بخشی از مقاله
چکیده
هدف ازنگارش این مقاله بررسی خشکسالی با عناصرمهم آب وهوایی است ..روشها ومدلهای زیادی برای بررسی خشکسالی وجود دارد که هرکدام از آنهافقط به یک یا چند عامل توجه دارندکه بیشتر آنها به بررسی بارش می پردازند. ولی روشهای آماری مانند تحلیل مولفه ی اصلی می تواند اصلی ترین عوامل موثر بر اقلیم را شناسایی نماید ومدل اسکالوگرام نیز جهت آشکارسازی تغییرات بوجود آمده در عناصرجوی، یکی از بهترین چشم اندازها را نشان می دهد. چون از انحراف معیار ومیانگین داده ها استفاده می کند ،مدل خوبی محسوب می شود.
در این مقاله به بررسی خشکسالی ؛دوره آماری - - 2005-1951 ایستگاه سینوپتیک آبادان پرداخته شد.25عنصر درتحلیل مولفه ها استفاده شد که مهمترین عوامل موثر در آب وهوا ی آبادان عناصررطوبتی وبعد دما وبارش بودند که این عناصر وارد مدل اسکالوگرام شدند . نتیجه ی این تحقیق این بود که سال 1951مرطوب ترین وسال 1982خشک ترین سال محسوب می شود.
-1مقدمه
خشک سالی یک اختلال موقتی است و با خشکی تفاوت دارد چرا که خشکیصرفاً محدود به مناطقی با بارندگی اندک است و حالتی دایمی از اقلیم یک منطقه می باشد
تغییرات اقلیمی یکی از ویژگی های طبیعی چرخه اتمسفری می باشد که بر اثر آن ناهنجاری ها و یا نوساناتی در روند پارامترهای هواشناسی از جمله بارندگی و دما حاصل می شود. این ناهنجاری ها در بسیاری از نقاط دنیا شدید است و موجب اختلال در اکوسیستم های طبیعی می گردد
خشکسالی وضعیتی از کمبود بارش و افزایش دماست که در هر وضعیت اقلیمی ممکن است رخ دهد و انواع مختلف دارد . خشکسالی کشاورزی ، هیدرولوژی و هواشناسی. در خشکسالی هیدرولوژی به دبی رودها توجه داریم
خشکسالی هواشناسی بیشتر از انواع دیگر خشکسالی رخ داد و خشکسالیهای کشاورزی و هیدرولوژیکی پس از آن به وقوع می پیوند
تغییر در دبی آب بر کیفیت آب تاثیر دارد و به دلیل افزایش تقاضای آب ، بالا رفتن سطح زندگی ، گسترش آلودگی منابع آب موجب ایجاد در وضعیت نامساعدی در بسیاری از مناطق جهان شده است - کارآموز - 1382 .تحلیل خوشه ای ابزاری آماری است که در محدوده تحلیل چندمتغیره قرار دارد. این ابزار اولین بار توسط تریون در سال 1939مطرح و طبقه بندی داده های مشاهد ه ا ی براساس متغیرهای تعیین شده توسط محقق انجام شد. در این شیوه باید از مقیاس های کمی استفاده کرد تا بتوان بیشترین شباهت یا کمترین فاصله بین داده ها ومشاهدات را اندازه گیری نمود
مدل اسکالوگرام یکی از روشهای مهم در برنامه ریزی است که در وهله ی اول نیاز به انتخاب یک سری متغیر است. تحقیقات خشکسالی با اسکالوگرام:
-1منور سیدی وهمکاران به تعیین تغییرات خشکسالی شهرستان جیرفت با استفاده از مدل اسکالو گرام پرداخت. نتیجه این تحقیق برای ایستگاه شهرستان جیرفت دردوره آماری ده ساله 79-89 نشان دهنده وقوع شدیدترین خشکسالی در سال 1380 و ضعیف ترین سال 1389 می باشد
-.2 علی حنفی به تعیین تغییرات خشکسالی ایستگاه خوی با استفاده از مدل اسکالوگرام پرداخت.
-3 لادن کاظمی رادبه بررسی وضعیت خشکسالی در شهرستان رشت با استفاده از مدل اسکالوگرام نتیجه این تحقیق برای ایستگاه رشت در طول دوره آماری 25ساله - 1971-2005 - نشاندهنده وقوع شدیدترین خشکسالی در سال 1999 و مرطوبترین سال درسال 1982می باشد.
-4علی براتیان به تبیین مدل اسکالوگرام در تعیین خشکسالی در شهرکرد پرداخت. نتیجه این تحقیق برای ایستگاه شهرکرد در ده ساله 1371-1380 نشان دهنده وقوع شدیدترین خشکسالی در سال 1378 و مرطوب ترین سال 1371 می باشد.
تحقیقات استفاده از روشهای جند متغیره:-1حجتی زاده - 1372 - با استفاده از 54ایستگاه هواشناسی وبا بکارگیری تحلیل محورهای مختصاتی ایران را به 10 ناحیه ی اقلیمی تقسیم کرده است.2 -حیدری وعلیجانی 57 - ، - 1378با استفاده 49متغیراقلیمی در 43 ایستگاه همدیدکشوروبا بکارگیری تحلیل عاملی ودوران عاملها ،هفت عامل را استخراج کردوسپس با استفاده از نمرات عاملی واجرای تحلیل خوشه ای ،شش قلمرو کشور را به همراه آنها بر روی نقشه ترسیم نمودند
با استفاده از میانگین سالانه 27 عنصر اقلیمی در 120 ایستگاه کشور وبا بهره مندی از فرایند کریجینگ آنها را به یک ارایه تبدیل کرده وبا تحلیل مولفه ی اصلی به روش تحلیل عاملی ودوران متعامد27 عنصر را در 6 مولفه قرا ر داد وایران را به پانزده ناحیه ی اقلیمی تقسیم نمود.
سلیقه وهمکاران 101 - ، - 1387به منظور طبقه بندی اقلیمی سیستان وبلوچستان 20 متغیر اقلیمی از 10 ایستگاه هواشناسی منطقه را استخراج وبا تحلیل عاملی به روش تحلیل مولفه سیستان را به 5 اقلیم تقسیم کرد.
-2ساختار جغرافیایی وموقعیت طبیعی
شهرستان آبادان در عرض جغرافیایی 30.22دقیقه شمالی وطول جغرافیایی 48.15دقیقه شرقی واقع شده است.ارتفاع آن از سطح آبهای آزاد 6.6متر می باشدموقعیت خاص جغرافیایی این مکان برای کشور ما مهم می باشد ودر برنامه ریزی های مهم کشوری به توجه بیشتری نیازمند است.
عرض جغرافیایی پایین وارتفاع کم این منطقه را به یک منطقه ی خشک تبدیل نموده است وخشکسالی های اخیر براین منطقه شرایط ویژه ای را شکل داده است.
-3مواد وروشها:
جهت بررسی خشک سالی در این منطقه از مدل اسکالوگرام استفاده گردید.این مدل یکی از روشهای مهم در برنامه ریزی است که در وهله ی اول نیاز به انتخاب یک سری متغییر است - مومنی، - 1387 .به این منظور آمارعناصر جوی مربوط به ایستگاه سینوپتیک آبادان طی یک دوره آماری - 2005-1951 - از ایستگاه هواشناسی سینوپتیک آبادان اخذ شد .این عناصر جوی عبارتند از: میانگین دمای سالانه، متوسط حداکثر دمای سالانه، متوسط حداقل دمای سالانه، مجموع بارش سالانه، تعداد روزهای بارندگی سالانه، تعداد روز های ابری در سال، رطوبت نسبی، روزهای با درجه حرارت پایین تر یا مساوی 21، بیشترین مقدار بارش روزانه.
در مدل اسکالو گرام انتخاب متغییر بر اساس هدف به شرح زیر است:
1. تعیین نواحی مطالعاتی
2. جمع آوری اطلاعات
3. محاسبه میانگین برای هر یک از متغییر ها
4. محاسبه انحراف معیار
5. محاسبه 1/4 انحراف معیار
