بخشی از مقاله
چکیده
شاخصهاي تحقیقاتی مانند ملاکی استاندارد براي مشخص نمودن فعالیتهاي تحقیقاتی در سطح جهان معرفی و به کار گرفته میشوند و به عنوان راهنمایی براي مشخص نمودن جایگاه و سمت و سوي پژوهش در نظام کلان تحقیقاتی کشور به شمار میآیند و بدون شک با علم به آنها میتوان فعالیتهاي تحقیقاتی را از نظر سازماندهی و برنامهریزي تحت کنترل درآورد و با مقایسه و تطبیق آنهابا شاخصهاي تحقیقاتی کشورهاي توسعه یافته از جایگاه واقعی فعالیتهاي تحقیقاتی که به عنوان بستر توسعه پایدار قلمداد شدهاند مطلع گردید.از طرف دیگر، جاي انکار نیست که بیشتر دستاوردهاي علم در جهان ما به نحوي ناعادلانه تقسیم شده است و چیزي که ملتهاي غنی را از کشورهاي فقیر متمایز میکند نه تنها کلیه ثروتهاي مادي، بلکه میزان تولید علمی و دستیابی به دانش بشري است و در واقع آنچه موجب تحول و پیشرفت در قرن حاضر شده است، پشتوانه علمی و پژوهش دارد. بدین ترتیب، با وجود اینکه اکثریت جمعیت کره زمین در کشورهاي جهان سوم پراکنده شدهاند، با این حال، از انتشار تولیدات علمی جهان سهم ناچیزي را در اختیار دارند و در این میان کشورهاي اسلامی که اکثریت آنها کشورهاي جهان سوم و در حال توسعه را تشکیل میدهند، نتوانستهاند متناسب با شکوه علمی خود در سالهاي آغازین اسلام بدرخشند. به هر حال، کشور ایران هم یکی از بزرگترین کشورهاي اسلامی در منطقه است که از این حیث هم برکنار نمانده است و در این مقاله به خصوص از نظر انتشارات علمی بینالمللی - ISI - بدان توجه شده است.
واژگان کلیدي: جهان سوم، انتشارات علمی، مؤسسه اطلاعات علمی، علومانسانی ، .ISI
مقدمه
به موجب آماري که یونسکو منتشرکرده است. تنها 4 درصد از کل پژوهشهاي علمی جهان در کشورهاي در حال توسعه انجام میشود - مضطرزاده، . - 1380 به طوري که از نظر تولید علم کشورهاي خاورمیانه از مجموع 100درصد، 0/6درصد را به خود اختصاص دادهاند که با ملاحظه این عدد سهم کشور ما بسیار ناچیز و در میزان نزدیک به صفر است.یونسکو1 همچنین براي عبور از مرحله در حال توسعه به توسعه یافتگی داشتن تعداد 1400 نفر متخصص علوم و فناوري - محقق - را به ازاي هریک میلیون نفر پیشنهاد میکندمعمولاً. 75 درصد از اعضاي هیئت علمی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی جزء نیروهاي محقق به شمار میآیند. یونسکو توصیه میکند که حداقل 10 درصد نیروي مذکورصرفاً در امور پژوهشی اشتغال داشته باشند.
دربارة این شاخص، وضعیت کشورهاي در حال توسعه در مقایسه با کشورهاي صنعتی پیشرفته، داراي اختلاف زیادي است. براي نمونه، میانگین نسبت محققین در یک میلیون نفر براي کشورهاي آسیایی 401 نفر، آمریکاي لاتین 364 نفر، کشورهاي عربی 363 نفر و آفریقا 117 نفر است. در حالی که این میانگین براي کشورهاي اروپایی 2206 نفر و آمریکا 3798 و در مورد ژاپن گفته میشود بیش از 4000 نفر است.به موجب آمار دیگري که یونسکو منتشر کرده دانشمندانی که در مناطق مختلف جهان در سال 1980 به امر پژوهش و توسعه مشغول بودهاند به ازاي هریک میلیون نفر جمعیت در آفریقا 91، آسیا 27، آمریکاي لاتین252، اروپا 1732،آمریکاي شمالی 2678 و اقیانوسیه 1483 نفر بوده است. به موجب همین آمار به
