بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت پسماند جامد شهري در کشورهاي پیشرفته یکی از چالشهاي مهم مدیریتی در سالهاي اخیر بوده و تلاشهاي فراوانی در بهبود این مدیریت در این سالها صورت گرفته است. اجتنـاب از آلـودگی محـیطزیسـت، کاهش گازهاي گلخانهاي و حفظ منابع ماده و انرژي از مهمترین اهدافی است که در مدیریت پسماند جامـد شهري دنبال میشود. از میان عناصر مختلف مدیریت پسماند شهري پس از کاهش تولید پسماند، بازیافت در بالاترین بخش هرم مدیریتی پسماند قرار میگیرد. بازیافت در راستاي هماهنگی کامل با توسعه پایدار، عـلاوه بر کاهش آلودگیهاي وارد بر محیطزیست، از طریق بازگشت مواد قابل بازیافت به حفـظ مـاده و انـرژي نیـز یاري میرساند. در مقاله حاضر چهار کشور پیشرفته ایالات متحده آمریکا، آلمان، ژاپن و استرالیا از چهار قـاره مختلف انتخاب شدهاند و رویکردها و راهکارهاي مختلف این کشورها در بازیافـت مـورد بررسـی قـرار گرفتـه است. در آلمان و استرالیا، بازیافت به ترتیب با نرخ %62 و %52 به عنوان مکانیسم مدیریتی غالـب در ایـن دو کشور شمرده میشود. درحالیکه به علت موقعیت جغرافیایی و غالب بودن زبالهسوزي در ژاپن (بیش از (%70،
نرخ بازیافت در این کشور %20 بوده است. از طرف دیگر با وجود غالب بودن دفن در آمریکا (به دلیل وسـعت سرزمین و فرهنگ مصرفگرایی)، نرخ بازیافت در این کشور بـه %35 میرسـد. درحالیکـه بنـابر گزارشهـاي غیررسمی نرخ بازیافت در ایران در حدود %16 برآورد میگردد. با توجه به ترکیب پسماند ایران در مقایسه بـا سایر کشورهاي پیشرفته، که حاوي بخـش آلـی بیشـتري اسـت، پتانسـیل افـزایش نـرخ بازیافـت (در قالـب کمپوست) و انحراف جریان پسماند از مراکز دفن وجود دارد.
کلمات کلیدي
پسماند جامد شهري، مدیریت جامع پسماند، بازیافت، ایران، کشورهاي پیشرفته، بررسی تطبیقی
.1 مقدمه
پسماند به هر نوع ماده زائدي اطلاق میگردد که در نتیجه فعالیتهاي خانگی، تجـاري، صـنعتی، کشـاورزي و غیـره دیگر مورد استفاده نباشد و دور ریخته شود. به عبارت دیگر، پسـماند هـر مـادهاي اسـت کـه در زمـان و محـل تولیـد بـراي مصرفکننده زاید محسوب شود. مشکلات مربوط به مدیریت پسماند از زمانی که بشر شهرنشینی خود را آغـاز کـرده، وجـود داشته است. به دلیل آنکه پسماند تولید شده در سالهاي اخیر به دلیل رشد روزافزون جمعت و تغییر فرهنگ مصرفی، فراتـر از قدرت خودپالایی طبیعی زمین است و عدم رسیدگی به آن سلامت بشر و محیط زیسـت را بـه خطـر میانـدازد، مـدیریت پسماند در همه کشورها به خصوص کشورهاي پیشرفته مورد توجه فراوان قرار گرفتـه اسـت. در مـدیریت یکپارچـه پسـماند، شامل مراحل تولید تا دفن پسماند، میتوان به مراحل زیر اشاره نمود:
کاهش از مبدأ
تولید
ذخیره در محل
جمعآوري
حمل و نقل پردازش و بازیافت
دفع
مراقبت پس از دفن
شکل : 1 عناصر مدیریت جامع پسماند
بازیافت مهمترین مفهوم در مدیریت پسماند است. بازیافت فرایندي است که طـی آن مـواد، جمـعآوري و جداسـازي شده و به منزله مواد خام براي تولید محصولات جدید به کار گرفته میروند. به عبارت دیگر، بازیافت شامل تکنیکهایی است که بر اساس آن بخشهاي قابل بازیافت پسماند، تفکیک و به چرخه صنعت و طبیعـت بازمیگردنـد. بازیافـتمعمـولاً شـامل مراحل متداول زیر است: نخست جمعآوري مـواد قابـل بازیافـت ماننـد شیشـه، فلـز، پلاسـتیک و مـواد غـذایی و پـس از آن جداسازي این مواد در ظروف مختلف. سپس فرایندهاي پردازشی تا این مواد قابلیت استفاده دوباره بیابند (نظیر خمیر کـردن کاغذ). در نهایت بازاریابی، خرید وفروش و استفاده از کالایی که از مواد بازیافتی ساخته شدهاند.
کشورهاي پیشرفته صنعتی با سرمایهگذاري مناسب براي بازیافت انواع پسماندها
