بخشی از مقاله
چکیده
برای انتخاب و توصیه ماشین کشاورزی باید نتایج تحقیقاتی را به همراه اطلاعات کشاورزان خبره مورد بررسی قرار داد . در این تحقیق روش بدست آوردن اطلاعات لازم برای گرفتن تصم یم صحیح به عبارتی بومی کردن ارایه شد. به منظور انتخاب ماشین مناسب کشاورزی، روش مدیریتی SWOT برای شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید و رتبه بندی این عوامل از نظر اهمیت به روش تحلیل سلسله مراتبی - AHP - معرفی شد.
در این روش نتایج تحقیقاتی به همراه عوامل موثر درونی و بیرونی به جامعه آماری که متشکل از خبرههای کشاورزی می باشد، معرفی گردید تا با استفاده از نظرات آنها مشخص شود کدام عامل چهارگانه تاثیر بیشتری در انتخاب ماشین دارد و سپس به کمک آن نظرها، استراتژی مناسب به کمک ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک - SPACE - ارایه گردد. با استفاده از استراتژیهای مشخص شده راه کارهای مناسب برای تبدیل نقاط ضعف به قوت و تهدید به فرصت مشخص شد.
مقدمه
در حالی که منابع اصلی تولید محصولهای کشاورزی یعنی آب و زمین دارای مقادیر ثابت و گاهی نیز رو به کاهش میباشند، جمعیت جهان در حال افزایش بوده و این موجب افزایش نیاز به مواد خوراکی که منشأ گیاهی دارند، میشود . کشورهای توسعه یافته با انتخاب و مدیریت صحیح تراکتورها و ماشینهای کشاورزی توانسته اند میزان تولید محصولات کشاورزی خود را تا حد صادرات افزایش دهند اما در کشورهای در حال توسعه مانند ایران به دل یل وجود مشکلات اقتصادی، فنی، مدیریتی و اجتماعی این امر به طور کامل محقق نشده و هزینه بسیاری به کشاورزان تحمیل میکند.
روشهای مختلفی در استفاده از ماشین کشاورزی وجود دارد که برای انتخاب مناسبترین آن تحقیقات زیادی تاکنون صورت گرفته و نتایج متفاوتی نیز منتشر شده است ولی باید برای بومی کردن آن یافتهها از روشهای مدیریتی بهره گرفت. برای مثال محققین در بین روشهای مختلف خاکورزی نتایج متفاوتی را برای یک محصول بدست آوردهاند که برای انتخاب نهایی و توصیه به استفاده باید آن اطلاعات را به کمک خبرههای منطقه بومی سازی کرد. با نتایج تحقیقاتی میتوان هدفگذاری کرده و سامانه مورد نظر را از نظر علمی انتخاب کرد . اما عواملی مانند شرایط منطقه، آشنایی بهرهبردار از ماشین کشاورزی، قیمت ماشین و مساحت زمین در انتخاب سامانه موثر بوده و اجازه انتخاب سامانه جدید را نمیدهد و نمیتوان بدون در نظر گرفتن آنها سامانهای را معرفی کرد .
موفقیت در کاربرد ماشین کشاورزی ارتباط مستقیم با آموزش مناسب به کشاورزان، کاربران ماشینهای کشاورزی و کسانی که با محصول کشاورزان در ارتباط مستقیم هستند، دارد .
باید از طریق روشهای مدیریتی عوامل موثر شناسایی و تاثیر آنها بررسی گردد تا با انتخابی صحیح از ضایع شدن انرژی جلوگیری و راندمان ادوات که در سالهای اخیر میل به خرید آنها افزایش یافته، بهبود بخشید. تاکنون مطالعات زیادی در زمینهی استفاده از روشهای مدیریتی برای شناسایی و رفع مشکلات انجام شده است. محققین در تحقیقات خود توانستند با استفاده از روش SWOT1 و AHP2 - تحلیل سلسله مراتبی - ، پتانسیل چراگاه جنگلی در جنوب فلوریدای مرکزی را از نظر قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی و وزندهی کنند
آنها با استفاده از تحلیل SWOT تحقق شرایط پایدار در کیفیت زیست محیطی و توسعه صنعتی در ایران را که مستلزم سیاستگذاری و تصمیم گیری کلان است، بررسی کردند . اما تحلیل SWOT به تنهایی توانایی تعیین اهمیت فاکتورها را ندارد و پیشنهاد میشود از فرآیند تحلیل شبکهای استفاده شود AHP . - Yüksel and Dagdeviren, 2007 - ابزار سودمندی برای تصمیم گرفتن، ساختن تصمیمهای مشارکتی و افزایش کیفیت و کمیت آگاهی است
پژوهشگران به کمک AHP طرحهای تحقیقاتی را از نظر اهمیت دستهبندی کردند - Mortazavi et al., 2006 - و اعتقاد دارند استفاده از AHP با یکی از روشهای تحلیل اطلاعات، نتیجه بهتری میدهد تا زمانی که به تنهایی استفاده شود . - Ho, 2008 - محققین معتقدند تلفیق دو روش AHP و SWOT نسبت به زمانی که یکی از روشها به تنهایی استفاده میشود نتیجه دقیقتری میدهد - Zaerpour et al., 2008 - و با روش هیبریدی SWOT-AHP می توان مقدار آگاهیها از فرایند برنامهریزی راهبردی را بهبود بخشیده و نتیجه دقیقتری ارائه کرد
با توجه به محدودیت زمان و منابع مالی امکان اجرای طرحهای تحقیقاتی در هر شهر ممکن نمیباشد. با ترکیب نتایج علمی و مدیریتی می توان تمامی ابعاد موضوع را بررسی و با اطمینان تصمیم گرفت. هدف از این پژوهش معرفی روش تجزیه و تحلیل استراتژیک - SWOT - برای بررسی وضعیت موجود یک سامانه در کشت محصولی مشخص و رتبهبندی آن عوامل از نظر اهمیت با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی - AHP - ، شناسایی عوامل موثر بر انتخاب ماشین کشاورزی و تعیین مهمترین آنها و ارائه راهبردی مناسب با استفاده از ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک SPACE1 به منظور بهبود سامانه می باشد.
مواد و روشها
این مطالعه از پنج بخش اصلی تشکیل میشود که عبارتند از آنالیز تجزیه و تحلیل SWOT مربوط به سامانه مورد نظر در شهرستانها، تعیین معیارهای انتخاب سامانههای مختلف، رتبهبندی فاکتورهای آنالیز تجزیه و تحلیل استراتژیک برای سامانههای مختلف به کمک معیارها و تحلیل سلسله مراتبی، رتبهبندی سامانههای مختلف در هر یک از شهرستانها بر اساس فاکتورهای آنالیز SWOT با تحلیل سلسله مراتبی و تعیین انواع استراتژیها برای سامانههای مختلف در هر شهرستان و تعیین اولویت اجرایی آنها به کمک .AHP
روش تجزیه و تحلیل استراتژیک چهارگانه ، مدل تحلیلی مختصر و مفیدی است که به شکل نظام یافته هر یک از عوامل قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدها را شناسایی کرده و استراتژیهای متناسب به موقعیت کنونی حرفه مورد بررسی را منعکس میسازد. در این روش تلاشهایی برای تجزیه و تحلیل شرایط بیرونی و وضعیت درونی به عمل آمده و بر اساس آن استراتژی مناسب برای بقاء شرکت طراحی میشود.
این مدل مبتنی بر رویکرد خط مشی هاروارد طراحی گردیده که تحت پارادایم تجویزی - پیش تدبیری - میباشد. در این مدل فرصتها و تهدیدها نشان دهنده چالشهای مطلوب و یا نامطلوب عمدهای است که در عوامل محیطی منطقه مورد نظر فرا روی مکانیزاسیون کشاورزی وجود داشته و در مقابل قوتها و ضعفها - شایستگیها، توانایی ها، مهارتها و کمبودها - وضعیت عوامل داخلی منطقه مورد نظر را به نمایش میگذارد. مدل تجزیه و تحلیل استراتژیک چهارگانه در حالت معمولی متشکل از یک جدول مختصاتی دو بعدی است که هر یک از چهار نواحی آن نشانگر یک دسته استراتژی می باشد، به عبارت دیگر همواره چهار دسته استراتژی در این مدل مطرح میگردد - جدول . - 1 این استراتژیها عبارتند از :
1. راهبردهای حداکثر استفاده از فرصتهای محیطی با بکارگیری نقاط قوت - ناحیه :1 استراتژیهای تهاجمی - .
2. راهبردهای استفاده از نقاط قوت برای جلوگیری از مواجه با تهدیدها - ناحیه :2 استراتژیهای تنوع - .
3. راهبردهای استفاده از فرصتهای محیطی برای جبران نقاط ضعف موجود - ناحیه :3 استراتژیهای تغییر جهت - .
4. راهبردهای حداقل کردن زیانهای ناشی از تهدیدها و نقاط ضعف - ناحیه :4 استراتژیهای تدافعی - .
