بخشی از مقاله
پدافند لیزری از مراکز استراتژیک با بکارگیری روش های فریب الکترو مغناطیسی
چکیده
با توجه به تهدیدات متعدد و متنوع لیزری که هر روزه بر قابلیت آن ها افزوده می شود و به شدت رو به گسترش می باشد، می بایستی به دنبال راهکارهای مقابله با آنها بود. یک دسته از این تهدیدات، سلاح های هدایت شونده لیزری می باشند که علیه پلتفرم های زمینی، هوایی و دریایی مورد استفاده قرار می گیرند. پدافند لیزری می تواند بعنوان یکی از روش های دفاعی در پدافند غیر عامل و جنگ الکترونیک محسوب گردد. سیستم هشداردهنده و پدافند لیزری برای اقدام متقابل الکترواپتیکی((EOCM در مقابل تسلیحات لیزری دشمن بکار رفته و هدف نهایی این سیستم عبارت است از ، اختلال و انحراف در این تسلیحات و حفاظت از اهداف مهم خودی میباشد. در واقع با ایجاد اختلال در طیف الکترومغناطیس نور در ناحیه مادون قرمز نزدیک عملیات جمینگ بر روی انواع بمب ها و موشک های لیزری امکان پذیر خواهد بود. در این مقاله شناسایی و دسته بندی انواع تهدیدات لیزری پر کاربرد و چگونگی دریافت و آشکار سازی پرتو های لیزری مناسب با شرایط عملیات مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. در ادامه انواع پدافندهای لازم متناسب با انواع تهدیدات لیزری پیشرفته و به روز شناخته شده در جهان، مورد بررسی قرار خواهد گرفت که شامل پدافند با استفاده از سیستم دودزا پرتابی و ثابت و همچنین پدافند با بکارگیری لیزرهای فریب می باشد.
کلمات کلیدی: پدافند غیر فعال، پدافند لیزری، هشدار دهنده لیزری، مراکز استراتژیک، مواد دودزا، لیزر فریب، جنگ الکترونیک
مقدمه:
روش پدافند لیزری می تواند پاسخگوی نیازهای نیروهای نظامی اعم از نیروی هوایی، زمینی، دریایی سپاه و ارتش ، سازمانهای اطلاعاتی و همچنین بخشهای غیرنظامی و استراتژیکی کشور در مقابله با تهدیدات موشکی هدایت لیزر و بمب هاب لیزری باشد. حفاظت از تأسیسات حیاتی کشور مانند تاسیسات اتمی، نیروگاهها، پالایشگاهها، کارخانهها، پلها ، فرودگاهها، راه آهن، خطوط انتقال نفت و گاز، صنایع پتروشیمی و گذرگاههای حیاتی ، حفاظت از صنایع نظامی از قبیل صنایع مهماتسازی و موشکی ، حفاظت از سنگرها و پستهای فرماندهی، سایتهای موشکی و هابهای مخابراتی، حفاظت از ادوات نظامی مانند کشتیها، تانکها و هلیکوپترها، حفاظت از پادگانهای نظامی و انتظامی، ساختمانهای دولتی و وزارت خانه ها و ... توسط سامانه پدافند لیزری امکان پذیر می باشد. اخیرا ظهور تهدیدات جدید باعث شده تا نیروهای نظامی کشورها روشهای تاکتیکی و تکنیکی خود را در دفاع مورد بازنگری قرار دهند که یکی از نقیصههای مشخص شده، قابلیت آشکارسازی لیزر و مقابله با آن است؛ مخصوصاًٌ مباحثی که شامل کنترل لیزرهای دید مستقیم((command line sight میشود. پیشرفت و توسعه سلاح های هدایت شونده دقیق در جهان باعث شده تا در دو دهه گذشته، نرخ استفاده از تسلیحات هدایت شونده دقیق و از جمله تسلیحات لیزری سیر صعودی و شیب بسیار سریع و مثبتی را طی کند. در جدول 1 میزان رشد تسلیحات لیزری به نقل از وزارت دفاع آمریکا ارائه شده که بیانگر رشد روز افزون بکارگیری این تسلیحات می باشد.
جدول:1میزان استفاده از تسلیحات لیزری در جنگ های اخیر
عنوان جنگ درصد استفاده
جنگ اول خلیجفارس 1991-1990 %7
جنگ کوزوو %35
جنگ افغانستان %60
جنگ خلیجفارس (جنگ عراق) %80
استفاده از اینگونه سلاحهای پیچیده که در سالهای اخیر مخصوصاً در جنگ خلیج فارس بر علیه کشور عراق، که سلاح های لیزری عامل تخریب اهداف با ارزش و استراتژیک (شناورها، تانکرهای نفتی، ساختمانهای مخابرات و مراکز فرماندهی) در سطح بسیار گسترده ای بوده است.[1] دقت در هدف گیری تسلیحات لیزری (دارای دقت تا حد 1 متر) باعث شده تا بجای استفاده از آتش انبوه جهت انهدام اهداف نظامی، با استفاده از حداقل سلاح و آتش ممکن حداکثر تخریب را ایجاد کرد، این خود عامل موثری در استفاده روز افزون از اینگونه تسلیحات می باشد.
بر اساس عملکرد و توانمندیهای سلاح های لیزری سامانه های هشدار دهنده الکترواپتیکی بمنظور مقابله با انواع سلاح های هدایت شونده لیزری از قبیل بمب، موشک و گلوله هدایت شونده لیزری در سراسر جهان طراحی و بکار گرفته شده اند..[2] در صورت تهاجم لیزری توسط دشمن اینگونه سامانه ها با ایجاد پوشش های آیروسل پرتوی لیزر مهاجم را ماسک کرده و در مرحله بعد با تشکیل بازتاب مناسب لیزری و ایجاد هدف کاذب برای سیستم مهاجم آن را گمراه کرده و عامل دفاع و محافظت از هدف خودی را ایجاد می کنند. اهداف قابل محافظت توسط اینگونه سامانه ها شامل اهداف ثابت و متحرک ( از قبیل شناور ها، ساختمان و خودروهای فرماندهی و کامیونهای حمل و پرتاب کننده موشک) و همچنین اهداف با ارزش نظامی از قبیل مراکز ارتباطات در هوا ، زمین ، ساحل و دریا می باشد.
-1 بررسی انواع تهدیدات لیزری
اصولاً چهار گروه انواع لیزر مؤثر در جنگها بر علیه اماکن و تجهیزات دریایی و ساحلی استفاده می گردد که عبارتند از: DAZZLE LASER، فاصله یابهای لیزری((L.R.F، نشانگرها (L.T.D)، پرتو سوارها (L.B.R) برخی از اینگونه از تهدیدات در جدول 2 ارائه شده است که جز موثرترین و پرکاربردترین سلاح ها در جهان به حساب می آیند.[3]
جدول:2 برخی از تهدیدات لیزری پر کاربرد
-2 نحوه عملکرد سلاح های هدایت لیزر:
-1-2 روش هومینگ (Homing)
در این روش، پرتوهای لیزری توسط یک منبع مولد لیزر به نام مشخص کننده یا علامتگذار (Laser Designator) مستقر در یک ایستگاه زمینی یا یک وسیله پرنده به هدف تابانده میشود. این عمل را اصطلاحاً روشن کردن هدف می نامند. پرتوهای برگشتی از هدف در تمامی جهات (چشمه لامبرتین) پراکنده میشود. اگر موشک یا بمب در میدان دید پرتوها قرار گیرد، جهت خود را به طرف مرکز پراکندگی که همان هدف است، هدایت میکند.
برای درک صحیح از عملکرد چنین سامانه هائی باید نگاهی به نحوه عملکرد سلاح های هدایت شونده لیزری کرد. برای انجام عملیات نقطهزنی در تهدیدات توسط سلاح های لیزری، ابتدا توسط یک علامتگذار، هدف علامت گذاری شده و توسط آن اصطلاحا روشن میشود. پرتوهای لیزر، پس از برخورد با هدف، یک قیف نوری از پرتوهای بازگشتی ایجاد میکنند. این قیف نوری، مسیر حرکت رسیدن سلاح را بر روی هدف مورد نظر مشخص مینماید. سیکر های اینگونه سلاحها معمولا از یک مجموعه الکترو اپتیکی چهار قطائی تشکیل شده اند،که وظیفه دریافت پرتو و تصحیح مسیر تا برخورد با اهداف را بعهده دارند، بنابراین چنانچه بتوان به هر وسیله، در انتشار این قیف نوری اختلال ایجاد کرد، بخشی از سناریوی پدافندی تکمیل شده و بمب یا موشک از حالت هدایت خارج خواهد شد.
-2-2 روش سواربیم (Laser Beam Rider)
در این روش عامل تهدید (مثلاً موشک یا گلوله) بر روی پرتو لیزر حاصل از یک منبع، سوار شده و در راستای پرتو به طرف هدف خواهد رفت . در این روش جهت هدایت موشک از پرتور لیزر پیوسته که بر روی آن 4 فرکانس f1 و f2 و f3 و f4 مدوله شده است استفاده میشود. بدین ترتیب که یک آشکارساز در انتهای موشک قرار گرفته و در داخل تونل پرتو لیزر حرکت میکند بطوری که 4 فرکانس ایجاد شده را به طور مساوی دریافت نماید.[4]
-3 اصول عملکرد سامانه های هشدار و فریب لیزری:
از زمان دریافت اولین پالسهای لیزری، از تسلیحات مهاجم دشمن فاز اول عملیات که دریافت و آشکار سازی موثر پرتوی تهدید است توسط مجموعه گیرنده، که نقش آنتنهای گیرنده را ایفا می کنند، شروع می شود. چیدمان آنتنهای شنود لیزری یا آشکار سازان در چنین سامانه هائی با دقت و حساسیت خاص برای هر هدف با توجه به ابعاد و شکل ساختار هدف محاسبه می گردد. چیدمان شنودهای لیزری برای هر هدف خاص بگونه ای طراحی و پیاده سازی خواهد شد که پرتو لیزر متساعد شده از فاصلهیاب و یا هر منبع لیزر مهاجم دیگری را با ضریب بسیار بالائی دریافت کرده و سپس این سیگنال اپتیکی به سیگنالهای الکتریکی تبدیل و پس از تقویت شدن به پردازشگر اولیه ارسال میگردد. در این مرحله دو دسته سیگنال پس از پردازش از سیگنال اولیه استخراج میگردد، اطلاعاتی از قبیل زاویه، سمت و ارتفاع به واحد کنترل و نمایشگر ارسال و کد سیگنال نیز به واحد پدافند لیزر فعال ارسال میگردد. بطور همزمان هشدارهای لازم در مقابل تهدیدات لیزر به قسمت های
