بخشی از مقاله
چکیده
ارزیابی گزارش هاي تاریخی و جدا سازي سره از ناسره از دغدغه هاي محققان رشته تاریخ است، دانسته است، اخبار نادرست، محرﱠف و جعلی به منابع مکتوب راه یافته است، از این رو جداسازي آن ها و دستیابی به اخبار صحیح و کامل اهمیت بسزا دارد.
این مقاله با روش تحلیلی –توصیفی، در پی آن است که "عرضه به قرآن" را به عنوان یکی از روش هاي ارزیابی گزارش هاي تاریخی، با استناد به قواعد نقد علمی-نه ادله نقلی-بررسی کرده و محدوده کارآمدي آن را تبیین نماید، روشن خواهد شد، قرآن به عنوان منبعی تاریخی –وحیانی،کهن، اصیل، صحیح وخالی از بت هاي چهار گانه سنجه ایست براي ارزیابی گزارش هاي تاریخی ناظر به موضوع زندگی نبی اعظم - ص - که قران، به آن ها پرداخته است یا توصیف هاي عام قرانی از نبی اعظم - ص - ناظر به آن هاست. با عرضه گزارش هاي یادشده محققان قادر خواهند بود، آن گزارش ها را تصحیح ، تکمیل، رد یا قبول نمایند.
طرح مسئله.
از دغدغه هاي اصلی یک مورخ دستیابی به اخباري صحیح و بدون سو گیري است، او تلاش خود را بکار می بندد تا از طرق مختلف به این هدف برسد، اما با علم اجمالی به وجود جاعلان اخبار از سویی و فراموشی راویان یا تغافل آن ها از سویی دیگر جداسازي سره از ناسره مشکل است، تاریخ اسلام نیز از این آسیب در امان نمانده است. از این رو هر قدر بتوان روش هاي مختلف را در ارزیابی اخبار به کار برد به همان میزان می توان ضریب صحت و اعتبار خبر را ارتقاء داد.
از میان روایات و گزارش هاي تاریخی، تاریخ زندگی پیامبر اکرم از حیث اهمیت براي مسلمانان ممتاز است. این پژوهش در صدد است که "عرضه گزارش هاي تاریخی مربوط به زندگی پیامبر خدا - ص - به قران" را به عنوان روشی قابل قبول براي مورخان مسلمان و غیر آنان معرفی نماید، البته قرآن به عنوان یک منبع تاریخی–وحیانی، نه کتاب تاریخی. مقصود از عرضه گزارش ها، عرضه همه روایات تاریخی مربوط به زندگانی پیامبر - ص - نیست، بلکه آن دسته از اخباریست که قرآن به موضوع آن ها پرداخته یا توصیف هاي عام قرآنی از شخصیت یا رفتار نبی اعظم - ص - ناظر به آن اخبارست.
"عرضه روایات به قرآن" مورد توجه معصومان - ع - بوده است و اغلب محققان نیز بررسی خود را متوجه ارزیابی دلالت این نوع روایات کرده اند، یعنی از منظر دلیل نقلی به اثبات سنجه بودن قرآن پرداخته اند، اما در این مقاله بررسی صورت گرفته ، فارغ از این است که نبی اعظم - ص - و معصومان - ع - در باره عرضه روایات اعم از تاریخی یا غیر آن – منقول یا غیر منقول از ایشان - دستور عرضه بر قرآن داده اند یا خیر؟ لذا نتایج بررسی هاي محققان در باره "روایات عرضه به قرآن" تاثیري بر بحث پیش رو ندارد. به عبارتی فرض بر این است منبعی در اختیار ماست که حاوي گزارش هاي تاریخی از ادوار مختلف تاریخ ازجمله مقطع مورد نظر است، این منبع تاریخی-وحیانی، آیا با توجه به "قواعد پذیرفته شده نزد مورخان"، می تواند به عنوان سنجه روایات و گزارش هاي دیگر مورد استفاه قرار گیرد یا خیر؟
توضیح این که قاعده سنجه بودن قرآن، از زمره قواعد ناظر به محتوا، نه ناظر به سند آن هاست. لذا اگر گزارشی مخالفتی با آیات قرانی نداشت، لزوما به معناي صحیح بودنش نیست و باید از حیث سند وجهت نیز مورد بررسی قرار گیرد.
پیشینه پژوهش
علاوه بر کتب اصولیان که به بحث مذکور پرداخته اند، پیرامون "عرضه روایات بر قرآن" کتب و مقالات متعددي منتشر شده است از جمله:
استاد یوسفی غروى در جلد اول از موسوعه التاریخ الاسلامی ،به موضوع عرضه روایات بر قرآن پرداخته است و تعارض برخی از روایات را با آیاتی که به شکل عام پیامبر را توصیف نموده است را ذکر کرده اند. وي بهترین مقیاس سنجش حدیث را به استناد فرمایش پیامبر اکرم - ص - "عرضه به قران" می داند،معیاري که بسیاري از ثقات بدان عمل کردهاند و با قواعد نقد علمی هم مطابقت دارد.
