بخشی از مقاله
چکيده :
براي توليد هر تن کاغذ بايد ١٧ اصله درخت را قطع کنيم که هر درخت به طور متوسط قادر است سالانه ٦ کيلوگرم دي اکسيد کربن را به اکسيژن تبديل کند. ولي با استفاده از بازيافت کاغذ، نياز به قطع درخت در حدود يک چهارم کاهش مي يابد. علاوه بر اين ، در فرايند توليد کاغذ از الياف گياهي درختان ، ٤٠٠ هزار ليتر آب و ٤ هزار کيلووات برق ، مصرف مي شود. بنابراين توليد يک تن کاغذ بکر، هزينه هاي زيست محيطي و اقتصادي زيادي دارد و مصرف درست و بهينه آن در گام نخست و استفاده مجدد از آن در گام بعد، ضرورت تام مي يابد. بازيافت در مفهوم رايج آن در مديريت مواد زائد، به معني استفاده مجدد از مواد دور ريختني پس از اعمال پردازش هاي خاص بر روي آنها است . امروزه اقلام متعددي از زباله هاي شهري که حجم قابل توجهي را شامل مي شوند، قابليت بازيافت دارند. کاغذ به عنوان يکي از محصولات طبيعت سرسبز و جنگلهاي طبيعي و انسان کاشت ، امروزه سهم زيادي از کيسه هاي زباله خانگي و مراکز اداري و تجاري را به خود اختصاص مي دهد و يکي از اقلام با ارزش مواد زائد جامد است که «سلطان زائدات » لقب گرفته است بازيافت اين ماده ارزشمند و استفاده مجدد از آن در برخي مصارف خاص نه تنها از قطع درختان ، هزينه هاي تبديل الياف گياهي به کاغذ و ساير هزينه هاي توليد آن مي کاهد، بلکه از نظر اقتصادي نيز به دليل سودآوري و توليد اشتغال از اهميت خاصي برخوردار است . اهميت بازيافت کاغذ را مي توان به طور کلي از دو منظر «ضرورت بازيابي کاغذهاي باطله » و «کمک به حفظ محيط زيست و منافع اقتصادي حاصل از آن » مورد بررسي قرار داد. امروزه مواد سلولزي از قبيل کاغذ و مقوا درصد نسبتا" زيادي از ضايعات و زباله شهري را تشکيل مي دهند به طور متوسط ٣٠ درصد زباله هاي شهري شامل مقوا، کاغذ و پلاستيک مي باشد که به عنوان زباله خشک مطرح است ١٢درصد از اين مقدار به کاغذ اختصاص دارد. از نظر زيست محيطي بازيافت کاغذ موجب کاهش وابستگي به کاغذهاي بکر و در نهايت کاهش قطع درختان و بالا رفتن فرصت تجديد حيات عرصه هاي جنگلي عريان شده مي شود. يکي از نتايج مصرف دوباره کاغذهاي باطله کاستن از فشار وارده بر طبيعت است .
کلمات کليدي : بازيافت کاغذ، کاغذ باطله ، محيط زيست ، کاغذهاي بکر
مقدمه :
چوب محصول جنگل است و جنگل وديعه خداوند به طبيعت که بشر بايد در حفظ و حراست آن بکوشد و جنگل ها به عنوان منابع تجديد شونده مورد توجه هستند. امروزه در جهان نياز هر جامعه به چوب براساس درجه رشدي مي باشد که آن جامعه بدان رسيده است براي کشورهايي که رشد نيافته اند چوب فقط براي سوخت و صنايع چوبي و تزئينات استفاده مي شود اما در کشورهاي پيشرفته مفهوم چوب خيلي فراتر از اينهاست و مهمترين استفاده آن کاغذ است . خصوصيت طبيعي بودن کاغذ و قابليت برگشت آن به طبيعت ، سبب پر رونق شدن چرخه هاي استفاده از آن شده و در ساده ترين شکل از کاغذهاي باطله مي توان مقواي جعبه شيريني، مقواي جعبه هاي کفش و بسياري از محصولات کاغذي تهيه کرد با اين اوصاف کاغذ ميتواند هم وقتي سفيد است مشتري داشته باشد و هم وقتي سياه . امروزه ديگر استفاده از درختان در صنايعي چون کاغذسازي مقرون به صرفه نيست ، بلکه اين ضايعات سلولزي هستند که در اين صنعت به کار گرفته مي شوند. تفکر بازيافت کاغذ با اهداف کلي مثل جلوگيري از غارت بي رويه منابع طبيعي، کاهش در مصرف انرژي و تقليل ميزان زباله براي کاهش هزينه هاي دفع و تغيير الگوي مصرف به وجود آمد از نظر زيست محيطي، بازيافت کاغذ موجب کاهش وابستگي و نياز به کاغذهاي بکر و در نهايت کاهش قطع درختان و بالارفتن فرصت تجديد حيات عرصه هاي جنگلي عريان شده مي شود. کاغذ پنجمين صنعت بزرگ مصرف کننده انرژي در دنيا است که به ازاي هر تن محصول ، انرژي بيشتري نسبت به يک تن محصول صنايع استيل و آهن مصرف مي کند همچنين اين صنعت در دنيا نسبت به صنايع ديگر آب بيشتري به ازاي هر تن محصول مصرف مي کند و سطح بالايي از آلودگي آب و هوا را به وجود مي آورد
.براساس آمار به دست آمده در کشورهاي صنعتي هر شخصي به طور متوسط در يک سال ١٦٤ کيلو گرم کاغذ و در کشورهاي در حال توسعه به طور متوسط ١٨ کيلوگرم کاغذ در سال استفاده مي کند مصرف کاغذ از دير باز معيارهاي سنجش توسعه يافتگي جوامع بوده است . يکي از نتايج مصرف دوباره کاغذهاي باطله کاستن از فشار وارده بر طبيعت است امروزه بهترين راه براي اينکه از نابودي جنگل ها براي توليد کاغذ جلوگيري شود بازيافت کاغذ است ، کاغذهاي باطله اعم از کاغذهاي تحرير سفيد، کاغذ روزنامه ، دفتر مشق ، کاغذ دستگاه تکثير، مجله و مقوا... براي بازيافت مناسب هستند.
چنانچه مدت زمان لازم براي رشد و تکامل مجدد پوششهاي جنگلي استفاده شده براي توليد کاغذ را به همراه فرسايش خاک و محدود شدن قدرت باروري خاک، کاهش توليد اکسيژن و دفع دي اکسيدکربن را به علاوه چندين پيامد منفي ديگر در نظر بگيريم ، توليد يک تن کاغذ خطرات متعددي را براي محيط زيست ايجاد مي کند در حالي که توليد يک تن کاغذ بازيافتي سبب ٥٠ درصد صرفه جويي در مصرف آب ، ٦٤ درصد صرفه جويي در مصرف انرژي و ٧٤ درصد کاهش آلودگي هوا شود و٩٠ درصد کاهش آلودگي آب ها را نسبت به توليد آن از منابع اوليه در پي دارد همچنين ايجاد شغل يکي ديگر از مزاياي اقتصادي بازيافت کاغذ است . به هر حال اين يک واقعيت پذيرفته شده است که فرآيند بازيافت ، موجب حفظ و صيانت از از منابع جنگلي و صرفه جويي در مصرف انرژي براي توليد خميرهاي مکانيکي مي گردد. دامنه نرخ مصرف ملي کاغذهاي بازيافتي در سطح دنيا از ٥ درصد تا بيش از ١٠٠ درصد گسترش دارد. بررسي هاي انجام شده نشان مي دهد که در سطح دنيا نرخ مصرف کاغذهاي بازيافتي در توليد انواع کاغذ تا سال ٢٠١٥ به حدود ٥٤ درصد خواهد رسيد. ميزان افزايش مصرف کاغذهاي بازيافتي ٣.١ درصد خواهد بود که اين رقم از ميزان افزايش توليد کاغذ ( ٢.٢درصد ) بيشتر است . در جهان حدود ٣.٨٦٦ ميليارد هکتار جنگل وجود دارد که از اين مقدار ٩٥ درصد، جنگل هاي طبيعي و %٥ ديگر از اين جنگل ها به صورت دست کاشت ميباشند، طبق آمار به دست آمده در سال ١٩٩٦، بر مبناي جمعيت جهان براي هر نفر تنها ٧ % درصد هکتار، پوشش جنگلي برآورد شده است که با رشد جمعيت و افزايش جنگل تراشي، اين نرخ به %٤٦ کاهش يافته است و طبق اين تخمين احتمال کاهش ٣٤ درصدي تا سال ٢٠٢٥ پيش بيني مي شود. يعني تقريبا در هر سال تخريب در جنگل هاي طبيعي ٩.٤ ميليون هکتار خواهد بود و جالب اين که اين مقدار در سال از لحاظ وسعت دو برابر کشور سويس مي باشد. اما در کشور ايران سرانه هر فرد %٢ هکتار سطح پوشش جنگل مي باشد، از ديگر پيامدهاي اين جنگل تراشيهاي بيرويه ميتوان به تغييرات اقليمي، تغيير در الگوي بارندگي، تغيير درجه حرارت ، فرسايش خاک، کاهش ظرفيت جذب خاک، تاثير بر چرخه کربن و اکسيژن و وقوع سيلاب هاي خطرناک، خشک سالي، افزايش سرعت باد، مهاجرت و فقر و ... را در سطح جهان اشاره نمود امروزه در کشورهايي همچون هلند، سوئيس و ژاپن بيش از ٥٠ درصد کاغذهاي مصرفي مورد بازيافت قرار مي گيرد. استفاده از کاغذ باطله انرژي مورد نياز را براي توليد يک تن کاغذ به سه چهارم تقليل مي دهد.٣٣ درصد الياف مورد استفاده در جهان بازيافتي است ، توليد بعضي از فرآورده ها (از قبيل لايه کنگره اي مقوا)، مبتني بر کاغذهاي باطله است در توليد کاغذ روزنامه ، خواص مطلوبي از قبيل ضخامت کم ، چگالي زياد و تا خوري خوب ، ناشي از بکارگيري کاغذ باطله است . خواص کاغذهاي باطله ، همانند هر ماده خام ديگري، اهميت زيادي دارد و بر کيفيت محصول حاصل و شرايط فرآورش محصول تاثير مي گذارد . در آمريکا شهروندان ٥٠ درصد کاغذهاي استفاده شده خود را جدا مي کنند
٥٢٠ کارخانه کاغذ و مقواسازي در اين کشور کاغذهاي جدا شده را بازيافت مي کنند و کاغذهاي جدا شده ، يک سوم فيبر کارخانه ها را تشکيل مي دهند.
