مقاله کارآیی آنتیاکسیدانهای طبیعی و مصنوعی بر میزان تغییرات چربی کل جیره ماهی به هنگام نگهداری در شرایط سرما

بخشی از مقاله

چکیده

در این مطالعه کارآیی آنتیاکسیدانهای طبیعی و مصنوعی - ویتامین E و - BHT با سطوح صفر، 200 و 1000 میلیگرم در 1/5 کیلوگرم جیره غذایی بر میزان تغییرات چربی کل جیره ماهی به هنگام نگهداری در شرایط دمایی یخچال 4 - درجه سانتیگراد - بررسی شد. مقادیر چربی کل جیره شاهد در مقایسه با جیرههای حاوی آنتیاکسیدان ویتامین E و BHT تغییرات معنیداری را طی دوره نگهداری نشان دادند . - p<0/05 -

بین جیرههای با سطوح مختلف آنتیاکسیدان ویتامین E و BHT در ارزیابی پارامترهای شیمیایی فساد چربی کل جیره اختلاف معنیداری مشخص نشد . - p>0/05 - نتیجه این مطالعه نشان داد در حالیکه فقدان آنتیاکسیدانها، کیفیت جیره را کاهش داد، بکارگیری این ترکیبات به طور معنیداری باعث افزایش زمان نگهداری جیره و جلوگیری از افت کیفی آن در طول دوره نگهداری شد. آنتیاکسیدان BHT در کنترل توسعه فساد اکسیداتیو و اکسیداسیون ثانویه، بهتر از نوع طبیعی - ویتامین - E عمل کرد.

مقدمه

یکی از مهمترین فعالیتهای اصلی در پرورش آبزیان، فراهم نمودن غذای کافی و مناسب به منظور کسب اطمینان از رشد گونه پرورشی در زمان تعیین شده میباشد - آذریتاکامی، . - 1372 تهیه غذا از مهمترین عملیات در پرورش ماهی به شمار میآید، زیرا 40 تا 50 درصد هزینههای تولید را به خود اختصاص میدهد . - Tan and Dominey, 1997 - جیرههای آبزیان غنی از اسیدهای چرب غیراشباع میباشد که فاقد فعالیت آنتیاکسیدانی طبیعی بوده و مستعد فساد اکسیداتیو هستند . - Tacon, 1987 - فعالیت حاصل از اکسیداسیون سبب تغییرات نامطلوب در جیره میگردد - بهبهانی، . - 1372 نگهداری خوب از غذا ضروری است، زیرا ارزش غذایی که شما به آبزیان خود میدهید به نحوه نگهداری آن بستگی دارد

در طی نگهداری طولانی مدت جیره غذایی آبزیان و هنگامی که فرآیند اکسیداسیون چربی اتفاق میافتد، تولیدات فساد شیمیایی همچون رادیکالهای آزاد، پراکسید، هیدروپراکسید، آلدئید و کتون تشکیل میشود

این تولیدات همچنین میتوانند با دیگر ترکیبات جیره همچون ویتامینها، پروتئینها و دیگر چربیها واکنش داده و ارزش بیولوژیک و قابلیت هضم مطلوب جیره را کاهش دهند 

به علت وجود چربی فراوان در جیرههای ماهی، این خوراکها نسبت به اکسیداسیون خود به خود و فساد حساس می-باشند. یک راه کنترل این مشکل افزودن مواد آنتیاکسیدان به جیره است. امروزه استفاده از آنتیاکسیدانها به عنوان یکی از اجزای اصلی پیشگیری از فرآیند اتواکسیداسیون و حفظ اسیدهای چرب جیره غذایی مطرح میباشد 

آنتی اکسیدانهای طبیعی و مصنوعی به عنوان بازدارنده فساد اکسیداسیون چربی، در جیرههای غذایی آبزیان استفاده میشوند 

آنتی اکسیدانها مواد طبیعی یا شیمیایی هستند که میتوانند سرعت واکنشهای اکسیداسیون چربی در سیستمهای غذایی را به تأخیر انداخته یا متوقف کند . - Frankel, 1980 - در جیره آبزیان که از چربی بالا استفاده شده است استفاده از ویتامین E به همراه آنتیاکسیدانهای مصنوعی - BHA, BHT - و عنصر سلنیوم فوقالعاده در جلوگیری از اکسیداسیون چربیهای جیره مفید میباشد 

 بوتیل هیدروکسی تولوئن - BHT - با فرمول مولکولی C15H24O2، یک ترکیب شیمیایی بازی فنولی است BHT . - Merk Index, 1989 - در چربی قابل حل بوده و در دادن اتم هیدروژن به رادیکال آزاد با اسید چرب رقابت کرده و مانع اکسیداسیون چربی میشود

واکنشهای زنجیرهای رادیکال آزاد مرحله انتشار اکسیداسیون چربی را متوقف کرده و به عنوان پایاندهنده، گیرنده و از بین برنده رادیکال آزاد مطرح است . - Dugan, 1961 - این آنتیاکسیدان از واکنش اکسیژن با دیگر ترکیبات ضروری مواد غذایی نیز جلوگیری میکنند . - Shahidi, 2000 - بنابراین در جیره آبزیان که از چربی بالا استفاده شده باشد، استفاده از این آنتیاکسیدان اثر فوقالعادهای در جلوگیری از اکسیداسیون چربی جیره دارد 

برای کسب نتیجه، افزودن آنتیاکسیدانها - طبیعی و مصنوعی - در اولین مراحل ساخت جیره از اهمیت اساسی برخوردار است. چرا که در مرحله آغازین تعداد واکنشهای زنجیرهای که باید متوقف شوند، بسیار کمتر از موارد مربوط در مراحل پیشرفته است - افشار مازندران، . - 1381 بنابراین هدف از این مطالعه بهینهسازی چربی کل جیره ماهی، تعیین سطح مناسب و حداکثر مدت مجاز نگهداری چربی کل جیره بر مبنای استفاده از آنتیاکسیدانهای ویتامین E و BHT بود.

مواد و روشها

این مطالعه در آزمایشگاههای مرکز آموزش کشاورزی میرزاکوچکخان و سازمان دامپزشکی استان گیلان در سال 1394 انجام پذیرفت. اجزاء غذایی جیره بر حسب جدول زیر تهیه شد

جدول -1 ترکیبات غذایی جیره آزمایشی ماهی                        

اجزای اولیه جیره غذایی آسیاب و پس از مخلوط کردن با دو نوع آنتیاکسیدان - ویتامین E و - BHT در سه سطح صفر، 200، 1000 میلیگرم به 1/5 کیلوگرم از وزن جیره غذایی آزمایشی ماهی اضافه شد 

جدول -2 مقدار ویتامین E و BHT در جیرهها - اعداد به میلیگرم میباشند -             

جیره ساخته شده در دمای 60 50 درجه سانتیگراد به مدت 24 ساعت خشک گردید. سپس در کیسههای نایلونی شفاف 500 گرمی بستهبندی و در شرایط دمایی یخچال 4 - درجه سانتیگراد - نگهداری شد. مدت نگهداری جیرههای خشک آبزیان تقریباً 90 روز میباشد، پیش از شروع عملیات نگهداری جیره غذایی و بعد از ساخت آن در شرایط دمایی، شاخصهای شیمیایی فساد مورد سنجش قرار گرفت.

نمونهبرداریها در شروع نگهداری، هفتههای چهارم، هشتم و دوازدهم انجام گرفت. آزمایشات شیمیایی فساد جیره غذایی در طی فواصل هفتههای چهارم، هشتم و دوازدهم روی 9 تیمار غذایی با سه تکرار انجام شد. کلیه دادههای در نرم افزار Excel ثبت گردید. پس از کنترل همگنی دادهها با آزمون کولموگرف اسمیرنوف - Kolmogorov Smirnov - با استفاده از آنالیز واریانس یک طرفه - one Way Anova - و تست Tukeys جهت مقایسه میانگین در سطح اطمینان 95 درصد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تجزیه و تحلیل کلیه عملیات مربوطه به وسیله نرمافزار SPSS انجام پذیرفت. برای آنالیزهای شیمیایی فساد چربی کل جیره از روشهای مندرج در - AOAC, 1996 - استفاده شد.

.1 آزمایشات شیمیایی جیره

نتایج اندازهگیری پارامترهای شیمیایی فساد جیره در روز ساخت، هفته چهارم، هفته هشتم و هفته دوازدهم در جدول 3 نشان داده شده است. با توجه به نتایج حاصله از آنالیز آماری مشخص گردید در مورد چربی کل اختلاف معنیداری در بین تیمارها مشاهده نگردید

جدول -3 میانگین انحراف معیار آنالیز شیمیایی فساد چربی کل جیره                            

عدم وجود حروف در ستونها نشاندهنده معنیدار نبودن اختلاف در پارامتر مذکور میباشد.

.2 اندازهگیری پارامترهای فساد طی دوره نگهداری

نتایج اندازهگیری مقدار چربی کل به ترتیب در شکل 1 نشان داده شده است. بیشترین مقدار چربی کل در تیمار 7 و هفته هشتم و کمترین مقدار چربی کل در تیمار 8 و هفته چهارم ملاحظه گردید. آنالیزهای آماری اختلاف معنیداری را در خصوص چربی کل در تیمار 7 با تیمارهای مختلف نشان داد - p<0/05 -

شکل -1 تغییرات چربی کل در طول مدت نگهداری جیره در دمای 4 درجه سانتیگراد

بحث و نتیجهگیری

در طی نگهداری جیره آبزیان ممکن است چربیها به اسیدهای چرب آزاد شکسته شوند که شرایط را جهت تکمیل فساد فراهم میکنند - New, . - 1982 ارزیابی این فاکتور به عنوان یکی از شاخصهای مهم افت کیفیت چربی در جیره در دوره نگهداری مطرح است . - FAO, 1986 - در مطالعه حاضر میزان چربی کل در تیمار شاهد در طی دوره نگهداری نسبت به تیمارهای با آنتیاکسیدان کاهش یافته است که علت این امر را محققان به حضور آنزیمهای موثر در فساد هیدرولیتیک - آتریمی - و تبدیل آن به اسیدهای چرب آزاد نسبت میدهند . - Toyomizu et al., 1981 - مقایسه چربی کل در تیمارهای حاوی آنتیاکسیدان اختلاف معنیداری با تیمار شاهد طی نگهداری نشان داد