بخشی از مقاله
چکیده:
کانسار رگه ای- برشی مس بهاریه درشمال شرق کاشمر و در زون تکتونیکی سبزه وار و منطقه ی فلززایی تکنار رخ داده است. کانه زایی در یک افق کانیسازی رگه- رگچه ای مس با عیار بین 0/2 تا 1/1 درصد وزنی مس و 0/13 تا 5/5 گرم در تن طلا با راستای شرقی-غربی، طول بیش از 50 متر و ضخامت تقریبی 5 تا 10 متر - حداکثر عمق 20 متر - در میزبان توف آندزیتی و ریولیتی رخداده است.
کانههای سولفیدی کالکوپیریت، پیریت به عنوان کانههای اصلی رگه ها هستند. سنگ های آذرین نیمه نفوذی تا خروجی متشکل از آندزیت، تراکیآندزیت، تراکیت- تراکیداسیت، داسیت و ریولیت دارای بیشترین فراوانی در منطقه بوده که طبق شواهد ژئوشیمی با ماهیت کالک آلکالن تا شوشونیتی در حوزه سنگهای حدواسط تا اسیدی قرار می گیرند.
مقدمه:
کانسار مس بهاریه در فاصله 30 کیلومتری شمال شرقی شهرستان کاشمر و مرکز ورقه زمینشناسی 1:100000 فیض آباد - بهروزی و نائینی، - 1366 قرار دارد. محدوده مطالعاتی به لحاظ تقسیمات ساختاری ایران توسط - 1991 - Alavi در زون سبزوار و منطقه فلززایی تکنار و زیر پهنه ی فلززایی کویر- سبزه وار جای میگیرد. منطقه فلززایی تکنار به صورت یک مجموعه ماگمایی گوهای شکل در شمالیترین برونزد خرده قاره ایران مرکزی بین گسل تکنار - ریوش - در شمال و گسل درونه در جنوب محصور شده است.
در این منطقه کانیسازیهای غیرفلزی و چندفلزی - آهن، طلا، مس، نقره، کروم، سرب و روی - متعددی رخداده که اغلب بصورت معادن متروک بوده و برخی از آنها مورد بررسیهای اکتشافی قرار گرفته است - خویی و همکاران، . - 1378 کانسار مس بهاریه از جمله این رخدادهای معدنی است که مطالعه زمینشناسی، نحوه رخداد کانیسازی و خصوصیات ژئوشیمیایی از دیدگاه تحقیقاتی اهمیت زیادی در پیشبرد اهداف اکتشافی در این منطقه خواهد داشت.
بحث و روش تحقیق:
مهمترین مطالعات در منطقه معدنی بهاریه توسط شرکت آتیه کانسار جویان - 1393 - انجام شده و طی آن تهیه نقشه زمینشناسی با مقیاس 1:25000، بررسیهای ژئوفیزیکی به روشهای IP-RS، حفر بیش از 5 ترانشه اکتشافی و طراحی و حفر تعداد 7 گمانه اکتشافی به طول 665 متر در راستای عمود بر ماده معدنی از جمله این فعالیتهای اکتشافی است.
در راستای این مطالعات طی بازدید صحرایی، نمونه برداری از رخنمون های سنگی مختلف شامل سنگ میزبان و بخش های کانی سازی و نیز هاله های دگرسانی به صورت برداشت های سطحی و عمقی انجام و جهت مطالعات مینرالوگرافی و پتروگرافیمجموعاً تعداد 46 مقطع نازک، نازک- صیقلی و صیقلی تهیه و در آزمایشگاه میکروسکوپی دانشگاه بوعلی سینا توسط میکروسکوپ عبوری - بازتابی زایس مدل Axioplan2 مطالعه شد. به منظور بررسی ترکیب و ماهیت ژئوشیمی سنگ میزبان، تعداد 12 نمونه بعد ازآمادهسازی توسط روش دستگاهی فلورسانس اشعه ایکس - XRF - درمرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران - IMPRC - مورد تجزیه قرار گرفت.
زمین شناسی:
در گستره وسیعی از کمربند کویر- سبزه وار، کانسارها و اندیس های متعدد مس همراه با سنگهای آتشفشانی ترشیری شناخته شده که بیشتر از نوع مس رگه ای همراه سنگهای آتشفشانی آندزیتی و بازالتی هستند - خویی وهمکاران، . - 1378 منطقه معدنی بهاریه درچهارگوش 1:250000 زمین شناسی کاشمر - افتخارنژاد و همکاران، - 1976، و در مرکز ورقه زمینشناسی 1:100000 فیض آباد - بهروزی و نائینی، - 1366، در زیر پهنه فلززایی کویر- سبزه وار قرار دارد.
زمینشناسی ناحیهای این منطقه نخستین بار توسط افتخارنژاد و همکاران - 1976 - ، Muller and Walter - 1983 - و - Lindenberg and Jacobshagen - 1983 مورد بررسی قرار گرفته است. واحدهای سنگ چینه نگاری در نقشه 1:25000 بهاریه - گزارش اکتشافی کانسار بهاریه، - 1393 شامل واحدهای آذرین گدازهای، آذرآواری و نهشتههای عهد حاضر است. توف ها متشکل از توف آندزیتی و توف بلورین ریولیتی بعنوان سنگ میزبان کانهزایی مس در کانسار بهاریه و سنگ های آذرین نیمه نفوذی با ترکیب حدواسط تا اسیدی متشکل از آندزیت، تراکیآندزیت، تراکیت- تراکیداسیت، داسیت و ریولیت بعنوان سنگ میزبان دارای بیشترین فراوانی در منطقه بوده که طبق شواهد ژئوشیمی، سنگهای آذرین میزبان کانیسازی با ماهیت کالک آلکالن تا شوشونیتی در حوزه سنگهای حدواسط تا اسیدی قرار می گیرند. به دنبال پیجویی و اکتشافات عمومی در منطقه هدف با مقیاس 1:500
به طور کلی دو واحد سنگ شناسی شامل توف آندزیتی تا توف ریولیتی و رسوبات عهد حاضر وجود دارد که این واحد بعنوان سنگ میزبان کانهزایی مس در کانسار بهاریه بیشترین مساحت زمینشناسی منطقه را در برگرفته است
ژئومتری و کانه زایی ماده معدنی:
کانه زایی در منطقه در یک افق کانیسازی رگه- رگچهای با عیار مس بین 0/2 تا 1/1 درصد وزنی و طلا بین 0/13 تا 5/5 گرم در تن با راستای شرقی- غربی، طول بیش از 50 متر و ضخامت تقریبی 5 تا 10 متر - حداکثر عمق 20 متر - در میزبان توف آندزیتی تا ریولیتی با سن پالئوسن- ائوسن رخداده است. بررسی های انجام شده برروی محدوده هدف با مقیاس 1:500 حاکی از وجود یک پهنه ی رگه- رگچه ای و تابع گسل های موجود در منطقه می باشد - شکل. - 1 کانه زایی در توده ی معدنی بهاریه در دو بلوک - A,B - با ساختار رگه- رگچه ای کوارتز+ سولفید تشکیل شده است.
کانی سازی بلوک A - شرقی - با راستای شرقی- غربی و سیمای رگه- رگچه ای در مرکز محدوده ی برداشت 1:500 با شیب افق مس دار 85 تا 90 درجه به طرف جنوب - شکل.2 الف - و بلوک B - غربی - با راستای تقریبی شرقی- غربی و سیمای رگه - رگچه ای در بخش غربی محدوده 1:500 با شیب افق مس دار حدود 85 تا 90 درجه به طرف جنوب - شکل.2 ب - تابع شیب واحدهای سنگی دربرگیرنده در سنگ میز بان کانه سازی توف های آندزیتی - با دگرسانی شاخص پروپیلیتیک - و ریولیتی - با دگرسانی شاخص سیلیسی و آرژیلییک - رخ داده است.
شکل.1 نقشه زمین شناسی- کانه زایی ساده شده منطقه معدنی بهاریه با مقیاس 1:500 - با تغییرات از گزارش اکتشافی کانسار بهاریه،. - 1393
ماده معدنی در منطقه دارای بافت شکافه پرکن - رگه - رگچه ای - می باشد. عمدتا کانی سازی بهمراه رگه- رگچه های گرمابی کوارتز - اکسید آهن هماتیت - و کمتر کلریت و کربنات بعنوان باطله های کانی سازی و بدنبال دگرسانی های گرمابی در سنگ میزبان کانی سازی در منطقه صورت گرفته است.
نتایج حاصل از مطالعات در اطراف رگه های کانه دار، وجود دگرسانی های پروپیلیتیک در میزبان توف آندزیتی و آرژیلیک- سیلیسی در میزبان توف ریولیتی را نشان می دهد که نشان از ماهیت اپی ترمال کانسار دارند. طبق شواهد مینرالوگرافی صورت گرفته رگه- رگچه های سیلیسی در منطقه با 4 نسل کانی سازی قابل مشاهده هستند که شامل: -1 نسل اول: رگه های سیلیس+ سولفید - کالکوپیریت+ بورنیت - + اکسید آهن - هماتیت - ، -2 نسل دوم: رگه های سیلیس+ سولفید - کالکوپیریت - + اکسید آهن
