بخشی از مقاله
پداغند غیرعامل در پروژه هاي عمرانی
چکیده
از آنجاییکه تهدید یک عنصر پویا و جامع است بر همین اساس لازم است دفاع متناسب با آن طراحی شود و بایدهانواع تهدیدات با استفاده از تکنولوژي برتر و در عرصه هاي مختلف نظیر اقتصادي، اجتماعی، پزشکی، بیولوژي و غیر شناسایی گردیده تا بتوان در برابر آن دفاع مؤثر اتخاذ کرد و یا آسیب پذیري را به حداقل رساند .مطالع آسیب پذیر یها، مطالعه تهدیدات و مطالعه هم افزایی آسیب پذیري و تهدیدات را می توان از اهداف کلی برنامه هايهپدافند غیرعامل برشمرد .این مطالعات بررسی و مدیریت ریسک را در زیر ساخت تنظیم می کند و بر اساس آنهپیشنهادهاي اجرایی را در جهت کاهش آسیب پذیري ها ارائه می دهد .به منظور انتخاب روش پدافند غیر عامل در هرهطرح چه در مرحله طراحی و چه در مرحله بهره برداري نیاز به اطلاعاتی از محل و موقعیت پروژه، نوع فعالیت وهمحصول پروژه، درجه اهمیت پروژه، شناسایی و تقسیم بندي نوع خطرات و حملات تاثیرگذار بر محصول یا روند تولیدهو نحوه تاثیر آن مخاطرات می باشد تا بر اساس آنها روش مناسب پدافند غیر عامل انتخاب شود .در این مقاله سعیهشده ضمن معرفی پدافند غیر عامل و روشهاي مختلف آن، با بررسی انواع حملات نظامی، روند و مراحلی که برايهانتخاب پدافند غیرعامل براي هر طرح یا پروژه در دست طراحی یا در مرحله بهره برداري نیاز می باشد ارایه گردد .
کلمات کلیدي: استراتژي، پدافند غیر عامل، پروژه هاي عمرانی، صنعتی
-1 پدافند غیر عامل
پدافند زیا دفاعط به معناي هرگونه عکس العمل کندکننده و یا مخت ل کننده فعالیت تهاجمی دشمن است و بر اساس شیوه به کارگیري نیروي انسانی در حین دفاع ، به دو گونه متمایز تحت عنوان دفاع عامل و دفاع غیر عامل دسته بندي می شود
.بنابراین دفاع عامل عبارت است از دفاع با دخالت مستقیم نیروي انسانی و دفاع غیر عامل زیا پدافند غیر عاملطهعبارت است از دفاع بدون دخالت مستقیم نیروي انسانی . به بیانی دیگر پدافند غیر عامل یعنی دفاع به وسیله عوامل و شرایط، به گونه اي که در حین تهاجم ساختار عوامل و شرایط مذکور مستقل از نیروي انسانی داراي تأثیر دفاعی باشد.
پدافند غیر عامل مجموعه تمهیداتی است که ب ا اجراي آن شبکه اي جامع و متحد در زمینه دفاع غیر عامل شکل م یگیرد و به عنوان مکمل دفاع عامل ایفاي نقش می کند . مراحل مختلف تهاجم دشمن به روش هاي گوناگون و از طریق انواع تمهیدات و مباحث دفاع غیر عامل بایستی پاسخ داده شود و قبل از تشریح نحوه پاسخگویی به مراحل تهاجم، بیان مباحث پدافند غیر عامل ضروري به نظر می رسد.
پدافند غیرعامل در واقع تعمیم سیاست هاي دفاعی در حوزه هاي غیر نظامی با استفاده از راهکارهاي غیر نظامی است، که می توان معادل فارسی کلمه پدافند غیر عامل را دفاع بدون سلاح د انست و در تعریف آن گفت که مجموعه اقداماتی است که موجب کاهش آسیب پذیري و افزایش پایداري در برابر تهدیدات خارجی می شود.
در صورتیکه بتوان سیستم دریافت اطلاعات محیط توسط دشمن را زدر مرحله قبل از تهاجمطهشناسایی کرد، طراحی شیوه هاي مقابله با سیستم مذکور) و مکانیزم دفاع غیر عامل ( نیز امکان پذ یر خواهد بود و حتی در صورت عدمهدستیابی به سیستم دقیق بازشناسی توسط دشمن ارائه تمهیدات دفاعی بر اساس شیوه هاي احتمالی و متداول می تواند بطور نسبی قابل قبول باشد [1]، [2]
-2 اهداف پدافند غیر عامل
اهداف پدافند غیر عامل را می توان بطور فهرست وار در موارد زیر برشمردگ 1بهکاهش قابلیت و توانایی سامانه هاي شناسایی، هدف یابی و دقت هدف گیري
2بهبالا بردن قابلیت بقا، استمرار عملیات حیاتی و خدمات رسانی مراکز حیاتی و حساس و مهم نظامی و غیر نظامی در شرایط وقوع تهدید و بحران و جنگ
3بهتقلیل آسیب پذیري و کاهش خسارت و صدمات تاسیسات، تجهیزات و نیروي انسانی مراکز حیاتی، حساس و مهم نظامی و غیر نظامی کشور در برابر تهدیدات و عملیات دشمن 4بهسلب آزادي و ابتکار عمل از دشمن 5بهصرفه جویی در هزینه هاي تسلیحاتی و نیروي انسانی
6بهفریب و تحمیل هزینه بیشتر به دشمن و تقویت بازدارندگی 7بهافزایش آستانه مقاومت مردم و نیروهاي خودي در برابر تهاجمات دشمن 8بهحفظ روحیه و وحدت ملی و حفظ سرمایه هاي ملی کشور 9بهحفظ تمامیت ارضی، امنیت ملی و استقلال کشور
اجراي پدافند غیر عامل براي یک پروژه یا یک منطقه مسکونی یا اداري، یک شهر و ... می تواند تاثیرات مثبت و منفی بر مجموعه هاي مذکور ایجاد نماید [3]
-1-2 ویژگیهاي مثبت پدافند غیر عامل
بخشی از خصوصیات مثبت و قابل بهره برداري مقوله پدافند غیر عامل به شرح زیر استگ 1بهکاهش تعداد نیروي انسانی در مدیریت دفاع
2بهکاهش ضایعات نیروي انسانی در حین دفاع 3بهکاهش هزینه هاي نیروي انسانی در امر دفاع 4بهایجاد امنیت روانی در نیروي انسانی مدافع 5بهافزایش بهره وري نیروي انسانی
6بهایجاد زنظم درطهساختار رزم زبسیاري از ساز و کارهاي دفاع به لحاظ نوع محیط از فرمول هاي معینی تبعیت می نمایدط 7بهایجاد زمینه مناسب تري براي آمادگی دفاعی در دراز مدت 8بهایجاد زمینه مشارکت نیروهاي فنی غیر نظامی در امر دفاع 9بهایجاد زمینه انعکاس فن آوري غیر نظامی در امر دفاع 10بهایجاد فرصت زمانی براي نیروهاي مدافع 11بهتحلیل و کاهش انرژي تهاجم کننده [3]
-2-2 ویژگیهاي منفی پدافند غیر عامل
1بهایجاد امنیت کاذب در صورت ایجاد تمهیدات ضعیف 2بهمخاطرات ناشی از عدم شناخت نیروهاي خودي و توان دفاعی آنها 3بهکاهش تحرك مناسب نیروها در صورت وجود مدیریت نامناسب [3]
-3 طبقه بندي سازه ها به لحاظ اهمیت جهت اجراي پدافند غیر عامل
اولین اقدام جهت اجراي پدافند غیر عامل ، طبقه بندي مراکز، وزارتخانه ها، تاسیسات و تجهیزات صنعتی و تولیدي به لحاظ ا همیت و دفاع از آنها در مقابل حملات می باشد .بر اساس تقسیم بندي سازمان پدافند غیرعامل ، در مناطق شهري مراکز و وزارتخانه ها به انواع حیاتی، حساس و مهم طبقه بندي شده است .این طبقه بندي را می توان براي مجموعه هاي صنعتی و تولیدي و ... نیز بکاربرد . بطور مثال تاسی سات مربوط به تامین آب شهر، سیستم تصفیه آب شرب شهري، تجهیزات تامین و انتقال برق و گاز، تاسیسات پالایشگاهی، بیمارستانها و ... را نیز می توان بر اساس اهمیت و تاثیر عدم فعالیت آنها بر جامعه در این دسته بندي قرار داد . همچنین براي یک طرح یا پروژه بزرگ نیز می توان این رده بندي را تعمیم داد ه
-1-3 مراکز حیاتی
مراکزي هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات جدي و مخاطره آمیز در نظام سیاسی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدي و اقتصادي، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیر گذاري سراسري در کشور می گردد.
-2-3 مراکز حساس
مراکزي هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات قابل توجه در نظام سیاسی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدي و اقتصادي، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیر گذاري منطقه اي در کشور می گردد.
-3-3 مراکز مهم
مراکزي هستند که در صورت انهدام کل یا قسمتی از آنها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات محدود در نظام سیاسی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدي و اقتصادي، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تاثیر گذاري محلی کشور می گردد.
بر اساس این تقسیم بندي، براي اجراي پدافند غیر عامل هر طرح مسکونی یا اداري، منطقه شهري، تاسیسات و تجهیزات و ... باید میزان اهمیت آن مشخص گردد و بر اساس اولویت بندي و میزان حساسیت، گزینه هاي پدافند غیر عامل براي آن اجرا شود [3]
-4 انواع تهدیدات در حملات نظامی و خصوصیات تخریبی آنها
از مهمترین مراحل انتخاب روش پدافند غیر عامل، تعیین ابزار حمله و روش تاثیر آن و در نتیجه پیش بینی صدمه و خرابی وارده به تاسیسات و تجهیزات می باشد . نوع سازه، ابعاد و اندازه و عمق ایجاد آن، مواد اولیه جهت تولید، نو ع محصول تولیدي، محدوده طرح و ... می توانند نقش اساسی در انتخاب ابزار حمله توسط دشمن داشته باشند.
یک طرح نیاز به داشتن اطلاعات در مورد خصوصیات انفجار بمب ها و مواد منفجره دارد . واضح است که نوع بمب و راکت بکار رفته براي هر نوع حمله وهدفی متغییر بوده و باید در طرح محافظتی کلیه این موارد در نظر گرفته شود. ابزارهاي حمله و صدمه رسانی می توانند شامل انواع بمب هاي تخریبی با قدرت انفجاري بالا، بمب هاي شیمیایی، بمب هاي هسته اي، بمب هاي میکروبی و ... باشند .میزان خسارت وارد توسط هر یک از این ابزارها متفاوت بوده و بسته به محدوده گسترش طرح و حجم حملات می تواند بسیار گسترده باشد همچنین زمان تاثیر آنها نیز بر اساس روش تخریب متفاوت می باشد.
بمباران از ارتفاع بالا بوسیله بمبهاي مسلح به زره جهت نابود کردن عناصر روباز محوطه استفاده می شود . براي تخریب ساختمانها از بمب هاي مج هز به فیوزهاي تأخیري که در زمین فرو رفته و تولید شوك می نماید استفاده می شود. بمباران ازارتفاع متوسط یا کم توسط بمب هاي ترکش دا ر در مقابله با افراد و تجهیزات انجام می شود .بمباران شیرجه اي بمنظور هاي خاص و گاه توسط بمبهاي آتشزا براي هدفهاي بخصوص منجمله انبارهاي سوخت صورت می گیرد.
بمباران سطحی متداولترین روش حمله هوائی به مناطق با مقیاس بزرگ می باشد . ارتفاع رها کردن بمبها از چند متر تا 10کیلومتر می ر باشد .به منظور بالا بردن قدرت نفوذي، باید از بمبهاي مجهز به نیمه زره و یا تمام زره که از ارتفاع بالاتري ره ا می شوند استفاده نمود . بمب هاي آتش زا در برابر بتن هاي سنگین و ساختمانهاي زیر زمین مؤثر نمی باشد ولی می توان از آنها براي انهدام تجمع انبارها، وسائل نقلیه و هواپیما ها استفاده نمود.
بمب هاي ي که از ارتفاع متوسط رها می شوند، بدلیل داشتن سرعت کافی در زمین نفوذ کرده و انفجار آن منجر به تولید شوك شده و باعث خرابی ساختمانها می گردد.
گلوله هاي انفجاري ضد زرهی در نفوذ به ورق هاي زرهی و بتن آرمه بسیار مؤثر هستند . گلوله هاي انفجاري کلاهک دار ضد زرهی مجهز به فیوز تأخیري در انتها ي گلوله هستند که بعد از نفوذ گلوله در خاك و یا زره ، مواد منفجره داخل را تحریک نموده و منجر به انفجار می شود . این گلوله ها براي شلیک هاي مستقیم به هدف و جائی که دقت کافی بعمل آمده باشد مورد استفاده قرار می گیرند.
به گلوله هائی اطلاق میشود که داراي مواد منفجره کافی در جهت تولید انفجار شدید و HE گلوله هاي انفجاري اگر براي هدفهاي مقاومتی از جمله بتن آرمه و صفحات زرهی بکار بروند HE ترکش هاي مخرب باشد . ضد تانک هاي مؤثر واقع می شوند . معمولا این سلاحها داراي مواد منفجره ز یادي می باشند . بیشترین خسارت توسط این گلوله ها در اثر انفجار و عمل مواد منفجره خواهد بود که باعث درهم شکستن بتن و بریدن آرماتورها شده و به داخل بتن نفوذ کرده و در نتیجه دیوار را تخریب می کند . که این از هم پاشیدگی قطعات بتنی در داخل ساختمان می تواند خسارت قابل توجهی ببار بیاورد.
-1-4 حملات تخریبی با انواع بمبهاي انفجاري
