بخشی از مقاله
چکیده
کانسار مس گیلانکشه طارم بنابر تقسیم بندی واحد ساختاری در زون البرز غربی قرار میگیرد. واحدهای رخنمون یافته در منطقهی مورد مطالعه شامل مجموعههای آذر آواری از جمله توفهای شیشهای و لیتیک توف با بین لایههای گدازههای آندزیتی، تراکی آندزیت- بازالت، آندزیت- بازالت و پیروکسن - آندزیت با سن ائوسن میباشند که واحدهای عضو کردکند از سازند کرج را در این منطقه تشکیل میدهند.
در کانسار گیلانکشه، ماده معدنی شامل کانههای کالکوپیریت، بورنیت، کوولیت، کالکوسیت، دیژنیت و مالاکیت میباشند. ساخت و بافت ماده معدنی در این کانسار شامل دانهپراکنده، رگه-رگچهای، جانشینی و پرکننده فضای خالی است. دگرسانیهای موجود در این کانسار که در ارتباط با فرآیند کانهزایی مس میباشند شامل دگرسانیهای کلریتی، کربناتی، سیلیسی، سریسیتی، زئولیتی و در مواردی آرژیلیکی است.
شواهدی از جمله کانیشناسی، سنگ میزبان، ساخت و بافت و ژئومتری در کانسار مس گیلان-کشه نشان دهنده کانهزایی مس از نوع کانسارهای تیپ هیدروترمال میباشد. در این کانسار، رگههای کانیسازی شده، دارای امتداد کلی شمالی- جنوبی بوده و به موازات یکدیگر کشیده شدهاند. مطالعات میدانی و زمینشناسی در این محدوده نشان میدهد که گرانیتهای جوانتر از ائوسن که در جنوب محدوده وجود دارند منشا محلولهای گرمابی مذکور میباشند. بنابراین تکتونیک منطقه و رگههای سیلیسی را میتوان به عنوان عامل کنترل کننده کانیزایی در محدوده معرفی نمود.
مقدمه
کوههای طارم به عنوان بخشی از رشته کوه البرز،تقریباً شرقی- غربی که از جنوب به دشت زنجان- ابهر - تاکستان و از شمال به دشت طارم که در آن رودخانه قزل اوزن جاری است، محدود میشود. در ناحیه طارم چندین کانسار فلزی که مهمترین آنها مس، سرب و روی و آهن میباشند، وجود دارد. کلیه این کانسارها مرتبط با سنگهای آتشفشانی و تودههای نفوذی ترسیر میباشند.
از جمله این کانهزاییها، میتوان به کانسار مس خلیفهلو - فیضی و خاکزاد، - 1376، کانسار مس ماهین طارم سفلی - هادی، - 1379، کانسار اپیترمال مس-طلای گلوجه - مهرابی و همکاران، - 1388، کانسارهای اکسید آهن- آپاتیت طارم - Nabatian et al, 2012, 2014, - 2015، کانسار مس - طلای لهنه - زمانیان و همکاران، - 1394، مس دهنه - محمدی و همکاران، - 1395، مس علی آباد موسوی - خان چای - میرعلی اصغر مختاری و همکاران، - 1394، مس قشلاق - عباسپور و همکاران، - 1395 و کانسار چند فلزی - مس، سرب، روی - لوبین- زرده - حسینزاده و همکاران، - 1393 اشاره کرد.
از دیگر کانسارهای موجود در این پهنه میتوان به کانسار مس گیلانکشه اشاره کرد. کانیسازی مس در این منطقه با توجه به مطالعات قبلی و تجزیههای ژئوشیمیایی صورت گرفته، در واحد سیلیسی شده و رگههای سیلیسی رخ داده است. به نظر میرسد، محلولهای گرمابی غنی از سیلیس که حاوی مس نیز بودهاند، سیستم درزه و شکستگیها موجود در توالیهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن را مسیر مناسبی برای نفوذ تشخیص دادهاند. این محلولها ضمن تشکیل آلتراسیون سیلیسی، موجب تمرکز و کانهزایی مس نیز شدهاند.
نتایج و بحث موقعیت جغرافیایی و راه دسترسی
محدوده مورد مطالعه در استان زنجان و در حومه شهرستان طارم قرار گرفته است. نزدیکترین آبادی به منطقه، روستای گیلانکشه میباشد. در تقسیمبندی زونهای ساختاری- زمینشناسی ایران، این منطقه بخشی از زون البرز غربی به شمار میرود. این منطقه بخش کوچکی را در حاشیه شمال شرقی ورقه 1:100000 رودبار و بخشی از ورقه 1:250000 زنجان را به خود اختصاص داده است. روستای گیلانکشه در 70 کیلومتری شمال شرق زنجان قرار دارد. جهت دسترسی به محدوده میتوان از طریق جاده زنجان- طارم استفاده نمود - شکل. - 1
منطقهی مورد مطالعه.
پتروگرافی
واحد سنگی غالب در محدودهی مورد مطالعه، واحد آذرآواری - لیتیک توف و ویتریک توف - با بین لایههای واحد آتشفشانی - آندزیت تا آندزیت - بازالت، تراکی آندزیت - بازالت و پیروکسن - آندزیت - برشی شده به سن ائوسن میباشد. واحدهای توفی منطقه دچار دگرسانی سیلیسی، کربناتی و زئولیتی شدهاند. سیلیس به صورت رگهای، رگچهای، دندانسگی و پراکنده و کربنات به صورت رگچهای در این واحدها دیده میشود - شکل: 3 الف و ب - . واحدهای آتشفشانی منطقه به رنگ خاکستری تا خاکستری تیره شامل طیف متفاوتی از سنگهای آتشفشانی بسیار سالم تا بسیار هوازده میباشد و از ظاهری خرد شده با بافت ریزدانه تا متوسط بلور برخوردار است.
