بخشی از مقاله
چکیده
بازیافت قسمت اصلی زیر بنایی هر طرح جامع مدیریت زائدات است. درضمن بازیافت نمی تواند مشکل مدیریت مواد زائد جامد را حل کند، ولی می تواند از ورود مقادیر قابل توجهی از زائدات به محل هاي دفن و تاسیسات زباله سوزي جلوگیري کند ، یکی از مشکلات بزرگ در بازیافت، پیدا کردن خروجی مناسب، دایمی و مطمئن براي مواد و محصولات بازیافتی است.
بنابراین بازاریابی از اصول مسلم هر برنامه بازیافت است. برنامه هاي بازیافت باید از انعطاف کافی برخوردار باشند تا بتوانند نوسانات بازار و عدم قطعیت هایی را که در خروجی مواد وجود دارد، جبران کنند.ایجاد صنایع بازیافتی نه تنها منبع ایجاد درآمد براي جزیره کیش است، بلکه فرصت هاي شغلی جدیدي ایجاد می کند.
می توان صنایع موجود را تشویق کرد با تغییر در فرایند تولید از مواد بازیافتی به عنوان ماده اولیه در تولید خود استفاده کنند ، جهت بررسی امکان اجراي طرح تفکیک از مبداء و بازیافت مواد زائد جامد در جزیره کیش اولین قدم تعیین درصد وزنی اجزاء فیزیکی قابل بازیافت زباله می باشد که امکان اجراي طرح بازیافت را فراهم می کند. براساس نتایج نمونه برداري فصول که در جزیره کیش توسط مهندسین مشاور ري آب انجام گردید 34/85 درصد از پسماند جامد جزیره را پسماند تر و 65/15 درصد را پسماند خشک تشکیل می دهد، مهمترین عامل موفقیت در برنامه بازیافت زباله شهري، مشارکت عمومی است.
مقدمه
هدف مدیریت پایدار مواد زاید جامد، بازیافت هرچه بیشتر مواد با ارزش زباله از طریق مصرف کمتر انرژي و آثار کمتر زیست محیطی است. تجربه چهار دهه اخیر کشور هاي صنعتی در زمینه بازیافت مواد از زباله هاي شهري نشان داده است که یکی از موفق ترین راه هاي بازیافت مواد از زباله، تفکیک از مبداء یا محل تولید است. فرایند کمپوست زباله، راهکاري جهت بازیافت مواد آلی قابل تجزیه بیولوژیک مواد زاید جامد شهري است که قدمت تاریخی آن نسبت به بازیافت دیگر اجزاء زباله طولانی تر می باشد. با توجه به پیشرفت هاي قابل توجه کشور هاي صنعتی و نیمه صنعتی در بخش مدیریت مواد زاید جامد خصوصاً بازیافت و کمپوست، بررسی تجربیات آنان و بکار گیري آنها به منظور حل مشکلات مدیریت مواد زاید جامد شهري ایران لازم و ضروري است.
البته اقدامات بسیار جدي و اساسی در مورد کاهش زباله از مبداء، جداسازي و پردازش زباله در مبداء احداث صنایع بازیافت، بازاریابی براي محصولات بازیافتی و ایجاد بازار جدید براي محصولات بازیافتی و تولید انرژي از زباله انجام شده است. مجموعه این فعالیت ها فشار بر زمین را کاهش داده و از درصد دفن بهداشتی در زمین کاسته است. درباره هزینه هاي بازیافت و کاهش از مبداء، عدم قطعیت زیادي وجود دارد
سازمان منطقه آزاد جزیره کیش درصدد است با استفاده از نیروهاي کارآمد، تقویت هماهنگی هاي برون بخشی و بین بخشی، استفاده از آخرین فناوریها، مشارکت جامعه، توانمند سازي مردم و بهبود شیوه هاي زندگی و حرکت در جهت ارتقاء شاخص هاي سلامت محیط زیست از نظر بازیافت زباله هاي شهري به چشم انداز تعیین شده دست پیدا کند.
جمعیت مهمترین پارامتري است که میزان تولید پسماند را تحت تاثیر قرار می دهد. در مطالعه جمعیت شناسی جزیره کیش که توسط مهندسین مشاور ري آب براساس سرشماري جمعیت سال 1385 انجام پذیرفته ،جمعیت دائم جزیره کیش 20922 نفر بوده است که با احتساب ضریب رشد و عوامل مؤثر دیگر،جمعیت براي سال نمونه برداري و افق طرح برآورد گردیده است.
علاوه بر جمعیت دائمی که در جزیره سکونت دارند روزانه جمعیت زیادي نیز به عنوان جمعیت مسافر و گردشگر وارد جزیره کیش می گردند. مطالعه اطلاعات سالنامه آماري نشان می دهد کیش در سال 1385 مجموعا داراي 47 مرکز اقامت - شامل هتل، هتل آپارتمان، مهمانپذیر و کمپ اقامتی - با 29100 اتاق و 86870 تخت می باشد .
روش تحقیق
نوع مطالعه به صورت توصیفی – تحلیلی بوده و بر روي کل پسماند جامد جزیره کیش اعم از خانگی، تجاري، صنعتی و ضایعات گیاهی انجام شده است.
بدین منظور سه فصل نمونه برداري از پسماند جامد جزیره کیش انجام شده و میزان، درصد و دانسیته هر یک از اجزاء پسماند مشخص گردید و جهت تعیین کیفیت شیمیایی و فیزیکی پسماند نمونه هایی به آزمایشگاه ارسال گردید. هر یک از فصول نمونه برداري، ده روز متوالی و در هر روز سه نمونه یک متر مکعبی از مخلوط پسماند جامد جزیره کیش برداشت و تفکیک گردیده است. این عملیات بر روي هر یک از انواع پسماند جداگانه انجام شد. اجزاء تفکیکی شامل: شیشه، کاغذ و کارتن، پلاستیک، مواد فسادپذیر، فلزات آهنی، فلزات غیر آهنی، منسوجات، چوب، لاستیک، پت، زائدات ویژه، چرم و سایر مواد می باشند.
صنعت بازیافت با مشکل قیمت تمام شده بالا و کیفیت پایین مواجه است که باعث کاهش مزیت رقابتی این مواد در مقایسه با مواد نو و دست اول می شود . مهمترین راه حلی که در تمام دنیا توسط مدیریتهاي زباله جامد و در دستور کار قرار گرفته تفکیک در مبدا زباله جامد است .لذا یکی از گزینه هایی که در زمان طرح ریزي یک برنامه بازیافت همیشه مد نظر قرار می گیرد تفکیک پسماند در مبدا تولید است. تفکیک اجزاي قابل بازیافت زباله در مبدا تولید این امکان را می دهد که مواد را با خلوص بیشتر و آلودگی کمتر بازیابی نموده و در این راه پول کمتري را هزینه کرد. از سوي دیگر محصولاتی با کیفیت بهتر به بازار عرضه نمود.
علاوه برآن برنامه تفکیک از مبدا اجزاي قابل بازیافت زباله، این امکان را به مدیریت پسماند شهر می دهد تا ارتباط بیشتري با ساکنین منازل و تولید کنندگان زباله ایجاد نموده و با افزایش سطح آگاهی آنها نسبت به مسایل زیست محیطی و دخیل کردن آنها در سیستم مدیریت مواد زاید جامد، آنها را به کاهش تولید زباله در مبدا تشویق نماید. بنابراین طبیعی است که در سیستم مدیریت پسماند شهري معمولا کلمه بازیافت با کلمه تفکیک از مبدا همراه باشد. براي تفکیک مواد قابل بازیافت در مبدا تولید، عنصر کلیدي مشارکت مردم است
بنابراین پرسشنامه اي تهیه و تعداد 150 نمونه از سطح جزیره انتخاب و میزان مشارکت مردم در طرح تفکیک پسماند از مبدا بررسی گردید تا بتوان برنامه ریزي مناسبتري براي مواد بازیافتی تولید در سطح جزیره ارائه داد.
افراد پاسخ دهنده از گروه هاي سنی، جنسی، شغلی و تحصیلی مختلف انتخاب گردیدند تا نتایج حاصله قابل تعمیم به کل جزیره بوده و نمایانگر وضعیت آتی اجراي طرح تفکیک از مبداء باشد.
نمودار شماره -1 نتیجه نظرسنجی راجع به موارد تحویلی به ازاي دریافت مواد بازیافتی در غرفه هاي بازیافت
