بخشی از مقاله
چکیده
منطقه مطالعاتی که حدفاصل بین کوه های بزقوش و سبلان واقع شده، بخشی از کمربند آتشفشانی رسوبی البرز غربی است. این منطقه دشتگون در نیمه جنوبی نقشه 1:100000 اهر قرار دارد. بهطورکلی پادگانههای آبرفتی دوران سنوزوییک بخشهای وسیعی از محدوده موردمطالعه را پوشش میدهد.
دراین پژوهش همزمان از دو داده سنجش ازدور و داده های ژ ئوفیزیک هوابرد جهت شناسایی رخساره های اکسیدی و احیایی منطقه استفاده شده است بهطوریکه در ابتدا از تحلیل آنالیز مؤلفههای مستقل - PCI - جهت پردازش بر روی باندهای ETM+ سنجنده Landsat7 محدوده دچان به کار گرفته شده است. سپس با استفاده از توابع فرکتالی و نمودارهای تمام لگاریتمی عیار -مساحت بهدستآمده از دادههای رقومی، اقدام به تولید نقشههای پربندی، جهت تفکیک محیطهای متفاوت - زمینه، حد آستانه، بی هنجاری ها - صورت پذیرفته است.
در مطالعه حاضر روش PCI یکی از موفقترین تکنیکهای پردازش تصویر برای شناسایی رخساره های حاوی اکسیدهای آهن در منطقه دچان تشخیص داده شد. و در نهایت از دادههای ژئوفیزیک هوابرد و تغییرات کانیایی هماتیت جهت تعیین حدود آستانه و بیهنجاری به روش فرکتال استفاده گردید تا برای اولین بار در در اندیسهای پلاسری شمالغرب ایران، امکان شناسایی رخسارههای اکسیداسیون- احیایی بر روی عکس نقشه های PCI فراهم شود.
مقدمه
رودخانهها پیوسته توسط مواد معدنی پلاسری که از منبع اصلی - توده معدنی اولیه - سرچشمه میگیرند تغذیه میشوند؛ یعنی پیوسته توده معدنی اولیه در معرض هوازدگی و فرسایش قرارگرفته و فلزات موجود در آن، توسط آبهای جاری به رودخانهای که پلاسر در آن در حال تشکیل است حمل میشود. این نهشتهها به طورکلی بهموازات سطح یا اندکی در زیر سطح زمین و در دوره های پالئوژن، نئوژن و نیز دوران چهارم به وجود آمدهاند. بیشتر نهشتههای پلاسری کمعیار هستند ولی به خاطر متحمل نشدن فرآیندهای دیاژنتیکی، استخراجشان آسان بوده و موردتوجه بهرهبرداران قرار میگیرند
بدین دلیل بهمنظور اکتشافات مواد معدنی، باید پلاسرها را بر اساس منشأ یا خاستگاه آنها موردبررسی قرارداد. تقسیمبندی بر اساس منشأ تشکیل آنها تنها از طریق داده های ماهوارهای به دلیل میدان دید فرا منطقهای، تکرار داده ها در مدتزمان کم، دسترسی آسان، چند باندی بودن، توانایی بارز سازی و فراهم نمودن تصاویر رنگی جهت انجام مهمترین کارهای صحرایی از قبیل تعیین موقعیت و قرارگیری زونهای آلتراسیون، نقشهبرداری ساختاری و سنگشناسی صورت میگیرد. و استفاده از تکنیکهای پردازش تصویر امکانپذیر میسازد. - بداغی و همکاران، . - 1393روستای دچان بخشی از استان آذربایجان شرقی است که در نیمه شمالی شهرستان سراب قرار دارد. این روستا متعلق به بخش جنوبی نقشه زمینشناسی 1/100000 اهر میباشد.
راه دسترسی به منطقه از مسیر گیلان، جاده آستارا به اردبیل، شهرستان سراب -بستانآباد، راههای روستایی متصل به راههای اصلی تبریز-بستان آباد میسر میباشد. - نقشه راه استان آذربایجان شرقی - . منطقه مطالعاتی با طول جغرافیایی 692000 تا 702000 و عرض جغرافیایی 4210000 تا 4218000 جزء کمربند آلپ-هیمالیا محسوب میشود، با توجه به ناحیه بندی رسوبی ساختاری فلات ایران ، در البرز غربی قرارگرفته و از دیدگاه زمینساخت صفحهای متعلق به زون البرز غربی- آذربایجان میباشد. - آقانباتی، - 1383 توپوگرافی در بیشتر بخشهای محدوده ملایم است و مهمترین رودخانهی جاری در منطقه آجی چای نام دارد که جزء حوضه آبریز دریاچه ارومیه محسوب میشود
تودههای آلکالن - ساب ولکانیک و نیمه عمیق - رزگاه با ماهیت ماگمای شوشونیتی با وسعت 15 تا 20کیلومتری که از سری سنگهای نفوذی که شامل مونزوسینینیت تا مونزودیوریت پسودولوسیتدار در زمان الیگوسن در منطقه پدیدار شده از نشانههای پدیده فرورانش - Berberian,1981 - در منطقه است که توسط رسوبات کواترنر پوشیده شده و فقط دریکی دو محل بهطور نامشخص با سنگهای میوسن همبری دارد. و در بعضی نقاط دایکهای گرانیتی سری سنگهای آذرین بیرونی ائوسن را قطع نمودهاند.
در زمان الیگوسن -میوسن حوضه رسوبی کمعمق تا قارهای در منطقه حکمفرما بوده و رسوباتی از نوع مارن، ماسهسنگ و کنگلومرا را بهصورت دگرشیب بر روی نهشتههای کهنتر بر جای گذاشته است. فاز پایانی آلپی باعث چینخوردن رسوبات مزبور گشته و منجر به ایجاد ساختمانها ی تاقدیسی و ناودیسی در منطقه میشود. در زمان پلیوسن به دلیل ایجاد حوضه رسوبی بسته رسوبات محدوده بیشتر معرف محیط-های دریاچهای میباشد.
رسوبات متعدد کواترنر و پراکندگی آن در منطقه اغلب در خلال فعالیت های هیدرومورفیکی - رودخانه تلخه رود و انشعابات آن در منطقه - میباشد. گسلهای محدوده محلی و دارای روند شمال شرق - جنوب غرب می باشند که می تواند با فرآیندهای نو زمین ساختی که منجر به پایین افتادگی محدوده نسبت به جبال گوشه داغ شده، در ارتباط باشد. به این ترتیب استفاده هم زمان از تصاویر سنجندهLandsat 7 و ترسیم فرکتالی شاخصهای رادیومتری محدوده، به منظور مطالعه پلاسرهای منطقه دچان در شهرستان سراب استان آذربایجان شرقی و تفکیک رخساره های اکسیدی و احیایی منطقه با استفاده از تکنیکهای نامبرده و ارزیابی این فنون در شناسایی رخسارههای اکسیدی و احیای منطقه هدف اصلی این پژوهش میباشد.
زیرا تعدادی از ذخایر دیرزاد، تمایل به همیافتی با آهن فرو یا به عبارتی محیطهای احیایی دارند - مثل اورانیوم - و برخی دیگر محیطهای اکسیدی را میپسندند - مثل آلومینیوم و وانادیوم - . که این امر موجبات اهمیت شناسایی این محیطها را به منظور شناسایی مواد معدنی تجمع یافته متناسب با آن محیط فراهم مینماید.
شکل-1 نقشه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه اقباس شده از نقشه 1/100000برگه اهر، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی
روش تحقیق الف- پردازش و تحلیل تصویر ماهوارهای منطقه موردمطالعه
بعد از اطمینان از اعمال تصحیحات لازم از جمله تصحیحات اتمسفری، رادیومتری و هندسی، پردازش بر رویدادههای ماهوارهای صورت پذیرفت. از آنجایی که دادههای - Landsat7 - پژوهش حاضر از سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور لذا که تصحیحات لازم بر روی آن صورت پذیرفته بود شایان ذکر است تصاویر به لحاظ هندسی در زون UTM38 با مبنای ارتفاعی WGS-84 واقع شدهاند.
-تحلیل آنالیز مؤلفههای مستقل: - ICA -
تحلیل مؤلفههای مستقل که یک روش پردازش سیگنال برای کاربردهای گوناگون جداسازی منابع است، یک نوع طبقهبندی نرم محسوب میشود. ایده اصلی روش ICA، بر مبنای فرض خطی بودن ترکیب منابع و استقلال آماری دو جانبه آنهاست. این روش، جداسازی منابع مرتبط با سهم و توزیع مواد گوناگون در صحنه را، بدون هیچ دانشی از پیش، فراهم میکند. به عبارت دیگر میتوان این تحلیل را به عنوان راه حل غیر نظارت شده برای طبقهبندی نرم و جزءپیکسلی در نظر گرفت. در کاربرد طبقهبندی نرم، سیستم تصویربرداری چندطیفی، یک سیستم مشاهدهگر با یک ترکیب طیفی خطی در نظر گرفته میشود. همچنین فرض میشود اطلاعات فراوانی کلاسهای طیفی، مستقل هستند و به عنوان انواع گوناگونی از مواد با طیف خالص نسبی تفسیر میشوند.
جدول1 تغییرات - بُردار ویژه - اعمالشده بر روی 6 باند ورودی تصاویر ماهوارهای لندست ETM+ منطقه دچان در استان آذربایجان شرقی را نشان میدهد. در این جدولIC1 با مقدار بردار ویژه % 88 از واریانس کل ، نمایی بسیار شبیه بهعکس هوایی پانکروماتیک دارد که بیشتر اطلاعات آن در مورد ضریب بازتاب و توپوگرافی منطقه و به طور کلی مسئول همبستگی بین 6 باند تصویر ETM+ اولیه است و با توجه به اینکه در این IC و IC2 باندهای مرئی علامتی مخالف با باندهای مادون قرمز دارند، همچنین به دلیل بارگذاری بالا و علامت مخالف باندهای 5 و 7، اطلاعات طیفی گروه هیدروکسیل در این باندها متمرکز شده است
