بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق مشاهده ی میزان نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات بر پایه های مفهومی یادگیری مبتنی بر ارزشیابی کیفی - توصیفی در درس ریاضی پایه ی ششم در سال تحصیلی 1395 - 96 بوده است. در پیشینه های در دسترس تلاش گردید تا از تحقیقاتی که مرتبط با موضوع بوده اند بهره گرفته شود. استفاده از روش تحقیق، شبه آزمایشی از نوع زمینه یابی بوده است.
جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانش آموزان پسر پایه ی ششم ناحیه 2 ساری به تعداد 759 نفر بوده است که تعداد 60 نفر نمونه به صورت کلاس های همسان انتخاب شدند و در دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم بندی گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ی محقق ساخته ی بسته پاسخ بوده که امتیازات حاصل از آن ثبت گردید. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ =0/785 محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون t تک نمونه ای گروه مستقل نشان داد که به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهبود پایه های مفهومی یادگیری مبتنی بر ارزشیابی کیفی - توصیفی در درس ریاضی ششم موثر بوده است.
مقدمه
در قرن بیست و یک، که آن را محیط چند رسانه ای می نامند، پیشرفت فناوری موجب شده است که استفاده از این رویکرد در محیط های یادگیری و آموزش به شدت رونق گیرد - لئو و نئو، . - 2014 هم چنین فناوری اطلاعات و ارتباطات به طور چشم گیری تمام زمینه ها به خصوص محیط های آموزشی را متحول ساخته است. این، موجب آن شده است که بیشتر موسسات آموزشی، روش های یادگیری جدید را سرلوحه ی تغییرات اساسی خود قرار داده اند که لازمه اش بهره گیری از ابزارها و سیستم هایی است که دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات است - آلویتس هومانی، . - 2014
با توجه به تایید نمودن پژوهش ها در زمینه ی کارآمدی بیش از پیش فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند یاددهی - یادگیری، این موضوع باعث آن شده است که شرکت های فعال در زمینه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات انواع ابزارها و برنامه های الکترونیکی را که به نوعی از فرآیند یادگیری و دستیابی به اهداف یادگیری حمایت می کنند، روانه ی تولید و بازار نمایند - چنگ و اسلاوین، . - 2015
هم زمان با تحولات جهانی و در مسیر تحول بنیادین آموزش و پرورش در ایران، طرح جامع فناوری اطلاعات و ارتباطات آموزشی در قالب برنامه ی راهبردی هوشمندسازی مدارس ایران و اجرای آن با ابلاغ شیوه نامه ی این طرح ملی در سال 1390 به مدارس سراسر کشور، دروازه ی ورود به مرحله ی جدیدی از توسعه ی فناوری اطلاعات و ارتباطات در نظام تعلیم و تربیت رسمی جمهوری اسلامی ایران گشوده شده است.
این امر باعث به وجود آمدن مدارس هوشمند گردیده است. مدارس هوشمند مدارسی هستند که نسبت به توانایی ها و ویژگی های دانش آموزان منعطف عمل می کنند و یادگیرندگان را به سازگار کردن خود با ملزومات از پیش تعیین شده وادار نمی کنند - فاضلیان، . - 1393 بنابراین با رویکرد نوآورانه و با ایجاد شرایط برای دستیابی به نتایج ملموس در برنامه ی درسی الکترونیک عمومی می توان به کسب مهارت های لازم و دست یابی به اهداف آموزشی برنامه ی درسی مذکور امیدوار بود.
طراحی آموزشی و به کارگیری روش های جدید و فعال آموزشی، مرهون نظریه های جدید روان شناسانی مانند نظریه ی سازنده گرایی می باشد. رویکرد سازنده گرایی در کلاس درس دارای اثر مثبت بر نتایج آموزشی است - تونا، . - 2012 به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس هوشمند موجب تحول در سیاست های سنتی، مفاهیم سوادآموزی، نقش معلم و دانش آموز، روش های ارزشیابی، روش های تدریس، عمق بخشی به یادگیری، تثبیت طولانی مدت آموخته ها، رضایت مندی از فضای یادگیری و تعامل معلم و دانش آموز گشته است - سیوا گامی و سموند سوری، . - 2015
ضرورت و اهمیت تحقیق
از ظهور آموزش الکترونیکی مدت زیادی نمی گذرد، اما در همین مدت کوتاه، آموزش الکترونیکی جایگاه بسیار مناسبی را در نظام های آموزشی پیدا کرده است و نقش مهمی را در تربیت و آموزش یادگیرندگان بر عهده گرفته است. بی تردید اگر بستر مناسبی در محیط های یادگیری الکترونیکی برای پرورش روحیه ی پژوهش گری مهیا شود و زمینه ی تبادل و تعامل اندیشه ها، آرا و افکار فراهم گردد، محیط های آموزشی به جای انتقال یک طرفه ی اطلاعات، به روش های دو سویه ی کسب اطلاعات و دانش هدایت می شوند و نقش معلمان بر تسهیل جریان و فرآیند یاددهی یادگیری متمرکز شده، دانش آموزان نیز خود خالق دانش و اطلاعات می شوند و زمینه ی مساعدی برای رشد و توسعه و تعالی کشور فراهم خواهد شد.
یکی از معضلات امروز در عرصه ی آموزش و پرورش، فقدان علاقه ی دانش آموزان به یادگیری به ویژه در دروسی چون ریاضی است. علی رغم اهمیت تمامی دوره های تحصیلی، از آن جا که دوره ی ابتدایی زیربنا و پایه ی ساخت شخصیت علمی دانش آموزان و زمینه ساز ایجاد نگرش مثبت یا منفی در آنان نسبت به دروس، به ویژه ریاضی است، باید با روش های نوین علاقه مندی به این درس و آموزش را به ویژه در این مقطع تحصیلی و در این درس خاص ایجاد کرد. یکی از روش های نوین آموزشی، استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است - محمدی و همکاران، . - 1394
در این تحقیق تلاش گردیده است که کارکرد فناوری اطلاعات و ارتباطات بر بهبود پایه های مفهومی یادگیری مبتنی بر ارزشیابی کیفی - توصیفی در درس ریاضی ششم، بررسی و تجزیه و تحلیل شده و در نهایت قضاوت گردد. به همین منظور در ادامه جهت تسهیل در واکاوی مفاهیم این پژوهش، برخی از عناصر و متغیرها به اختصار توضیح داده خواهد شد.
پایه های مفهومی یادگیری
مشتمل بر اصولی است که زیر بنای موضوع یادگیری را تشکیل می دهد. مهم ترین این پایه ها عبارتند از اینکه یادگیری یک فرآیند فعال و پویا است و نه یک فرآیند انفعالی. همچنین باید مواد و وسایل مناسب را برای یادگیری متوالی در اختیار یادگیرنده قرار داد. در ضمن باید فضایی ایجاد نمود که یادگیرنده آنچه را که یاد گرفته است اصطلاحا درونی نماید و ثبت کند. روش های یادگیری، متنوع باشد و فضای یادگیری را از حالت یکنواختی خارج سازد و رضایت یادگیرنده را فراهم آورد و اگر همه ی این ها فراهم آید، یادگیری صورت می گیرد که عبارت است از " تغییرات نسبتا پایدار در رفتار بالقوه ی ارگانیزم که در اثر تجربه حاصل شود."
ارزشیابی کیفی - توصیفی
این نوع از ارزشیابی بر خلاف الگوهای کمی نگر، از طریق توجه به معیارهای برنامه ی درسی و آموزشی، به عمق و کیفیت یادگیری دانش آموز توجه می کند - سیف، . - 1384 منظور از روش های توصیفی در ارزشیابی، توجه به رویکردی است که در آن تغییرات و تحولات ایجاد شده در دانش آموز را با فنون متفاوت بررسی کرده و به صورت مشروح بر اساس شاخص های پیشرفت و یا اهداف از پیش تعیین شده به اطلاع دانش آموز و والدین می رساند - قره داغی، . - 1395
مدل مفهومی تحقیق
بر اساس مدل زیر، در پژوهش حاضر تلاش گردیده است تا پایه های مفهوم یادگیری از طریق 4 متغیر مختلف و نقشی که فناوری اطلاعات و ارتباطات بر آن می تواند ایفا کند مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گیرد.
بیان مساله
امروزه با توجه به تحول عظیمی که در آموزش ریاضی در دنیا ایجاد گشته، متاسفانه هنوز در مدارس ایران از روش های سنتی برای آموزش آن استفاده می شود. بر اساس آمارهای موجود و با عنایت به اینکه نظر اکثر صاحب نظران علوم تربیتی بر این است که روش های نوین تدریس از جمله استفاده از چند رسانه ای های آموزشی باعث بهبود یادگیری دانش آموزان در دروس مختلف به ویژه ریاضی می شود، اما در کشور ما مطالعه ی دقیقی در خصوص سطح تاثیر چند رسانه ای های آموزشی بر یادگیری ریاضی ششم صورت نگرفته است - صادقی و همکاران، . - 1394 بنابراین مساله ی مورد نظر این تحقیق به این موضوع در قالب یک سوال کلی و 4 سوال فرعی می پردازد.
