بخشی از مقاله
چکیده
معادلات مدل ساختاری یکی از ابزارهای مهم در استخراج روابط پیچیده از دادههای آماری میباشد. با توجه به اینکه نرمافزارهای نسل دوم از روشهای مینیممسازی جملات مانده در تحلیل و استخراج روابط فرضی استفاده میکنند، به دلیل حساسیت کمتر در قیاس با نرمافزارهای نسل اول از کارایی بالایی برخوردار هستند. در این مقاله سعی شده به کمک این روش و دادههای سری زمانی بانک مرکزی مربوط به نرخ دلار، تسهیلات کشاورزی، نرخ بیکاری و نقدینگی در سالهای اخیر، به تحلیل و استخراج روابط این متغیرها اقدام شود. نتایج بدست آمده میتواند در برای برنامهریزان امور مالی و اقتصادی در سطح ملی مفید واقع شود.
.1 مقدمه و پیشینه پژوهش
تحلیل و استخراج روایط پنهان از دادههای خام در دنیای امروزی، که حجم دادهها با سرعت خیرهکنندهای در حال رشد است، یکی از ابزارهای مهم در پژوهشهای بنیادی بحساب میآید. این نوع بررسیها اغلب برای مطالعه عملکرد گذشته و تصمیمسازی برای آینده بسیار راهگشا و الهامبخش است. در این راستا ظهور نرافزارهای نسل اول مانند AMOS و LI SREL و نرمافزارهای نسل دوم مانند Smart PLS کمک شایانی به متخصصان این نوع بررسیها در چند دهه اخیر نموده است.
با توجه به اینکه در این پژوهش هدف بررسی روابط بین متغیرهای تسهیلات کشاورزی، نرخ دلار، نقدینگی و نرخ بیکاری در سالهای 1380 الی 1395میباشد؛ به دلیل حجم کم دادهها مجبوریم از نرمافزار نسل دوم Smart PLS استفاده کنیم. در این نرمافزار استخراج و تحلیل روابط به کمک مینیممسازی جملات مانده به روشکمترین مربعات انجام میگیرد. از مزایای مهم این نرمافزار به موارد زیر میتوان اشاره نمود
-1 برازش مدل با حجم کم دادهها
-2 عدم حساسیت این نرمافزار به توزیع دادها.
-3 تحلیل مدلهای با کمتر از سه شاخص.
در این مقاله برای بررسی روابط متغیرهای ذکر شده در دادههای اقتصادی و مالی از سه مدل استفاده خواهیم کرد. در مدل اول فقط اثرگذاری و روابط بین متغیرهای تسهیلات کشاورزی، نقدینگی و نرخ دلار در سالهای 1380 الی 1395 بر پایه آمارهای سری زمانی بانک مرکزی بررسی خواهد شد. مدل دوم روابط تسهیلات کشاورزی، نقدینگی و نرخ بیکاری و در نهایت در مدل سوم روابط چهار متغیر تسهیلات کشاورزی، نقدینگی، نرخ دلار و نرخ بیکاری بررسی خواهد شد.
در این مدلها به دنبال تحلیل معناداری روابط مدلهای ساختاری و شدت تاثیر آنها خواهیم بود. ضرایب بارهای عاملی و ضریب آلفای کرونباخ برای تحلیل پایداری مدلهای اندازهگیری بکار خواهد رفت. چون سالهای 1380 الی 1395 اوج کشمکشهای سیاسی ایران و غرب بر سر مساله هستهایی بوده است لذا این بررسی در این برهه زمانی میتواند از اهمیت بخصوصی برخوردار باشد. از طرفی دیگر برنامهریزان اقتصادی همواره علاقمند به اگاهی از روابط این سه شاخص اقتصادی با پارامترهای کشاورزی میباشند تا جهتگیری درست در برنامهریزی داشته و در صورت نیاز در روندهای جاری تغییراتی ایجاد کنند.
برای مراجعه به مطالعات شبیه با این بررسی میتوان به بررسی روند توهم مالی در اقتصاد ایران - مداح،صادقی، - 1394 اشاره کرد. علاوه بر ان عرب - عرب، - 1394 کاربرد معادلات مدل ساختاری در بررسی رابطه هنر و صنعت گردشگری را به طور قابل قبولی مورد تحلیل قرار داده است. در ادامه سعی شده ابتدا معادلات مدل ساختاری سه مدل توصیف شده به کمک نرمافزار Smart PLS مورد تحلیل و نتایج خروجیهای آن تشریح گردد.
.2 تعریف و تحلیل مدلهای معادلات ساختاری
دادههای سری زمانی زیر از بانک مرکزی برای سالهای 1380 الی 1395 آورده میشود. در این سالها تسهیلات کشاورزی، نقدینگی، نرخ دلار و نرخ بیکاری در جدولهای 1 و 2 ارایه شده است.
جدول:1 شاخصهای اقتصادی شامل برخی تسهیلات کشاورزی - - F برحسب میلیارد ریال
جدول :2 شاخصهای اقتصادی شامل نقدینگی - - LI، نرخ دلار - - DP و نرخ بیکاری - - UR به ترتیب بر حسب میلیارد ریال و ریال
