بخشی از مقاله
چکیده
از آن جایی که کشور ایران، بنا به دلایل ایدئولوژیک چون: داشتن ایمان و اعتقاد به اسلام ناب محمدی و ایستادگی در مقابل ظالمین، ژئوپولتیک و جغرافیای سیاسی و ورود به عرصه فناوریهای نوین، انرژی صلحآمیز هستهای همواره مورد تهدید مزمن آمریکا، رژیم غاصب اسرائیل قرار دارد، بر آن شدیم تا به روش مطالعه اسنادی و منابع، قدرت بازدارندگی پدافند غیرعامل ایران را در برابر تهدیدات دشمنان مورد مطالعه قرار دهیم.
نتایج تحقیق نشان داد که اسلام تأکیدات ویژه بر روی دفاع غیرعامل داشته همچون: آموزههای قرآنی، فعالیتهای صورت گرفته در دوران پیامبر - ص - و حضرت علی - ع - . از طرفی با وجود این که پدافند غیرعامل جز اصول اساسی و زیربنایی در برنامههای دفاعی کشورهای مختلف تشخیص داده شد و مسئولین و مردم این کشورها به قدرت بازدارندگی پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات دشمنان اذعان دارند، برنامهها و اقدامات صورت گرفته در حوزه پدافند غیرعامل در ایران در وضعیت مناسبی قرار ندارد، لذا انتظار میرود مدیران ارشد نظام با بکارگیری اصول پدافند غیرعامل، به تداوم فعالیتهای زیربنایی کشور و تأمین نیازهای حیاتی، تسهیل اداره کشور در شرایط تهدید و بحران ناشی از تجاوز خصمانه، حفظ بنیه دفاعی، کاهش آسیبپذیری مراکز استراتژیک، تجهیزات حیاتی و حساس کشور همت بگذارند.
- 1 مقدمه
دفاع به عنوان یک سنت الهی در مراتب گوناگون حیات جاری است. عالی ترین شکل دفاع مربوط به عالی ترین شاکله وجود یعنی انسان استبرای. علوّ آن همین بس که خداوند جهت نشان دادن عمق و اوج دفاع از حیات، حیثیت، شرافت و کرامت انسان،خود را به صفت دفاع متّصف فرموده آنجا که می فرماید:إنّ' االلهَ یدافع عن الذین آمنوا' یعنی خداوند دفاع می کند از کسانی که ایمان آورده اند - قرآن کریم، سوره، حج، آیه . - 38 در این آیه خداوند خود را در خط مقدم دفاع از ایمان و دفاع از مؤمن معرفی می فرماید.
همچنین آیات 71 سوره نسا و 40 سوره حج تأکید بر حفظ آمادگی همه جانبه دارد و دستوری جامع به تمام مسلمین در همه قرون و اعصار می دهد که برای حفظ امنیت خود و دفاع از مرزهای خویش پیوسته مراقب باشند و در آماده باش مادی و معنوی به سر برند. جامعه انسانی نیز باید با استعانت از این رسم خدایی، از روح بیداری و پایداری در دفاع از انسان و انسانیت تموج پیدا کنددرست. مثل دوران هشت سال دفاع مقدّس که ملت ایران از آرمان و ایمان و امنیت این سرزمین دفاع کردنداز. این رو اگر چه دوران دفاع مقدّس تمام شده است اما دوران دفاع از مقدسات هرگز تمام نمی شود و تاریخ انقضا نمی پذیرد.
این مقدسات لازم الدفاع، از سطوح آغازین آن، که حفظ مرزهای میهنی، سیاسی و در رأس آن فرهنگی، همه و همه حجم عظیم مسئولیت ما را می سازد تا بتوانیم آرمان ها و دستاوردهای شهیدان را که به ما سپردند، حفظ نماییمفلذا. امروز اهتمام بر آگاه سازی و فعّال سازی همه مدیران برای تحقق مراحل گوناگون مدیریت علمی دفاع نرم و پدافند غیر عامل1 و بویژه آمادگی تام در مدیریت بحران از مرحله تحلیل و مخاطرات و آسیب پذیری تا مرحله اقدام پیشگیرانه، پیش بینی احتمالات و آمادگی و پاسخگویی و در نهایت بازیابی، لازم است به عنوان یک فریضه تردید ناپذیری در دستور کار قرار گیرد و روشن است که هرگونه غفلت در برنامه ریزی و رخوت در اجرا می تواند آثار گزنده ای را تا حدّ دستیازی دشمن به همراه داشته باشد
متاسفانه بعد از اتمام جنگ بین عراق و ایران، برخی بر این باور هستند که جنگ تحمیلی و دفاع مقدس قدرت بازدارندگی به وجود آورده و تهدیدی متوجه کشور ما نیست و مباحث دفاعی را در توسعه دخالت نمی دانند و متأسفانه یک رویکرد امنیت گریزی در کشور حاکم شده است. به طوری که کمتر موضوع پدافند غیرعامل، لحاظ گردیده است و برای کاهش آسیب ها و ارتقای ضریب امنیتی زیرساخت ها و تأسیسات زیربنایی و استراتژیک کشور آن طور که لازم است، اقدامی صورت نگرفته است.
در کشور ما پروژه ها و تأسیسات اقتصادی و زیربنایی بدون رعایت و یا دخالت ملاحظات و ترتیبات دفاعی و امنیتی ساخته شده و یا توسعه یافته اند و به صورت یک هدف کاملا عریان و در عین حال قابل توجه و مورد علاقه در دسترس و یا تیررس دشمن و کشورهای مهاجم قرار گرفته اند. برای مثال، بزرگترین سرمایه گذاری تاریخ بعد از انقلاب، پروژه فازهای پارس جنوبی می باشد که بدون در نظر گرفتن ملاحظات پدافند غیرعامل در عسلویه در حال توسعه است.
همه تأسیسات متراکم، متمرکز و نزدیک به مرز و بسیار خطرپذیر ساخته شدند و در واقع یک توسعه شکننده برای ما رقم خورده است. اقدامات پدافند غیر عامل موجب بازدارندگی می شود و دشمن وقتی ملاحظه می کند که نقاط آسیب پذیر ما یکی پس از دیگری از بین می رود و تبدیل به توانایی و پایداری می شود، یک نوع کاهش میل و انگیزه حمله در او ایجاد می شود که مفهوم آن بازدارندگی است. بنابراین با توجه به استراتژی ضعیف کشور ما در زمینه پدافند غیرعامل و تهدیدات جهانی که در قبال ایران عزیز ما وجود دارد، بر آن شدیم تا به بررسی اصول، اهداف و اهمیت پدافند غیرعامل در بازدارندگی تهدیدات و حملات دشمنان بپردازد.
- 2 اهداف تحقیق
- 1 بررسی کاربردهای پدافند غیرعامل از دیدگاه اسلامی
- 2 شناخت اهمیت، اهداف و اصول پدافند غیرعامل
- 3 بررسی وضعیت پدافند غیرعامل در کشور ما
- 4 بررسی تاثیر پدافند غیرعامل در برابر تهدیدات دشمن
- 3 سوالات تحقیق
- 1 کاربردهای پدافند غیرعامل از دیدگاه اسلامی کدام می باشند؟
- 2 اهمیت، اهداف و اصول پدافند غیرعامل چیست؟
- 3 وضعیت پدافند غیرعامل در کشور ما چگونه است؟
- 4 آیا پدافند غیرعامل ایران در برابر تهدیدات دشمن قدرت بازدارندگی لازم را دارد؟
- 4 پیشینه تحقیق
حسینی پور و منظوری - - 1392، در تحقیق خود با عنوان "جهاد در اسلام با رویکرد پدافند غیر عامل" به بررسی ابعاد و روش های پدافند غیرعامل، تاریخچه و کاربرد آن، ارتباط آن با جهاد در اسلام و انواع روش های پدافندی که از زمان ظهور اسلام، مسلمین در جهت مقابله با دشمنان به کار برده اند، پرداخته اند. احمدی دهرشید - - 1391، در تحقیق خود با عنوان "بررسی اصول پدافند غیرعامل از دیدگاه جهان و اسلام" بیان کرد که پدافند غیرعامل به عنوان عمده ترین را شناخته شده برای ایستادگی در برابر طمع ورزی های دشمن محسوب می شود به طوری که در زمان صدر اسلام، پیامبر - ص - همواره از آن به عنوان یک تاکتیک دفاعی مناسب بهره گرفته است.
صحرایی و همکاران - - 1391، در تحقیق خود با عنوان "پدافند غیرعامل در شهرها، راهکاری جهت کاهش خطرپذیری در برابر سوانح" به بررسی مقوله دفاع شهری پرداختند. نتایج حاصل از تحقیق آنان نشان داد که تعامل میان تمهیدات پدافند غیرعامل در مقابل تهدیدات انسان ساز از یک سو و همپوشانی آن با دیگر خطرات طبیعی مانند زلزله و سیل از سوی دیگر، می تواند به پایداری معماری و سازه های شهری منجر شود و با استفاده از اصول پدافند غیرعامل در برنامه های جامع مدیریت بحران به میزان زیادی از شدت و گستردگی خسارات و تلفات ناشی از این گونه خطرات کاست.
فاضل نیا و همکاران - - 1391، در پژوهش خود با عنوان"جایگاه ملاحظات پدافند غیرعامل در دستیابی به توسعه پایدار شهری با تاکید بر مناطق مرزی" بیان می کنند که جهت رسیدن به توسعه پایدار و مطلوب شهری باید مسئله امنیت به عنوان یک ضرورتی در بطن زندگی مردم قرار داده شود. پدافند غیرعامل باعث کاهش آسیب پذیری، تهدید و افزایش ایمنی و امنیت در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... می شود.
فلاورجانی و باباپور - - 1391، در تحقیق خود با عنوان"لزوم اجرای الگوهای پدافند غیرعامل در شهرهای مرزی با تاکید بر کاهش آسیب پذیری شهرهای مرزی در مقابل تهدیدات" نتیجه گرفتند که شهرهای مرزی ایران بواسطه اهمیتی که از لحاظ سیاسی، اقتصادی و امنیتی دارند، همواره از نظر دفاعی و مدیریت بحران می بایست مورد توجه قرار گیرند و بررسی دانش پدافند غیرعامل در حوزه بافت شهرها و احداث شهرهای جدید همواره باید ضرورت داشته باشد
