بخشی از مقاله
خط فارسی تغییرات مهمی در مسیر تاریخی خودطی کرده است،ازایجادنظمی هندسی وساختارمندتوسط ابن مقله در قرن چهارم،تا اوج تغییرات وشگردها ی نویی دردوره معاصر، تا به فضایی استعاری ومفهومی وبیانی چندبعدی گفتمانی نزدیک شود.به منظوردرک بیشتراین تغییرات، به دوره هایی اشاره بایدنمودکه خط فارسی را برای پذیرش وکاربرد اینگونه قابلیت ها آماده کرده است .
لازم خواهد بود تا از نزدیکترین دوران به دنیای معاصر، دوران صفوی وقاجا ر، که مکاتب میر عماد وکلهر، درآن شکل گر فته اندو نقطه عطف در فرم پردازی وتغییروتحول زیبایی شناسانه درخط هستند تا دهه های اخیر،که همزمان با گسترش ارتباطات وایجاد رشته ای جدید ارتباط تصویری وظهور تکنولوژی وکامپیوتر،که نقش مهمی را در این گستره تحولات ایفا کرده اند،موردبررسی قرار گیرد.
همچنین، خط د ر دوعرصه مهم هنر سنتی ومدرن ،از فضای غیر واگرایانه وتغییر گریز،به فضای تعاملی ، آشنایی زداوتغییر پذیر در هنرهای جدیدسوق داده شده است ، ایجاب می نماید به چگونگی این تعامل تاثیر گذار،بانمونه هایی از آثار هنرمندانی که از خط، در ارائه فضایی مفهومی ونمادین در پوستر، به تجربیات جدید دست یافته اند ،و کاستی هایی که این رسانه در عر صه ارتباط تصویری در تکامل وتکوین معناها داشته است،پرداخته شود این مقاله با گرد آوری اطلاعات کتابخانه ای به شیوه توصیفی –تحلیلیی ودرپاسخ به این پرسش که ارزش وتاثیرکاربرد حروف فارسی در پوستر، به لحاظ کارکرددر محتوا وتکنیک چگونه بوده است ؟به تعدادی از آثار ی که بعضی از نشانه های معنایی موردنظر را داشته اند،به منظور توضیحات بیشتر ارائه وبررسی شده است.
مقدمه
غلامحسین امیرخانی از هنرمندان تاثیر گذار دهه شصت ،که شیوه ی وی، امتزاجی از مکاتب هنری میرعمادوکلهر است در آثار وی گویی در فرم وشکل حروف وکلمات نگارش شده ، ردپای خوش نویسی متقدم ومعاصر باهم دیده می شوندبه گفته کاوه تیموری مولف کتاب راز خط در آثاراستاد غلامحسین امیرخانی ،فرم کلی عناوین وچینش حروف وکلمات،به گونه ای است که بالاترین حد استقلال را در شکل دهی نهایی به دست می دهد ومشحون از ویژگی های زیبایی شناختی است - شکراللهی: - 338:1392نقاشی خط رامی توان مهمترین تغییر در عرصه زیبایی شناسی خط ، که د رساختار سنتی خط وشاکله حروف وکلمات ایجادشده است،دانست.
نمودی زیبایی شناسانه،و پذیرش اندیشه هایی به منظور استحاله فضای فرمی ،که تعمدی در جهت شکستن قالب های گذشته وتثبیت شده داردو تاثیر فرم پردازی های هنرمندانی همچون میرزاغلامرضا اصفهانی،که بر سایر عرصه های کاربردی وتکنیکی خط تاثیر گذاشته اندو د راین شیوه مشهود است مکتب سقاخانه بافت گونه به نوشتارنظر داشت وآن را همچون تصویروجزیی ازاثر بدون درنظر گر فتن مفهومی خاص مورداستفاده قرارمی دادبه منظورتاثیر بصری از تغییرا ت تاریخی در زمینه خط، وشگردهای ایجادشده،به طورمستقیم کمک به استفاده کاربردی ومفهومی خط ،به ویژه در طراحی حروف پوسترهای دوره معاصر داشته است آشنایی با ساختار خطوط سنتی ،بکارگیری هوشمندانه تر آن را در فضایی جدید وخلاقانه ،که موجد سبک ها وطراحی های نوین وپیشرودربرنامه ها ی جدید وفارسی نویس، ونرم افزارهایی بر اساس خطوط سنتی باشد.
ضرورتی که درهنر ارتباط تصویری ،ودر زمان کنونی احساس می شود تا بتواندجوابگوی نیازهای گسترده ارتباطی دنیای جدید باشد کاربرد حروف د رپوستر ونقش آن دراطلاع رسانی اجتناب ناپذیر است استفاده کاربردی آن د رپوستر های غربی دارای پیشینه ای در هنر نقاشی است که ابتدا به عنوان یک عنصر بصری ویا بافت درتکمیل یک اثر، ودر نقاشی کوبیسم بکار گر فته شد کوبیسم د رکنار شکست سطوح وتغییرد رزاویه دیددر نقاشی، از عبارات منقطع بامعنی ویا بدون معنی استفاده کرد که قبل از آن با این تاکید وکیفیت ارائه نشده بودواین استفاده از کلمات و حروف در اثار نقاشی، به موضوع وامر مهمی تبدیل شد که د رتحولات سبک ها ی بعدی هنر نقاشی موجب شد که نوشته به موضوع مستقلی در اثر تبدیل شود.
همچنین این حرکت بر هنر گرافیک قرن بیستم بویژه پوستر، تاثیربه سزایی نهاد بعدها د رپوستر، نوشته با ارزشی معادل تصویر مطرح، ودر جای آن قرار گرفت ودر خلق آثار گرافیک ،مدرسه باهاوس وتایپوگرافی جدید مستقلا در پوستر مطرح گشت به عبارتی کوبیسم سر آغازی براین تحولات است وایسم های دیگری فوتوریسم، دادائیسم ،سورئالیسم وکونسترا کتیویسم جنبش ها ی بی پروایی بودند که شدیدا توسعه تایپوگرافی را تغییر دادند - افضل طوسی: - 110:1385 کاربردحروف در سبک های هنری، با ارجاع به اندیشه های مورد نظر ودر راستای نگر ش های همان سبک وبه عنوان یک عنصر بصری فرمی ومفهومی موردتوجه بوده است.
در سبک فوتوریسم ونقل ازمارینتی سال "1909وقتی لازم باشد ما باید از سه یا چها ر ستون د ریک صفحه وبیست صورت تایپی استفاده کنیم ما باید حس شتابزدگی را با حالت کج یا ایتالیک نمایش دهیم وفریاد را با حروف ضخیم وبدین ترتیب تایپوگرافی نقاشی شده ایی روی صفحه چاپی متولد می شود" - افضل طوسی: - 111:1385هنرمندان انتزاع گراباگرایش اکسپرسیونیستی ،فاصله میان ایماژذهنی راباخطنزدیک کرده، استفاده از نوشته در نقاشی رابدون حضور تصویر تکمیل کردندگرافیست ها نیز آگاهانه با استفاده از تجربه های سبک انتزاعی د رواقع پروسه استفاده ازنوشته د رنقاشی را در طراحی گرافیکی بویژه هر جا که بحث از شیوه ها ی جدید تایپوگرافی می باشد هدایت کردند.
طراحی حروف با دوگرایش عمده مورد استفاده قرارمی گیردکه یکی درجهت خوانایی وانتقال موضوع صراحت دارد وگرایشی که از خط به گونه ای حسی وزیبایی شناسانه ودر جهت ایجاد فضایی بصری ،به بیان مفهومی صریح ویا غیر صریح ونمادین می پردازد شالوده منطفی سبک بین المللی طراحی حروف د رسوئیس فرم را تابع کارکرد می دانست ولی با تکامل جنبش پست مدرنیسم د راوائل دهه 1960نسل جدید طراحان گرافیک به مبارزه با محدویت های قابل پیش بینی،وبا رد تایپوگرافی قالبی د راین طرح بر آمدند.
