بخشی از مقاله
چکیده
در نگاه اومانیسم و نظام انسان مرکزي، محور همهي امور، انسان و امیال اوست. در این اندیشه انسان و خرد او جانشین خداست، انسان موجودي است مستقل و یگانه و به هیچ قدرتی خارج از خود متکی و پاسخگو نیست.
تمامی بایدها و نبایدها، خیر و شرها را انسان تعیین می کند و هستی و طبیعت می بایست بر اساس خواسته هاي او تنظیم شود.
تقدم خواستهها و امیال انسان بر خدا همچون جوهره اومانیسم از مبانی و مؤلفههایی تشکیل شده است که طرفداران این اندیشه آنهارا در طور تاریخ بیان و پروبال دادهاند. مبانی چون خردگرائی، طبیعتگرائی، تجربه-گرائی و... که انسان را به درجه بالاتر از خدا میبرد. این مبانی مورد نفی قرآن واقع شده و در عین حال قرآن کریم تبیین صحیحی از حدود برخی از استعدادهاي انسان مثل خرد، آزادي و... ارائه کرده است. بر این اساس به طور کلی از نقد مبانی اومانیسم از نگاه قرآن کریم به دست میآید که با وجود تمامی جایگاهی که انسان دارد، محور همهي امور خداست و اعتقاد به خدا مرکزي، هیچ تقابلی با ارزش و مقام انسان و آزادي و اختیار او ندارد.
در نظام خدا مرکزي، اساس همهي امور و مبدأ و مقصد خداست و هدف جهان، انسان و مقصد انسان خداست؛ هستی از خدا نشأت گرفته و به سوي خدا در تکاپو و حرکت است. مبناي همه بایدها و نبایدها- با توجه به خالق، فیاض، حاکم، مالک و ربوبیت خداوند متعال- ذات لا یتناهی االله است.
در این تحقیق ضمن بررسی اجمالی مبانی اومانیسم ؛ برآنیم تا با رویکرد استخراجی، مبانی آن را از منظر قرآن با تاکید برآراء آیت االله جوادي آملی واکاوي و نقد نماییم.
مقدمه
از مهمترین پیادمد هاي تفکر اومانیستی؛ سکولاریسم به معناي جدایی دین از دنیا و امور اجتماعی و سیاسی است که براي اولین بار در غرب متولد شد؛ قائلین این نظر به جهان شمول شدن آن پاي بستند، به صورتی که در حال حاضر اکثر کشورهاي غربی به این ایدئولوژي عمل میکنندو در جهان اسلام نیز مطرح شدکه با موافقت بعضی از مسلمانان و روشنفکران اسلامی قرار گرفت .
کسانی که این فکر و نظر را در جهان اسلام مطرح کردند سعی داشتند که عوامل پیدایش این ایدئولوژي را که در غرب و جهان مسحیت، موجب ایجاد زمینه اي براي سکولاریسم شده بود و تا حد زیادي نیز موفقیت آمیز بود، را در اسلام نیز ایجاد کنند تا موجب شکل گیري این نظریه در جهان اسلام گردد. حال باید دید این نظزیه برچه مبانی استوار است و آیا با اسلام اصیل و آموزه هاي آیات قرآن سازگار است یا خیر؟ و از نظر آیت االله جوادي آملی به عنوان مفسر قرآن کریم چگونه تبیین و نقد شده است.؟
نکته قابل توجه اینکه جناب استاد جوادي آملی در کتاب نسبت دین و دنیا اومانیسم را جرء مبانی سکولاریزم برشمرده است که در این تحقیق بر خلاف دیدگاه ایشان، سکولاریزم خود زیرمجموعه و از مبانی اومانیسم محسوب شده است دلیل این رویکرد این است که ریشه تمام تفکرات جدایی دین و سیاست توجه به انسان به عنوان موجودي بی نیاز از امور ماورایی و انسان محوري - اومانیسم - است.
در ابتدا و قبل از بیان و تشریح مبانی اومانیسم و نقد آنها، لازم است معرفی اجمالی از اومانیسم صورت گیرد.
مفهوم شناسی
براي ورود به هر مبحثی بتدا باید مفهوم شناسی دقیق و روشنی صورت گیرد و اختلاف معنایی و برداشت هاي گوناگون را بررسی شده و توافقی بر سر موضوع مورد بحث حاصل شود. بنابراین بحث در مورد معناي اومانیسم اهمیت ویژه اي پیدا می کند.
