بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله روش نوینی در اجرای مهندسی ارزش به منظور بهبود مستمر کیفیت و کاهش هزینه ارائه شده است. بررسیها نشان دهندهی نیاز کاربردی صنعت در پیادهسازی روشهای نوین حل مسئله و کاهش هزینه با نگاه ویژه به کیفیت مورد انتظار ذینفعان پروژه است.
بدین منظور الگوی پیشنهادی تیم مهندسی ارزش در یکی از پروژههای صنایع تولید قطعات خودرو استقرار یافته است. استفاده از این روش نشان دهندهی بهبود قابلیت فرآیند و عملکرد سیستمها در شاخصهای تعیین شده توسط تیم مهندسی ارزش بوده است. نتایج کاربردی در مورد مطالعاتی، کاهش هزینههای تولید و هزینههای تامین مواد اولیه، انبار داری و تولید محصول نامنطبق کیفی و همچنین افزایش نرخ تولید را نشان میدهد.
.1 مقدمه و بیان مسئله
بهبود مستمر کیفیت و کاهش همزمان هزینه، ضرورتی اجتناب ناپذیر در دنیای رقابتی کنونی است. در گذشته محصولات بدون توجه به علایق و انتظارات مشتریان طراحی و تولید میشدند و مشتریان به ناچار مجبور به خرید و مصرف آنها بودند. اما امروزه شرکتها با مسائل گوناگون و سلیقههای متنوع مشتریان روبه رو هستند که در صورت نادیده گرفتن آن، جایگاه تجاری شرکت به خطر میافتد. از دیدگاه سنتی بهبود کیفیت که خواست و انتظار مشتریان است، مستلزم افزایش هزینه است.
حال آنکه با بکارگیری روشهای نوین که بر دیدگاه ارزش افزا استوارند میتوان اقدامات موثری به صورت توامان در جهت افزایش کیفیت و کاهش هزینهها انجام داد. به طور کلی ارزش به معنای بازگشت مطلوب در تعاملات کالا، خدمات و پول است .[9] به عبارت دیگر ارزش به مفهوم نسبت عملکرد به هزینه است. ارزش با افزایش عملکرد یا کاهش هزینه و یا وقوع همزمان این دو شاخص افزایش مییابد
مهندسی ارزش با توجه ویژه به بهبود مستمر کیفیت روشی است که علاوه بر افزایش بهرهوری، توجه به سطح قابل قبول کیفیت و برآورد انتظارات ذینفعان، بر تکنیکهای خلاقانه و الگوهای منسجم، همه جانبه به موضوعات نگاه میکند و در پی افزایش ارزش ایجاد شده است
مهندسی ارزش را میتوان کاربرد روشی نظاممند دانست که وابسته به عملکرد محصول یا خدمت، ارزش مالی ایجاد شده را در چهارچوب قابلیت اعتماد عملکردهای ضروری به سمت کمترین هزینه سوق میدهد. فراهم آوردن بستری خلاق، با بکارگیری روشهای تحلیل و ارزیابی کارکرد ارزش پروژه، ساز و کاریست که مهندسی ارزش در جهت بهبود از آن سود میبرد. هسته اصلی مهندسی ارزش تحلیل کارکرد است، در واقع تحلیل کارکرد و نحوه برخورد با مسائل وجه تمایز رویکرد مهندسی ارزش از دیگر رویکردهای مدیریتی است که برای کاهش هزینه به کار می رود
پس از جنگ جهانی دوم و تحولات سریع فناوری، دانش مدیریت با تغییرات اساسی روبهرو شد. افزایش هزینههای سرمایه-گذاری و بهره برداری، تغییر سریع در قیمت کالا و خدمات، تنوع نیاز مصرف کنندگان و افزایش رقابت سبب شد تا تولیدکنندگان به دنبال روشهای علمی برای افزایش سود و کیفیت باشند. ازاینرو، دانش ارزیابی اقتصادی پروژهها توسعه یافت. سپس افزایش کیفیت و کاهش هزینهها در مرحله تولید و بهره برداری نیز مورد توجه جدی قرار گرفت
این تفکر، پیدایش مهندسی ارزش را با هدف دستیابی مصرفکننده به نیازها با حداقل هزینه، بدون کاهش کیفیت و کارکردهای مورد نظر در پی داشت.[2] اولین بار در سال 1947 لارنس مایلز در شرکت جنرال الکتریک مفهوم ارزش را بیان کرد.
نگرش اصلی در آن زمان پیرامون تحلیل ارزش بیشتر معطوف به راههای جایگزین برای تولید محصولات با کیفیت بالاتر و صرف منابع کمتر بود. پس از آنکه نیروی دریایی ارتش آمریکا به صورت موفقیت آمیز از مهندسی ارزش بهره جست، در سال 1959 انجمن مهندسی ارزش امریکا با نام ابتکاری SAVE1 تاسیس شد.[3] با گسترش کاربرد مهندسی ارزش در صنایع نظامی، کاربرد مهندسی ارزش در صنعت نیز با استقبال روبهرو شد و شرکتهای مشاوره در این زمینه شکل گرفتند
موفقیت هر روش مدیریتی در تعهد به نگهداشت و تداوم اجرای اهداف و ضوابط آن برنامه است. بهبود مستمر، یکی از اصول کیفیت است که به عنوان تضمین کنندهی این حرکت شناخته میشود.[5] چرخههای بهبود مستمر نظیر دمینگ بر این اصل استوار است که هر نوع بهبود به شرط آنکه پیوسته باشد، ارتقای سطح بهرهوری و کیفیت را به همراه خواهد داشت.
بنای این الگو از چهار شاخصه اصلی طرح ریزی، اجرا، بررسی و اقدام اصلاحی - PDCA2 - تشکیل میشود که در سطوح مختلف شرکت قابل استفاده است.[7] نکته قابل توجه در مورد این چرخه وضعیت فعلی موضوع اصلی برای برنامهریزی است و بعد از برنامهریزی برای عبور از وضعیت فعلی، اقدامات اجرایی صورت میپذیرد.[14] در حقیقت با هر بارگردش این چرخه، از وضعیت فعلی به وضعیت جدید وارد میشویمو مجدداً وضعیت جدید به عنوان وضعیت فعلی مورد بررسی قرار میگیرد.
بدین منظور در این مطالعه، مهندسی ارزش و کاهش هزینه به همراه دیدگاه تلفیقی با بهبود مستمر کیفیت به عنوان روشی جهت پاسخ به نیاز صنعت بکارگرفته شده است. پس از معرفی و نحوهی عملکرد مهندسی ارزش و فازهای آن الگوی پیشنهادی مطابق با خواست و نیاز ذینفعان پروژه در چرخه بهبود مستمر کیفیت ارائه میشود. در ادامه به بررسی نتایج حاصل از الگوی ارائه شده در این مقاله در قالب یک نمونه موردی تجربی در شرکت شیشه ایمنی امید اصفهان پرداخته میشود و نتایج و عملکرد آن از جنبههای مختلف تحلیل میشود. سرانجام جمع بندی نتایج این طرح ارائه میشود.
.2 مهندسی ارزش
بر اساس استاندار منتشر شده انجمن بین المللی مهندسی ارزش، فرایند مهندسی ارزش از سه مرحله کلی تشکیل میشود. این سه مرحله به ترتیب عبارتند از پیش مطالعه، مطالعه ارزش و در نهایت پس مطالعه یا مطالعه تکمیلی.[8] شکل - 1 - فرآیند چرخه ارزش و نحوهی ارتباط مراحل مهندسی ارزش را نشان میدهد.
شکل .1 مراحل مهندسی ارزش و نحوه ارتباط مراحل آن.[10]
پیش مطالعه. در مرحله پیشمطالعه پیش نیازها و ضرورتها مورد توجه قرار میگیرند.[10] در این مرحله مقدمات، آمادگی فیزیکی و ذهنی، تدارکات مربوط به جمع آوری اطلاعات، هماهنگیها و شناخت کلیات موضوع انجام میشود. هدف، جمعآوری اطلاعات واقعی موجود مربوط به ناحیه مطالعاتی پیشنهادی میباشد. شناخت دقیق محدوده مطالعاتی و جمع آوری اطلاعات به تحلیل و ارزیابی موثرتر مطالعه ارزش برای آگاهی از محدوده با پتانسیل بالای بهبود کمک میکند. از این رو مدیریت محدوده پروژه در این مرحله مورد توجه قرار میگیرد:
. جمع آوری الزامات و مستند سازی و خواست ذینفعان برای تامین هدف پروژه
. تعریف و شرح تفصیلی از پروژه و محصول آن
