و در دامنه کوهی در حد فاصل روستاهای صلواتآباد و چشمه سنگین در نزدیکی رودخانه قزل اوزن در دل منطقه حفاظت شده بیجار واقع شده است. مختصات جغرافیایی آن 36œ 1" - N - و 47œ 34" - E - می باشد - شکل . - 1 برای شناسایی وضعیت گونه های ساکن غار در سال های 96-95 طی دوفصل - مرداد و اردیبهشت - نمونه برداری بعمل آمد.
برای نمونه برداری خفاش ها از توردستی، تور نامرئی - mis-net - استفاده شد. پس از آن نمونه ها از تور دستی یا تورنامرئی به داخل کیسه های پارچه ای انتقال یافتند؟ نمونه های جمع آوری شده با صفات خارجی ”ظاهری“ از جمله طول بدن و سر، طول کلی بدن، طول دم، طول گوش، طول ساعد و طول پا توسط کولیس دیجیتال با دقت 0/05 میلی متر اندازه گیری شدند و در مرحله بعد بر اساس کلیدهای شناسایی و توصیفات محققین از جمله دبلیسٍ در سال1980، شناسایی شدند.
شکل :A :1 موقعیت غار کمتاران در استان کردستان:B دهانه ورودی غار :C یکی از دهلیزهای غار
.3 نتیجه گیری و بحث:
اولین بازدید و تحقیق علمی در مورد غار کمتاران توسط گروه تحقیقاتی دانشگاه رازی در تاریخ 94/4/23 صورت گرفت. در طی این مطالعه خفاش های خانوادهRhinolophidae و Vespertilionidae گزارش شد. در در سفر بعدی که در تاریخ 95/5/12 صورت گرفت چندین کلونی بزرگ از خفاشها که تعداد افراد در برخی از کلونی ها بیش از 2000 عدد تخمین زده شد دیده شد. در قسمتهایی از غار مقدار فراوانی از فضله خفاشها مانند تپههای شنی روی هم انباشته شده بود که ویژگی خاصی را به فضای غار داده بود.
در طی این مطالعه در غار مورد نظر شش گونه خفاش شامل گوش موشی کوچک - Myotis blythii - ، انگشت بلند - Miniopterus pallidus - ، نعل اسبی بزرگ Rhinolophus - - ferrumequinum، نعل اسبیمهلی - Rhinolophus mehelyi - ، نعل اسبی کردستانی - Rhinolophus blasii - و نعل اسبی مدیترانه ای - Rhinolophus ureyle - گزارش شد
در سال [5] Deblase 1968 روی خفاشهای غار تاریک در استان کردستان مطالعاتی انجام دادند که کلونی های بسیار بزرگی از خفاشهای چندین گونه شامل گونههای Rhinolophus mehelyi، Myotis blythi و Miniopterus pallidus مشاهده کردند، به طوریکه فضله خفاشها بسته به دلان از 2/5 تا 3 متر ارتفاع داشته است.
