بخشی از مقاله
مروری بر انواع بیمه های مهندسی و جایگاه آنها در پروژه های عمرانی
چکیده
رشد و توسعه هر کشوری نیازمند عزم ملی و اعتقاد مردم آن کشور به باورهای رشد و توسعه است که بیتردید این امر مستلزم فراهم بودن شرایط لازم میباشد. سه بخش مهم برای توسعه کشور شامل بخشهای کشاورزی، صنعت و خدمات، نیازمند وجود حمایتگر مالی میباشد. در این میان نقش شرکتهای بیمهمخصوصـاً بیمـه-های مهندسی در تأمین امنیت و آسایش خاطر برای مجریان طرحها حائز اهمیـت اسـت. هـدف از انجـام ایـن پژوهش معرفی و بررسی انواع بیمههای مهندسی و نقش آن در پروژههای عمرانی میباشد. این تحقیق نگـاهی اجمالی به بیمههای مهندسی داشته و تقسیمبندی دوگانه آنرا بیان میکند. سپس به انواع بیمـههـای مهندسـی میپردازد و به عناصر و اجزای قرارداد بیمه مهندسی، عوامل مؤثر بر تعیین نرخ بیمه مهندسی، جایگاه صـنعت بیمه در پروژههای عمرانی پرداخته شده و به چگونگی ارتقاء بیمه مهندسی در پروژههـای سـاختمانی اشـاره و توضیحات لازم بیان میگردد.
واژههای کلیدی: بیمه، پروژه های عمرانی، بیمه مهندسی، رشد و توسعه
-1 مقدمه
بیمه از مهمترین ابزارهای توسعه است که اتکا به آن در بخشهای مختلف تجاری، خدماتی و اقتصادی اجتناب ناپذیر است. فرد یا سازمانی را نمیتوان یافت که به دور از مخاطره باشد. همواره خطراتی وجود دارند که موجودیت فرد یا سازمان را تهدید میکنند. برای جلوگیری از اثرات نامطلوب ناشی از وجود ریسک، تأمین امنیت خاطر و آرامش برای انجام فعالیتهای اقتصادی ضروری است و این نقشی است که »بیمه« محقق میکند . بدون پشتوانه و حمایت پوششهای بیمهای، فعالیت بخشهای مختلف اقتصادی نیز همواره با بیم و عدم اطمینان خواهد بود. امنیت سرمایه یکی از عوامل بنیادی در رشد و توسعه میباشد و این امر نیز بدون وجود بیمه تحقق نمی یابد،شرکت های بیمه با توانائی پذیرش انواع پوششهای بیمهای و با هر سرمایه تلاش می نمایند تا ضمن ایجاد امنیت در سرمایهگذاری،گامی مؤثر در ایجاد خدمت بهتر بردارند. در میان انواع مختلف فعالیتهای بیمهای، بیمه مهندسی، نقش و اهمیت ویژهای در گسترش فعالیت عمرانی و صنعتی درکشور دارد. بیمههای مهندسی از جمله رشتههای بیمهای است که تضمین کننده سرمایه در بخش خصوصی و عمومی بوده و رونق چرخه اقتصادی
1
میباشد. در این تحقیق ضمنن گاهی گذرا به بیمه¬های مهندسی و معرفی آن، وضعیت این رشته بیمه¬ای و نقش آن در پروژه های عمرانی را بررسی می¬کنیم.
-2 بیمه مهندسی1
بیمه به عنوان مکانیزم انتقال ریسک با ایجاد امنیت خاطر و آرامش روحی در اجرای پروژههای عمرانی و زیربنائی و همچنین بهرهبرداری از این پروژهها نقش مهم و اساسی ایفا مینماید. آرامش خاطر مهندسین کشور با اخذ بیمه نامه مناسب فعالیتی که در آن مشغولند فراهم میگردد. بیمههای مهندسی از نظر تنوع و فراگیری بینظیرند؛ به گونهای که از جدولبندی کنار خیابانها و آسفالت آنها، ساخت انواع سدها، تونلها، مدرسهها، دانشگاه¬ها، شبکه های فاضلاب، ساخت یک منزل مسکونی یا مرتفعترین برجها، ساخت استادیوم¬های ورزشی، نصب ماشینآلات یک کارگاه کوچک تا نصب بزرگترین کارخانجات تولیدی، همچنین ماشینآلات مورد استفاده پیمانکاران همانند لودر، بولدزر، انواع جرثقیل¬ها، لوازم و تجهیزات الکترونیکی و
... می¬توانند تحت پوشش بیمه مهندسی قرار گرفته و خسارت وارد به آنها از طریق بیمهگر جبران شود. ( دریابار، .(1387 امروزه بیمه های مهندسی یکی از شاخصهای انجام فعالیت های تولیدی و عمرانی است و رشد آن در هر کشوری نشان
دهنده افزایش فعالیت عمرانی و سازندگی میباشد و برعکس کاهش آن نمایانگر رکود این گونه فعالیتها است. انواع بیمه های مهندسی در تمام صنایع خود را به یک ضرورت تبدیل نموده اند و هر یک از صنایع بدون اخذ پوششهای بیمه ای توان حرکت به سوی پیشرفت را از خود دور می انگارند.(میهن یار، (1386
-1-2 پیشینه بیمه مهندسی
تاریخچه بیمه های مهندسی را باید از اواسط قرن 19 میلادی و در بیمه دیگهای بخار که در اثر پیشرفت تکنولوژی و صنعت بوجود آمدند جستجو کرد. در آن زمان پس از اختراع دیگهای بخار، انفجارهای پیدرپی آنها مشکل آفرین گردیده بود و این مشکلات سبب شد جمعی از اهلنظر به بررسی علل انفجار دیگهای بخار پرداخته و اقداماتی را به منظور کنترل و پیشگیری از خطرات بعمل آورند. در سالهای 1882 و 1890 در انگلستان قوانینی در ارتباط با انفجار بویلرها به تصویب رسید و جرائمی نیز برای کسانی که انفجار دیگهای بخار ناشی از خطا و تقصیر آنها بود در نظر گرفته شد. علاوه بر قوانین مذکور قوانین دیگری نیز در سالهای 1901 در رابطه با دیگهای بخار، 1965 در رابطه با نیروگاهها ، 1968 در مورد بالابرها و آسانسورها در انگلستان وضع گردید که منجر به تشویق استفاده کنندگان به داشتن پوشش بیمه های مهندسی گردید. (پاول،(2001
-1-1-2 تاریخچه بیمه مهندسی در ایران
فعالیت بیمه های مهندسی در ایران را باید از اوایل دهه 1340 به بعد جستجو نمود و این درست زمانی است که فعالیتهای مختلف اجتماعی،اقتصادی،صنعتی،تولیدی و فرهنگی برای کشور ما فراهم شده بود و شکوفایی اقتصادی،عمرانی و آبادانی در ایران کم کم خودش را نمایان می کرد و آمارهایی که از صدور بیمه نامه های مهندسی وجود دارد شاهد این مدعا است.در ایران از حدود 55 سال پیش به کمک یکی از شرکتهای بیمه آلمانی بنام مونیخ ری 2بیمه های مهندسی در ایران تاسیس گردید و هم اکنون نیز بیمه های رایج در این رشته ترجمه بیمه نامه های استاندارد شرکت مذکور می باشد .( کریمی، (1383
-2-2 تقسیم بندی بیمه های مهندسی
بیمه های مهندسی جزء بیمه های اموال بوده و متناسب با فعالیت مهندسین طراحی و در سراسر جهان تقرباًیبصورت استاندارد ارائه میشود. بیمه های مهندسی از یک نظر به دو گروه تقسیم بندی می شوند:
2
الف:گروه اول بیمه نامه هایی هستند که پروژه های عمرانی و زیر بنائی را در حین اجرا و بصورت تمام خطر تحت پوشش قرار می دهند. مدت این گروه از بیمه نامه های مهندسی بستگی به زمان اجرای پروژه دارد. به اینصورت که از زمان تجهیز کارگاه تا تحویل موقت به اضافه 12 ماه دوره نگهداری با یک بیمه نامه تحت پوشش قرار می گیرند و اگر کار تحویل کارفرما نشود مدت بیمه نامه نیز با یک الحاقیه تمدید می گردد.
ب:گروه دوم بیمه نامههائی هستند که مناسب زمان بهرهبرداری از کارخانجات، سازههای تکمیل شده و ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاران می-باشند. مدت این بیمهنامه ها یکسال میباشد و هر سال باید بیمهنامه جدید صادر گردد.
خسارتهای قابل پرداخت در بیمه نامه های تمام خطر خسارات فیزیکی غیر قابل پیش بینی و ناشی از حادثه می باشند. بیمه های مهندسی که خسارت فیزیکی را جبران می کنند حادثه ای می باشند یعنی اینکهخسارت حتماً یباد بصورت حادثه بوده و علت حادثه جزء خطرات تحت پوشش بیمه نامه باشد تا خسارت وارده جبران گردد (دریابار، (1387
-3-2 عناصر و اجزای قرارداد بیمه مهندسی
در بیمه های مهندسی یک طرف قرارداد، بیمه گر ( شرکت های بیمه ای ) است و طرف دیگر، بیمه گذاران هستند که از طیف گسترده ای تشکیل شده اند و بدیهی است پیشبرد قرارداد در گرو همکاری گسترده بین کلیه گروههایی است که هر یک با اهداف و منافعی متفاوت با دیگری در آن مشارکت می جویند.این اجزا عبارتند از:
-1کارفرما: شخص حقیقی یا حقوقی است که یک سوی پیمان را امضاء می کند و کار را طبق اسناد و مدارک پیمان به پیمانکار واگذار می نماید که نمایندگان و جانشینان او هم در حکم کارفرما می باشند. کارفرما نه تنها کارگاه را تدارک میبیند بلکه غالبا انجام اموری از قبیل برنامهریزی و حمل مصالح را بر عهده دارد. وی محور کلیه فعالیتها است چه در تحویل نهائی ذینفع حقیقی در اجرای تعهدات مربوط به قرارداد یا قراردادهای فرعی خود اوست. (آستین، .(1385
2 -پیمانکار: شخص حقیقی یا حقوقی است که سوی دیگر پیمان را امضاء می کند و اجرای موضوع پیمان بر اساس اسناد و مدارک ارائه شده به عهده او می باشد که نمایندگان او نیز در حکم پیمانکار هستند.پیمانکار اصلی که از طرف کارفرما انتخاب و به کار گمارده می شود و مسئول کل طرح میباشد. (رضایی، .(1389
-3مهندسین مشاور (بازرس): شخص حقیقی یا حقوقی است که برای نظارت بر اجرای کار در چارچوب اختیارات پیمان از سوی کارفرما به پیمانکار معرفی میشود. مهندس ناظر، نماینده مقیم مهندسین مشاور در کارگاه است و در چارچوب اختیارات پیمان به پیمانکار معرفی می شود. (آستین،.(1385
4 -سازمان بیمه گذار: شخص حقیقی یا حقوقی که وظیفه جبران خسارات احتمالی وارده، بر طبق قرارداد فی مابین کارفرما و خود را بر عهده دارد ( محمودی،.(1387
-3 انواع بیمه های مهندسی
بیمه با ایجاد امنیت خاطر و آرامش روحی نگرانی ناشی از حوادث ناگهانی و پیشبینی نشده را در اذهان کمرنگ میکند. بدون پشتوانه و حمایت پوششهای بیمهای فعالیت بخشهای مختلف اقتصادی نیز همراه با بیم و عدم اطمینان خواهد بود. در ادامه به مهمترین بیمههای مهندسی اشاره مختصری میگردد.انواع بیمه های مهندسی در شکل 1 ارائه شده است.
3
بیمه مهندسی
بیمه تجهیزات بیمه بویلر و مخازن بیمه عدم النفع بیمه فساد کالا بیمه ماشینآلات و بیمه شکست بیمه سازههای بیمه تمام بیمه تمام خطر
الکترونیک تحت فشار شکست ماشینآلات در سردخانه تجهیزات پیمانکاری ماشینآلات تکمیل شده خطر نصب پیمانکاران
شکل -1انواع بیمه نامه های مهندسی
- بیمه تمام خطر پیمانکاران :3 این بیمه طرحهای عمرانی و ساختمانی را مانند پروژههای احداث واحدهای مسکونی، کارخانجات، نیروگاه ها، راه آهنها، فرودگاهها، جادهها، پلها، سدها، شبکههای فاضلاب و ... تحت پوشش قرار میدهد. مدت بیمه از زمان تخلیه مصالح در محل شروع و تا اتمام آن و تحویل به کارفرما ادامه دارد. تحت این بیمه نامه ساختمانهای موقت، تجهیزات و ماشینآلات ساختمانی، اموال مجاور و مسئولیت در قبال اشخاص ثالث نیز قابل بیمه شدن میباشند. (پاول،(2001
- بیمه تمام خطر نصب :4 این بیمه نامه خسارتهای فیزیکی غیر قابل پیشبینی ناشی از حادثه که در حین اجرای عملیات نصب و یا مونتاژ انواع ماشینآلات و تجهیزات و نیز نصب هرگونه سازه با اسکلت فلزی در کارگاههای کوچک و بزرگ صنعتی نظیر کارخانجات تولیدی، صنایع پتروشیمی، فولادسازی، خطوط لوله گاز و نفت، نیروگاههای برق و...، رخ میدهد را تحت پوشش قرار میدهد. پوشش بیمه تمام خطر از زمان شروع عملیات نصب و ساختمانی آغاز و شامل دوره آزمایش و نگهداری نیز خواهد شد و مسئولیت در برابر اشخاص ثالث در بخش بیمه تمام خطر تحت پوشش قرار میگیرد. (صالحی،.(1385
- بیمه سازههای تکمیل شده: 5 این بیمه نامه خسارتهای وارد به انواع سازههای احداث شده را در زمان بهرهبرداری از قبیل ساختمانها، برجها، جادهها، راهآهن، فرودگاه، کانالهای آبیاری، پلها، تونلها، سدها، موج شکن و اسکله، خطوط لوله آب، نفت، گاز، فاضلاب و نیز انبارها و معادن و غیره را تحت پوشش قرار میدهد. بیمه سازه تکمیل شده از نوع خطرات معین بوده و خسارتهای ناشی از سیل، طغیان آب، طوفان، زلزله، آتش سوزی و انفجار، خرابکاری، برخورد وسائط نقلیه زمینی، دریایی و هوایی، نشست، حرکت زمین و صاعقه را تحت پوشش قرار میدهد.
- بیمه شکست ماشینآلات:6این بیمه نامه کارخانجات نصب شده و در حال تولید و همچنین انواع و اقسام ماشین آلات و تجهیزات نصب شده در بخش صنعت ، انواع جرثقیلها، لودر، بولدوزر تجهیزات الکترونیکی، را ضمن بهره برداری پوشش میدهد. زیان یا خسارت تحت پوشش بیمه شکست ماشینآلات معمولا ناشی از علل زیر میباشد: خطا در طراحی،محاسبات، نقشه، مشخصات فنی، خطا در نصب، عیب در ریختهگری و یا مصالح، خطا در بهرهبرداری از ماشینآلات، عدم مهارت، بیدقتی، سهلانگاری، گسیختگی به واسطه نیروی گریز از مرکز، اتصال کوتاه و علل الکتریکی دیگر، کمبود آب در دیگ، انفجار فیزیکی
æ طوفان و یخزدگی. زلزله، سیل، رانش زمین و یا سایر حوادث طبیعی که بشر در ایجاد آنها دخالتی ندارد نیز تحت پوشش بیمه شکست ماشین آلات قرار میگیرند. .( ویلفراید،(2005
- بیمه ماشینآلات و تجهیزات پیمانکاری:7 این بیمه نامه تمامی خسارتهای وارد به ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری مانند لودر، بولدوزر، سایدبوم، جرثقیل و … را به عنوان ابزار کار پیمانکاران می باشد جبران مینماید.
- بیمه فساد کالا در سردخانه:8 جهت پاسخ به نیاز کسانی طرحریزی شده است که خواستار پوشش بیمهای در قبال فساد کالای خود در اثر شکست ماشین آلات مبرد در سرد خانه میباشند.
4
بیمه عدم النفع شکست ماشین آلات:9این بیمهنامه مکمل بیمه شکست ماشینآلات میباشد و چنانچه در اثر خطرات ناگهانی وارد به ماشینآلات، وقفهای در تولید کارخانه به وجود آید، زیان ناشی از عدم تولید را که شامل هزینههای جاری، حقوق و دستمزد کارکنان در طول دوره تعطیلی و سود از دست رفته است را بیمه مینماید. به موجب تأمین حاصل از این بیمه، از بین رفتن واقعی سود ناخالص، در پی بروز وقفه در کسب به علت وقوع حادثهای قابل جبران تحت بیمه ماشین آلات، جبران میگردد.
بیمه بویلر و مخازن تحت فشار:10 خسارت های ناشی از انفجار فیزیکی یا شیمیایی بویلرها و مخازن تحت فشار را که به خود و اموال بیمه گذار صدمه می زند و خسارت های جانی و مالی وارد به اشخاص ثالث را تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه تجهیزات الکترونیک:11 اصطلاح تجهیزات الکترونیک در زمینه این نوع بیمه، کلیه سیستمهای الکتریکی را که بطور کلی مصرف برق آنها محدود است، در بر میگیرد.در این بیمه خسارات فیزیکی بسیاری از انواع تجهیزات الکتریکی با مصرف برق نازل یا در حد متوسط جبران میشود. ( محمودی، (1387
-4 هدف بیمه های تمام خطر مهندسی
. در بیمه های تمام خطر مهندسی با ارائه یک تامین جامع و مکفی در مقابل آسیب و زیانهای وارده به کار مورد بیمه در حال اجراء تجهیزات و واحدهای تولیدی، ساختمانی و یا ماشینآلات کارگاهی، همچنین خسارتهای مالی یا صدمات جسمی وارد به اشخاص ثالث که ناشی از اجراء می باشد. بیمه نامه مهندسی یک پوشش تمام خطر بدین معنی که به موجب آن خطری که صراحتا مستثنی نشده باشد پوشش داده میشود و به تعبیر کلی هر گونه زیان یا خسارت ناگهانی و غیر قابل پیش بینی که در طول مدت بیمه به اموال مورد بیمه وارد آید ، جبران میشود.( محمودی،(1387
بیمه نامههای تمام خطر مهندسی عموما از دو بخش تشکیل میشوند که بخش اول آن مربوط به خسارتهای مادی وارد به پروژه میباشد و بخش دوم آن مربوط به خسارت وارد به اشخاص ثالث ناشی از اجرای کار اعم از جانی یا مالی میباشد. این بیمه نامه خطرهایی را که مستثنی می باشد در بخش استثنائات صراحتا ذکر مینماید یعنی هر خطری که مستثنی نشده باشد دارای پوشش است.( دریابار،(1387
-1-4استثنائات بیمه نامه:عبارتند از زیان و یا آسیب ناشی از جنگ یا عملیات شبه جنگی هر نوع آشوبگری اعمالی که از جانب اعتصاب کنندگان و اشخاصی که کارفرما اقدام به تعطیل کار آنان نموده، زیان یا خسارت ناشی از غفلت یا عمل عمدی بیمهگذار و یا نمایندگان وی، واکنشهای هسته ای، تشعشعات هستهای و یا ضایعات رادیواکتیو و همچنین هر نوع خسارت تبعی از قبیل دعاوی مربوط به جرائم قراردادی، زیانهای ناشی از تاخیر در اجرای قرارداد و از دست دادن آن، شکستگی و یا اختلال مکانیکی و یا الکتریک ماشین آلات، دستگاهها و تجهیزات ساختمانی، زیان و خسارت ناشی از طرح معیوب، هزینه تعویض و تعمیر، و یا رفع هرگونه نقص در کارهای مورد قرارداد .
- 2-4 سرمایه بیمه:اصولا سرمایه بیمه شده در بیمههای مهندسی باید برابر با مبلغ مندرج در قرارداد بعلاوه ارزش هرگونه مصالح و یا ماشینآلاتی که توسط کارفرما تهیه شده و تحویل پیمانکار میشود باشد. به منظور اجتناب از بیمه به قیمت کمتر از قیمت واقعی هر گونه افزایش در مبلغ بیمه شده میباید فورا به اطلاع بیمه گر رسانده شود. به طور کلی برای اعتراض از مورد فوق دو روش وجود دارد:
-1 تعدیل مبلغ بیمه شده با توجه به ضوابط اعلام شده از طرف معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی (سازمان برنامه و بودجه سابق)
5
-2 به عنوان یک اقدام احتیاطی اقلام مورد بیمه بین %10 تا %20 بیشتر از ارزش مبلغ قرارداد در نظر گرفته می شود. قابل ذکر است در مورد برخی از قراردادهای ساختمانی که قراردادهای با قیمت ثابت نامیده می شوند. با بالا رفتن قیمتهای مصالح وهزینه های انجام کارمبلغ بیمه شده افزایش نخواهد یافت. در چنین مواردی در صورت بروز خسارت هزینه تعمیرات بیش از ارزش شیئ خسارت دیده خواهد بود و لذا راه مقابله با مشکل اعمال نرخهای مناسب حق بیمه و همچنین فرانشیزهای مناسب خواهد بود.
در موارد زیر مبالغ بیمه شده به طور جداگانه تعیین می گردد:
در صورتیکه ماشین الات ساختمانی پیمانکار نیز در بیمه نامه مقاطع کاری بیمه شده باشد بر اساس ارزش جایگزینی نوع هزینه حمل ، حقوق و عوارض گمرکی و هزینه نصب بیمه میشود لیکن بطور معمول بیمه نامه جداگانهای در این مورد وجود دارد، لوازم و تجهیزات ساختمانی – اموال واقع در محل اجرای پروژه که متعلق به بیمهگذار بوده یا تحت مراقبت و یا در امانت و یا در اختیار وی باشد، که برای آن در بیمه نامه حد غرامت تعیین میگردد (اموال مجاز) – برداشت یا جمعآوری ضایعات که برای آن حد غرامتی با نظر بیمهگذار با توجه به نوع پروژه تعیین میشود. - مسولیت مدنی در قبال اشخاص ثالث بخش دو پیمانکار مسول قانونی ناشی از خسارتهای مادی و جسمانی به اشخاص ثالث میباشد که در نتیجه انجام اجرای کار و یا در مجاورت آن به وقوع میپیوندند. قابل ذکر است اشخاص ثالث علی الاصول اشخاصی هستند که هیچگونه ارتباطی با عملیات اجرایی ندارند. لذا کارکنان و کارگران بیمهگذار که در ارتباط با پروژه اجرایی میباشند اشخاص ثالث تلقی نشده و بیمهگر تعهدی نسبت به آنها ندارد. تعیین حداکثر غرامت به طور جداگانه برای هر حادثه و یا مجموعه ای از حوادث که دارای منشا واحد میباشند. در رابطه با خطرات فاجعه آمیز مانند زمین لرزه، سیل، طغیان آب، طوفان، احتمال تجمع خطر وجود دارد که بایستی بطور دقیق مورد توجه قرارگرفته و برای خطرات مذکور باید حداکثر غرامت بطور جداگانه تعیین شود.
-5 عوامل موثر بر تعیین نرخ بیمه مهندسی
برای تعیین نرخ بیمه نامههای مهندسی در هر پروژه ابتدا باید پارامترهای تاثیرگذار بررسی گردد که در ذیل به عمده آنها اشاره میگردد:
-1-5معرفی موضوع پروژه: حق بیمهنامه پیمانکار بستگی به حدود و پوشش و مدت آن و ارزیابی بیمهگران از عوامل ریسک در ارتباط با پوشش بیمهنامه دارد در بیمههای تمام خطر مهندسی مخصوصا بیمه نامههای تمام خطر اجرا، نصب و پیمانکاران هر پروژهای شرایط خاص خودش را دارد و براساس آن شرایط حق بیمه تعیین میگردد. بنابراین در زمان تعیین نرخ تقریبی، پروژه مورد نظر بایستی برای بیمه گر معرفی گردد. فرضا پروژه مورد نظر احداث ساختمان ،کارخانه و یا پلسازی است و بیمهگر نیز با شناختی که از پروژه خواهد داشت براساس آن نرخ تقریبی را اعلام میکند. از آنجا که سازمانهای بازرسی به لحاظ تخصص ویژه کاری، این قابلیت را دارند که به خوبی نقاط حساس و کلیدی هر پروژه را از دیدگاه خطرهای احتمالی بررسی و مورد ارزیابی قرار دهند، همکاری سازمانهای بیمه با سازمانهای بازرسی میتواند در برآورد صحیح و مهندسی خطرات احتمالی بسیار تاثیرگذار باشد.
-2-5مدت اجرای پروژه: یکی از عوامل موثر در تعیین حق بیمه در بیمههای تمام خطر مهندسی مدت زمان اجرای پروژه است. در زمان تعیین نرخ تقریبی مدت زمان اجرای پروژه که توسط کارفرما اعلام میگردد برای بیمهگر ضرورت دارد و بر اساس آن نرخ تقریبی را به پیمانکار مربوطه اعلام میکند. امروزه با توجه به روابط پیچیده سازمانها ،تامینکنندگان و مشتریان، تخمین مهندسی مدت زمان اجرای پروژه توسط نفرات متخصص مانند بازرسان در نهایت منجر به رعایت اصل مشتریمداری و بهبود مستمر گردیده و از تولید مشتریان ناراضی جلوگیری مینماید.
6
-3-5 محل اجرای پروژه: فاکتور دیگری که میتواند در تعیین نرخ تقریبی بیمه در پروژه ها اهمیت داشته باشد محل اجرای پروژه است. عوامل جغرافیایی تاثیر زیادی در تعیین حق بیمه دارد و خطرات احتمالی خاصی که ممکن است محل جغرافیایی برای طرح ایجاد کند در سرنوشت حق بیمه تاثیر به سزایی دارد به کارگیری دانش فنی بازرسان و متخصصین امر به منظور بررسی لازم جهت برآورد حق بیمه با توجه به وضعیت جغرافیایی طرح امری اجتنابناپذیر به نظر میرسد.
-4-5 مبلغ پروژه یا ارزش اجرای کار: سرمایه ای که جهت اجرای پروژه در نظر گرفته میشود از محل خاصی تامین شده و بازگرداندن سرمایه مجدد پس از بروز خسارتهای احتمالی کار بسیار سختی است. به همان نسبت بیمه گران نیز جهت قبول و پذیرش ریسک و جبران تعهدات خود نیازمند این هستند که مبلغی که متعهد میشوند مشخص باشد و بر اساس آن حق بیمه را معین کنند.بنابر این در اجرای کار هر پروژه ارزش آن کار بایستی مشخص و معلوم باشد.
-5-5 نام کارفرما و پیمانکار: پیمانکاران متخلف و یا با سابقه بد در امر اجرای پروژه ها میتوانند احتمال خطر را برای بیمهگر افزایش دهند. برای بیمهگران مهم است بدانند که پروژهها از طریق کدام کارفرما و یا پیمانکار مورد اجرا واقع میشوند. اگر کارفرما حمایت مالی نکند و پروژه در وسط کار معلق بماند و کار اجرای پروژه طولانی شود بیمهگران دچار مشکلات خاص خود میگردند و احتمال خطر آنها بالا میرود. اما با همکاری دو جانبه سازمان بیمهگر و سازمان بازرسی این قابلیت به وجود میآید که کارفرمایان و پیمانکاران بر اساس توانمندیها و سوابق قبلی دسته بندی شوند و به هر کدام بنا بر توانمندی و حسن سوابق قبلی ضرایب حق بیمه اعمال گردد. (اسکانپل، (1385
-6 جایگاه صنعت بیمه در پروژه های عمرانی
جایگاه بیمه در پروژه های عمرانی در کنار حفاظت از کارگاه قرار داشته واز اهمیت بالایی برخوردار میباشد تا جایی که یکی از مفاد شرایط عمومی پیمان را بخود اختصاص داده است. برطبق ماده 21 شرایط عمومی پیمان سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، به بیمه کردن طرح های عمرانی تکلیف شده است. بیمه نمودن پروژه در واقع به افراد و کارکنان اطمینان و رضایت خاطری میدهد که با استرس و اضطراب کمتری کار کنند. با توجه به آنکه مالکیت پروژه مربوط به کارفرما میباشد. به همین علت بیمه نمودن در پروژه بخاطر حفظ اموال کارفرما از اهمیت بالایی برخوردار میباشد و در این راستا نماینده بهره بردار یا کارفرما نباید سهل انگاری نماید و از بیمه ننمودن پروژه در حین اجرای پروژه بشدت اجتناب نماید.
با توجه به موارد فوق و نگاهی به وضعیت موجود اکثر پروژه های عمرانی سوالاتی پیش میآید که با بررسی آنها می توان به وضعیت فعلی جایگاه بیمه ها در پروژه های عمرانی پی برد.
متولی امور بیمه در سازمانهای کارفرمائی چه مجموعه و یا واحدی در ساختار سازمانی پروژه ها می باشند ؟
آیا کارفرمایان به جایگاه بیمه اعتقاد دارند و این موضوع را در کنار واحدهایی همچون ایمنی ، بهداشت و سلامتی دارای یک جایگاه سازمانی رفیع میدانند .؟
سوابق مطالعاتی و موضوعی نشان میدهد که کارفرمایان بطور عموم جایگاه بیمه ها را در پروژه های عمرانی را نه بعنوان یک جایگاه قابل اهمیت بلکه یکی از فعالیت های ضمنی در واحدهایی حقوقی می بینند ولیکن واحدهای حقوقی بطور معمول و از نظر ذات فعالیتی که دارند پس از وقوع حوادث نقش خود را ایفاء مینمایند و متاسفانه در فرآیند عقد قرارداد بخش های فنی که در حال عقد قرارداد هستند از این بخش نظراتی را کمتر دریافت مینمایند. پیش آمده است که بعلت طولانی شدن پروژه و وجود تاخیرات غیر مجاز کارفرما بیمه پروژه را به پیمانکار اعلام مینماید که او بیمه نماید ولیکن پیمانکار از اینکار اجتناب میکند. در این شرایط چنانچه حادثهای رخ دهد عملا این سرمایه کارفرما است که به خطر می افتد حتی اگربتواند در بستر زمان و با پیگیری های حقوقی و قراردادی ازسیستم پیمانکار دریافت نماید به همین دلیل در اینگونه مواقع کارفرما
