بخشی از مقاله
چکیده
هدف کلی این پژوهش بررسی رابطه افکار خودکشی با سطح توکل به خدا بود. جامعه آماری این پژوهش متشکل از دانشآموزان دختر و پسر دوره پیشدانشگاهی مشغول به تحصیل در سال 1391 شهر شیراز بود که از نواحی چهار گانه آموزش و پرورش شیراز دو مدرسه دخترانه و پسرانه بهصورت تصادفی انتخاب شد. از هر رشته تحصیلی یک کلاس بهطور تصادفی انتخاب گردید.
در مجموع 140 دانشآموز - 77 نفر دختر و 63 نفر پسر - بهعنوان افراد تشکیلدهنده گروه نمونه، مورد تحقیق قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه افکار خودکشی بک و پرسشنامهی توکل به خدا بودند. یافتهها نشان دادند توکل به خدا پیشبینیکننده منفی افکار خودکشی میباشد. به عبارت دیگر افرادی که از سطح توکل به خدای بیشتری برخوردارند، کمتر به خودکشی فکر میکنند.
مقدمه:
رشد و گسترش آسیبهای اجتماعی و روانی در جوامعی که حالتی انتقالی طی میکنند، امری گریز ناپذیر است، شکی نیست که جامعه امروز در حال طی دوران گذر است. این گذر که آن را عبور از مرحلهء سنت به مدرنیته مینامند، با مسائل و مشکلات خاص اجتماعی و فرهنگی توأم است که خودکشی یکی از این مشکلات و آسیب های اجتماعی است. براساس گزارش رسمی سازمان بهداشت جهانی - 2002 - تخمین زده می شود که در سال 2020 میلادی تقریبا یک میلیون و پانصد و سی هزارنفر،خودکشی خواهند کرد. پدیده خودکشی درکشورهای اسلامی نیز ازاهمیت روز افزونی برخوردارگردیده است .
اگرچه میزانهای خودکشی در این کشورها، نسبتا پایین می باشد، با این وجود به علت ارتکاب خودکشی در سنین نوجوانی و جوانی، بررسی نسبت سالهای بالقوه از دست رفته نشان می دهد که سالهای بالقوه زیادی در کشورهای اسلامی دراثرخودکشی، تلف می شوند
برای نمونه، بررسی نسبت سالهای بالقوه از دست رفته زندگی ، در نتجه علل مختلف مرگ در10استان کشور ایران درسال 1379 نشان می دهد که خودکشی در سنین 15تا24سالگی،نزدیک به 40درصد این سالها را به خود اختصاص داده است
خودکشی مرگی است آگاهانه و از روی عمد جهت نابودسازی خود صورت میگیرد - لویز،. - 1998 در اسلام اقدام به خودکشی حرام و زشت شمرده شده است. آیات قرآنی و روایات امامان و پیامبر اسلام بر زشتی و نادرست بودن آن دلالت دارد .از جمله می توان به این اشاره کرد:"ولا تقتلوا انفسکماالله کان بکم رحیماً وَ منْ یفعل ذلک عدواناً و ظلماً فسوف نصلیه ناراً و کانَ ذلک علیاالله یسیراً - سوره نساء آیه 29 و - 30 و خودتان را نکشید، خداوند نسبت به شما مهربان است و هرکه این عمل را از روی تجاوز و ستم انجام دهد به زودی او را در آتش وارد خواهیم ساخت و اینکار برای خدا آسان میباشد".
حضرت محمد میفرماید: " الذی یخنق نفسه یخنقها فیالنار یطعنها فیالنار - میزانالحکمه، کنزلالعمال - یعنی: آنکه خود را خفه کند و بکشد خویشتن را در آتش جهنم خفه کرده است و آنکه با نیزه خودکشی کند در آتش جهنم است.و" درجایی دیگر میفرمایند: منْ قتل نفسه بِشی فیالدنیا عذَب به یُوم القیامه - میزانالحکمه، کنزلالعمال - هرکه در دنیا به هرگونهای اقدام به خودکشی کند و بمیرد و روز قیامت به همانگونه مشمول عذاب خداوندی خواهد شد."
افکار خودکشی مقدمه اقدام به خودکشی است و علل متعددی از جمله عوامل جسمانی، روانی، اجتماعی، خانوادگی، شغلی میتوانند به وجود آورندهء افکار خودکشی باشند
ضرورت توجه به عوامل و وضعیتهایی که میتواند منجر به بروز فشار روانی وخودکشی شوند و متغییرهایی که در سازش با فشار روانی و تعدیل آن نقش مؤثری دارند، امری است که امروزه تردیدی در آن وجود ندارد، اما نقش تعدیل گر توکل به خدا و مذهب و اهمیت آن به عنوان یک شیوه مقابله با موارد تنشزای زندگی و افکار خودکشی از موضوعاتی بوده است که کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته است. توکل به خدا به مثابه یکی از راهبردهای مهم مذهب درمانی است که مورد توجه روانشناسان و روانپزشکان قرار گرفته است
خدا یکی از مؤلفهها و ابعاد دینداری است و میتواند با سلامت روانی در ارتباط باشد. توکل به خدا در کنار دیگر مؤلفههای معنوی، یکی از عوامل کنترلکننده بیماری روانی به شمار میآید
رفتارهایی از قبیل توکّل به خدامیتوانند از طریق ایجاد احساس امید و تشویق به نگرش مثبت، موجب آرامش درونی فرد شود. باور به اینکه خدایی است که موقعیتها را کنترل کند و ناظر بر عبادت کنندههاست، فشار روانی مرتبط به موقعیت را کاهش میدهد، به طوری که اغلب افراد مؤمن ارتباط خود را با خداوند، مانند ارتباط با یک دوست صمیمی توصیف میکنند و معتقدند که میتوان از طریق اتکا و توسل به خداوند، اثر موقعیتهای غیر قابل کنترل را به طریقی کنترل نمود
توکل به خداوند متعال پیامدهای مثبتی در زندگی فردی و اجتماعی انسانها دارد مانند، آرامش و اطمینان قلبی، قوت قلب و نیرومندی، عزت نفس .خداوند در قرآن کریم میفرماید: هرکه به خدا توکل کند او را عزیز - پیروزمند - و حکیم خواهد یافت. در تفسیر این آیه مفسران نوشتهاند:چون خداوند عزیز است نمیگذارد که پناهنده او - توکلکننده به او - دچار ذلت و خواری گردد
از اینروست که یافتن نقش توکل به خدا و نشاندادن ارتباط آنها با افکار خودکشی و عرضهی آن به عنوان یک راهبرد مثبت اهمیت یافته و ضرورت تحقیقاتی از این دسته به شمار میرود و با انجام این موضوع که با بالابردن سطح توکل به خدا نسبت به سایر آموزههای بشری از تعالی و استحکام بیشتری در جهت ارتقاء سلامت و بهداشت روانی برخورداراست. بنابراین هدف پژوهش حاضرتبیین رابطه توکل به خدا با افکار خودکشی در دانش آموزان است. از جمله اهداف کاربردی این پژوهش بالا بردن سطح آگاهی والدین، مشاورین، معلمان و مسؤولان نسبت به چگونگی برخورد با فشار روانی و مقابله با استرس و توسعهی برنامههای آموزشی مذهبی و دینی برای جلوگیری از بروز افکار خودکشی به منظور پرورش مقام انسانی و همچنین آموزش دانشآموزان برای بالابردن سطح توکل به خدا به عنوان یک شیوهمناسب مقابله با استرس.
روش تحقیق:
این پژوهش از نوع همبستگی میباشد که در آن تبیین رابطه بین متغییرهای افکار خودکشی، سطح توکل به خدا بررسی شده است.
جامعه و نمونه و شیوه نمونهگیری:
جامعه این پژوهش متشکل از دانشآموزان دختر و پسر پیشدانشگاهی ناحیه 1 آموزش پروش که مشغول به تحصیل در سال 1391 شهر شیراز میباشد. به منظور انتخاب گروه نمونه، ابتدا از بین مدارس ناحیه یک شیراز، دو مدرسه - یکی دخترانه و یکی پسرانه - انتخاب شد. سپس در هر مدرسه یک کلاس از هر سه رشته تحصیلی - علوم انسانی، ریاضی فیزیک و علوم تجربی - انتخاب گردید.
