بخشی از مقاله
چکیده
نیاز روز افزون جوامع و شهرهای بزرگ به ساختمان های بلند و تحولات سریع و گسترده در این زمینه و نیز پیشرفت های شگرف در زمینه مبانی طراحی معماری، سیستم سازه ای و تکنولوژی اجرایی ساختمان های بلند، تدوین منابع علمی جامعی در زمینه طراحی معماری و مهندسی این ساختمان ها با استفاده از آخرین یافته های علمی امروز جهان و تجربیات طراحی و اجرای این گونه ساختمان ها را بیش از پیش ضروری ساخته است. شهرهای بزرگ در این روزگار، کمتر و کمتر قابل اقامت می شوند. در چنین شرایطی پرداختن به طبیعت و فضای سبز و اهمیت دادن به دامان طبیعی زمین اهمیت می یابد. در واقع فضاهای سبز، علاوه بر اصلاح منظره شهری در تأمین میزان مشخصی از عناصر طبیعی که لازمه تعادل جسمی و روحی اقشار گوناگون مردم است، تأثیر دارند. تنگناهای شهری متأثر از محیطی اند که عناصر مصنوعی و حرکات آن با آهنگ های بیولوژیکی بیگانه بوده و عکس العمل هایی به صورت اضطراب و احساس ناامنی در شهروندان ایجاد می کنند.
موضوع باغ های عمودی یا نماهای سبز در منظر شهری موضوع جدید نیست. در بسیاری از شهرهای دنیا که توسعه آنها عمودی بوده و شهر به صورت توده ای متراکم در آمده است، قیمت زمین برای ایجاد بوستان ها به عنوان یک محدودیت عمل می کند. گرایش به ایجاد نماهای سبز یا ایجاد باغ روی بام ها به دلیل زندگی در ارتفاع ایده جالبی به نظر می رسد به نحوی که پشت بام یک خانه یا برج چشم انداز خانه یا برج دیگری است. ایجاد باغ های عمودی یا نماهای سبز مزیت های بسیاری نسبت به بوستان های شهری دارد، اما قرار نیست که جای آنها را بگیرد. وجود بوستان های شهری برای یک شهر به عنوان ریه شهر لازم است اما نقش نماها و باغ های روی بام در ایجاد تصویر مطلوب و رفع آلودگی در خرد اقلیم ها بسیار بیشتر خواهد بود. از این رو باغ های عمودی به عنوان یک ابزار مفید در این زمینه می تواند مورد استفاده ما در اقلیم های گوناگون قرار بگیرد.
واژههای کلیدی: ساختمان بلند، معماری سبز، تکنولوژی ساخت نمای سبز
مقدمه:
ساختمان بلند از ابتدای شکل گیری تمدن های بشری تا کنون، همواره توجه انسان ها و جوامع را به خود معطوف داشته است. وقوع انقلاب صنعتی در اروپا و تحولاتی که در پی آن در قرون هجدهم و نوزدهم میلادی حادث شد، تغییرات اساسی در روش زندگی مردم را به دنبال داشت و متعاقب آن، وقوع اختراعات و اکتشافات متعدد این روند را سرعت بیشتری بخشید. بلند مرتبه سازی و احداث ساختمان های بلند در فضای شهری، به خصوص در شهرهای بزرگ، با وجود مسائل و مشکلاتی که به همراه خود دارند، امروزه به عنوان نیازی جدی و راه حلی برای کاستن و به حداقل رساندن بسیاری از مسائل شهرسازی و افزایش سطح زیربنای مورد بهره برداری و در نتیجه حرکت در راستای پاسخگویی به رشد روزافزون جمعیت و مسائل مرتبط با آن خودنمایی می کند.
1 از سویی دیگر، توجه به مسائل زیست محیطی،گرمایش جهانی و تمایل کشورها به کاهش مصرف سوخت های فسیلی بر اهمیتساختمان ها و به ویژه ساختمان های بلند به عنوان یکی از بزرگترین مصرف کننده های انرژی، افزوده است. ساختمان های بلند به دلیل مقیاس بزرگ، در رابطه با مصرف انرژی یا تولید آلودگی زیست محیطی نسبت به ساختمان های کوتاه اثرگذارتر هستند. بنابراین، امروزه اغلب طرح های ساختمان های بلند در جهت اهداف معماری پایدار و با توجه به کاهش مصرف انرژی و نیاز به سرمایش و گرمایش مکانیکی شکل می گیرند. در این میان استفاده از گیاهان نیز در طراحی داخلی، نمای بیرونی، بام و محوطه ساختمان های بلند می تواند با ایجاد خرد اقلیم به تأمین آسایش افراد و در نتیجه کاهش مصرف سوخت ساختمان های بلند کمک شایانی کند. به طور مثال استفاده از گیاهان در نمای ساختمان بلند می تواند از طریق برودت تبخیری ، سایه اندازی و ایجاد حائل صوتی به تامین شرایط آسایش و پایداری ساختمان بلند کمک کند.
از آنجایی که ساختمانهای بلند می تواند تمهیداتی با خود به همراه داشته باشد که علاوه بر حوزه ی ساخت و انرژی، در حوزه ی کاربران و مسایلی مانند کیفیت فضایی و امنیت را تحت الشعاع قرار می دهد؛ لذا لازم است تا اهداف پایداری در این حوزه نیز مورد توجه قرار گرفته و به منظور تحقق این اهداف باید نیاز کاربران نیز مورد توجه واقع شود و از علوم رفتاری و دانش روانشناسی محیطی استفاده شود.در این نوشتار روش و مسیر ساخت نمای پایدار و سبز در بناهای بلند مرتبه به عنوان مبنا و تمهیداتی برای بهبود کیفیت ساختمان مورد بررسی قرار می گیرد. لازم است با شناخت درست این روش ها و ایجاد عوامل انگیزشی در سطوح مختلف به ترویج و اشاعه رفتارهای پایدار از سمت کاربران و مجریان پرداخته شود. این سطوح هم در فرایند طراحی معماری و هم در زمان بهره برداری توسط کاربران قابل مطالعه و بررسی است.
-1 مفاهیم پایداری
طراحی پایدار از موضوعات بسیار جنجالی و بحث برانگیز در جهان امروز است. بدون تردید، یکی از موارد مهمی که انسان همواره با آن روبروست، نحوه نگرش و برخورد با منابع انرژی و تعامل بین منابع و اثرات ناشی از این مصرف است. در نگرش پایدار، طراحی به گونه ای انجام می شود که این سه مورد در یک چرخه ارتباطی صحیح قرار گرفته و بتوان در آینده نیز از نتایج مصرف منبع در حال، بهره مند شد. به عبارت دیگر، این نوع طراحی بدون داشتن نگرشی درست و تعریفی مشخص امکان پذیر نیست.شاید بتوان هدف از این نوع طراحی را کاهش آسیبهای محیطی، به حداقل رساندن مصرف منابع انرژی و هماهنگی هرچه بیشتر با طبیعت دانست.
این نوع طراحی از اصولی خاص تبعیت میکند که رعایت آنها ضروری است: از جمله مدیریت منبع انرژی، طراحی با قابلیت بازگشت به چرخه زندگی و طراحی برای انسان.2 برای ادامه زندگی در این چرخه ناقص، احتیاج انسان به استفاده از انرژی بیشتر و بیشتر شد ، ولی اکنون در مرحله ای هستیم که منابع انرژی رو به اتمام هستند ، به خصوص انرژی های فسیلی که بخش اعظم انرژی های مورد نیاز را تشکیل می دهند. در این میان، ایران نیز با مشکلات زیست محیطی متعددی روبه رو می باشد و شدت آن به نقطه ای بحرانی رسیده است. گرچه سازمان حفاظت محیط زیست در سال 1350 تاسیس شد ، اما حل مشکلات زیست محیطی که نیاز به برنامه های بلند مدت دارد ، اغلب به علت اهداف سیاسی و توسعه صنعتی ، نادیده گرفته شده است .تا پیش از سال 1357 ، حفاظت محیط زیست منحصر به تأسیس پارک ها و بناهای ملی بوده است ، ولی پس از آن توجه به مسائل زیست محیطی در تئوری بهبود یافت ، تا حدی که حتی در قانون اساسی نیز به آن توجه شد.
اصل پنجاهم قانون اساسی می گویید :" در جمهوری اسلامی ، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید باید در آن حیات اجتماعی روبه رشدی داشته باشند ، وظیفه عمومی تلقی می شود از اینرو هرگونه فعالیتی که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند ، ممنوع است ".در کشور ما ، علاوه بر مشکلات ذکر شده ، عدم توجه به مسئله آلودگی هوا موجب شده تا در شهری مانند تهران که هم ردیف آلوده ترین شهرهای جهان است ، علاوه بر به خطر افتادن جان انسانها ، در اثر باران اسیدی ، خاک به شدت آلوده شده و از عمر مفید مصالح و بناها نیز کاسته شود. به هر حال کشور ما مانند بسیاری از نقاط دیگر جهان دچار مشکلات و بحران های زیست محیطی است و در این باره ، احداث ساختمان های پایدار و سبز ، گام مهمی در جهت مقابله با این مشکلات است - تصویر شماره . - 1
.2 رویکرد پایداری در ساختمان های بلند
بلندمرتبه سازی در جهان پدیده ای است که از اواخر قرن 19 و در اوایل قرن 20 چهره خود را ثبت رساند. اما اندیشه بلند مرتبه سازی فاقد مبانی نظری اصیل، همواره از سوی صاحب نظران مسائل اقتصادی، اجتماعی و کالبدی مورد تحلیل و انتقا قرار گرفته است. با این حال، حضور این پدیده تداوم داشته و بر عرصه فعالیت خود افزوده است.در این راستا، پژوهش ها و نظریات مختلفی در سراسر دنیا پیرامون نحوه محقق ساختن اهداف پایداری در این گونه ساختمان ها انجام گرفته است.کن یانگ نیز از مشهورترین معماران و نظریه پردازانی است که سعی در بکارگیری اصول معماری پایدار و معماری
