بخشی از مقاله
چکیده:
شهر به عنوان کانون تمرکز انسان و فعالیتها،برای اینکه بتواند پایداری خود را تضمین کند،چاره ای جز پذیرش ساختار و کارکردی متاثر از سیستم های طبیعی ندارد. در این میان فضای سبز به عنوان جزء ضروری و لاینفک پیکره یکپارچه شهرها در متابولیسم آنها نقش اساسی داشته و کمبود آن می تواند اختلالاتی جدی در حیات شهرها به وجود آورد.انتخاب مکان مناسب فضاهای سبز شهری ،یک فرایند پیچیده است که نه تنها نیازمند توانایی های تکنیکی فراوانی است، بلکه نیازهای فضایی کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، محیطی و سیاسی را نیز می طلبد.
چنین پیچیدگی هایی ناگزیر استفاده از ابزارهای متعدد تصمیم گیری، از قبیل سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش های آنالیز تصمیم گیری چند معیاره - - MCDA را می طلبد.روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی است و هدف آن به کار گیری مدل ترکیب خطی وزنی در تعیین مکان های بهینه جهت استقرار فضای سبز می باشد.
بررسی نتایج بکارگیری مدل در محدوده مورد مطالعه نشان می دهد که پیکسل های معرفی شده در خروجی حاصل از مدل،متصف به شرایط بهینه از منظر معیارهای تعریف شده هستند.بنابراین استفاده ی توأم از *,6 ، ادریسی و مدلWLC در ارزشیابی چند منظوره وتحلیل های جامع نگر می تواند در کمترین زمان و دقیقترین شکل ، در مکان گزینی دقیق فضاهای سبز به ما کمک فراوانی بکند و زمانی که در کنار هم استفاده می شوند، کاستی های همدیگر را از بین برده و در مدیریت و برنامه ریزی بهتر یاری رسان هستند.
مقدمه
شهر به عنوان کانون تمرکز انسان و فعالیتها،برای اینکه بتواند پایداری خود را تضمین کند،چاره ای جز پذیرش ساختار و کارکردی متاثر از سیستم های طبیعی ندارد. در این میان فضای سبز به عنوان جزء ضروری و لاینفک پیکره یکپارچه شهرها در متابولیسم آنها نقش اساسی داشته و کمبود آن می تواند اختلالاتی جدی در حیات شهرها به وجود آورد.توجه به فضای سبز به عنوان ریه های تنفسی شهرها تعریف اغراق آمیزی از کارکردهای آن نیست بلکه این تشبیه بیان کننده حداقل کارکرد آن در مفهوم اکولوژیک شهرها به شمار می آید.
استقرار پارک های شهری از یک سو به جهت تأثیری که بر کیفیت زندگی شهری و نیل به توسعه پایدار دارند و از سوی دیگر به جهت بار مالی بدون بازگشت سرمایه و سود که برای شهرداری ها به جای مینهند، ارزش بررسی گسترده را دارند
انجام مطالعات پژوهشی بهترین راهکار جهت بررسی و تحلیل مسائل و مشکلات بوده که نهایتا به ارائه راه حل هایی جهت کاهش و رفع این معضلات خواهد انجامیددر این مقاله تلاش شده با استفاده از مدل ترکیب خطی وزنی - WLC22 - ، پارک های شهری در محدوده مورد مطالعه مکان یابی شوند.
مبانی نظریهای تحقیق
پارکها و فضاهای سبز شهری از اهمیت راهبردی زیادی برای بهبود شرایط زیستی جوامع شهری امروزی برخوردارند.وجود چنین مکان هایی در محیط شهری علاوه بر عملکرد زیست محیطی ،موجب ارتقاء شرایط اجتماعی و روانشناختی ساکنان شهری نیز می شود.قدم زدن در پارکها باعث کاهش فشار عصبی و افزایش توان فکری افراد می شود و در عین حال موجبات شادابی و فعالیت بیشتر ساکنان شهری را فراهم و به آرامش و اعتدال رفتاری آنان کمک می کند.پارکهای شهری دارای نقش اجتماعی،اقتصادی و اکولوژیکی هستند که مزایایی ماننددرمان بیماری های روحی،محیطی مطلوب برای پرورش کودکان،یکپارچگی اجتماعی،حفظ آسایش و نیز شاخصی برای ارتقاء کیفیت فضای زندگی و توسعه جامعه محسوب می شوند.
روش تحقیق
روش تحقیق در این مقاله توصیفی-تحلیلی است که در آن از نقشه پایه شهر و نقشه های رقومی شده کاربری های شهری در وضعیت موجود به عنوان مواد پایه استفاده شده است و با استخراج لایه های اطلاعاتی مربوط به هر یک از معیارهای مطرح در مکانیابی فضای سبز،از روی نقشه های رقومی شده ،لایه های اطلاعات مورد نیاز در فرآیند تحلیل آماده شدند .
نرم افزار های مورد استفاده در این تحقیق عبارتند از: Arc GIS، Idrisi Klimanjaro، ILWIS، نرم افزار Excel - برای محاسبات کمی - و نرم افزار Expert choice - برای انجام مقایسه زوجی -
ناحیه مورد مطالعه
شهر تبریز به عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی،با وسعتی در حدود 140 کیلومتر مربع در 46 درجه و 15 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و 38 درجه و 8 دقیقه عرض شمالی از مدار مبداء واقع شده است. در حال حاضر تبریز دارای 10 منطقه می باشد که در این بین ،منطقه 8 تبریز با وسعتی معادل 388 هکتار ، 2 درصد از کل مساحت شهر را در برگرفته و کوچکترین منطقه در بین مناطق 10گانه می باشد
شکل:1 موقعیت محدوده مورد مطالعه
یافتههای تحقیق
در پژوهش حاضر از روش ترکیب خطی وزنی به عنوان یکی از راهبردهای ارزیابی چندمعیاره جهت تلفیق نقشه های معیار استفاده شده است.اجرای این مدل در محیط ادریسی و با استفاده از نقشه های استاندارد شده انجام شده است.در این مدل با تاثیر وزن نهایی معیارها و تلفیق آن ها با هم نقشه خروجی جهت تعیین مکان های بهینه بدست می آید. طبق شکل2، محدوده های با رنگ بنفش - کلاس - 6 بالاترین اولویت را جهت استقرار کاربری فضای سبز در منطقه 8 شهرداری تبریز نمایش می دهند و با حرکت به سمت رنگ سبز - کلاس - 1 از کیفیت مکان جهت استقرار کاربری فضای سبز کاسته می شود.
شکل: 2 نقشه مکان های بهینه جهت استقرار کاربری فضای سبز - نقشه خروجی حاصل از مدل ترکیب خطی وزنی -
نتیجهگیری
استفاده از مدل های کاربردی و توانمند، امروزه ضروری و ضامن موفقیت و کار ایی کاربری ها در مدیریت شهری و روستایی است.مدیران شهری بدون در نظر گرفتن این عوامل در برنامه ریزی و مدیریت، در واقع راه را برای دوباره کاری و تحمیل هزینه های اضافی بر شهرها باز کرده اند.در این پژوهش پس از انتخاب معیارهای موثر از طریق مطالعه منابع اسنادی و نظرات متخصصین امر،و وزن دهی به معیارها،با تلفیق این معیارها با روش ترکیب خطی وزنی ،به انتخاب مکان های بهینه برای کاربری فضای سبز در منطقه 8 شهرداری تبریز اقدام شد. .بررسی نتایج بکارگیری مدل در محدوده مورد مطالعه نشان می دهد که پیکسل های معرفی شده در خروجی حاصل از مدل،متصف به شرایط بهینه از منظر معیارهای تعریف شده هستند.
