بخشی از مقاله
چکیده
اندیس مس پورفیری گروه در استان کرمان، در جنوب زون ماگمایی ارومیه – دختر و در کمربند فلززایی کرمان - جبال بارز - واقع شده است. مجموعه آتشفشانی با سن ائوسن میزبان این اندیس میباشد. کانهزایی مس در ارتباط با جایگزینی تودههای نفوذی دیوریت، کوارتز دیوریت و گرانودیوریت پورفیری جبال بارز با سن الیگومیوسن است. در این اندیس چهار نوع دگرسانی پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک شناسایی شدهاند.
کانهزایی اندیس گروه بسیار ضعیف و عیار میانگین مس 0/08 درصد - با دامنه تغییرات 0/13-0/04 درصد - است. کانیسازی هیپوژن در این منطقه به صورت استوکورک و در ارتباط با دگرسانی پتاسیک است و در عمق کمی از سطح زمین ایجاد شده است و منطقه فاقد زون سوپرژن میباشد. سرشت ماگمای مولد توده پورفیری گروه کالکآلکالن است.
این ماگما غیرآداکیتی بوده و به صورت یک توده نرمال عمل کرده است. بررسی الگوی تغییرات REE در این توده نشان میدهدکه عناصر لیتوفیل بزرگ غنی شدگی را نشان میدهند که ناشی از آلودگی گوه گوشتهای با رسوبات و مواد سطحی از طریق پوسته اقیانوسی فرورونده است و هم چنین تهی شدگی عناصر مثل Nb و Ti که به دلیل خصلت عدم تحرک این عناصر در مناطق فرورانش میباشد که در فرایندهای مربوط به ذوب بخشی شرکت نمیکنند. این توده در یک محیط فعال و هم زمان با برخورد و در ارتباط با قوس آتشفشانی تکوین یافته است.
مقدمه
بسیاری از ذخایر مس پورفیری در ارتباط با ماگمای کالکآلکالن اسیدی تا حدواسط میباشند و متداولترین میزبان کانیسازی پورفیری سنگهای پلوتونیک اسیدی تا حدواسط میباشند که از گرانیت به سوی گرانودیوریت، تونالیت، کوارتز مونزونیت و دیوریت دنبال میشوند ولی دیوریت و کوارتز مونزونیت سنگهای شاخص میزبان هستند - خویی و همکاران،. - 1378 پیریت فراوانترین کانی سولفیدی و کالکوپیریت مهمترین کانی سولفیدی مسدار این ذخایر میباشد
در ایران کانسارهای مس پورفیری در کمان ماگمایی ارومیه – دختر قرار گرفتهاند و بیشتر در بخش جنوبی آن تمرکز پیدا کردهاند که کمربند ماگمایی سنوزوئیک کرمان - نوار دهج – ساردوئیه - نامیده میشود. در این کمربند بیش از 200 کانسار و نشانه معدنی شناخته شده است
در کمربند فلززایی کرمان، کانیسازی مس عمدتا در ارتباط با دو گروه اصلی از ذخایر مس پورفیری رخ داده است. بخش عمده کانیسازی مس پورفیری، هم زمان یا بعد از جایگزینی گرانیتوئیدهای میوسن میانی – بالایی - Kuh-Panj - تشکیل شده است، در حالی که کانیسازی مس پورفیری همراه با واحدهای نفوذی ائوسن – الیگومیوسن - Jebal-Barez - ، اغلب کم عیار هستند. شفیعی و همکاران - - 2009، تشکیل این دو گروه از ذخایر مس پورفیری را نتیجه تغییر در موقعیت تکتونیکی، تغییر در سنگ منشا، ماگمای مادر و دخالت پوسته قارهای عنوان میکند.
اندیس مس پورفیری گروه در نزدیکی روستای گروه در 19 کیلومتری شمال غرب ساردوئیه 125 - کیلومتری جنوب – جنوب شرق کرمان - قرار گرفته است - شکل. - 1 این محدوده در ورقه زمین شناسی 1/100000 ساردوئیه قرار دارد - شکل . - 2 از نظر موقعیت زمین ساختی در زون ایران مرکزی، کمربند ماگمایی ارومیه – دختر، نوار دهج – ساردوئیه، کمربند فلزایی کرمان - Jebal-Barez - و در امتداد کوه های درب بهشت و هنزا قرار دارد. تا کنون مطالعات علمی روی این منطقه صورت نگرفته است و کارهای اکتشافی انجام شده در این ناحیه منحصرا توسط شرکت ملی صنایع مس ایران صورت گرفته که شامل تهیه نقشه زمین شناسی و آلتراسیون و حفاری اکتشافی بوده است. در این مقاله به بررسی کانه زایی و ژئوشیمی در اندیس مس پورفیری گروه پرداخته میشود.
شکل-1 موقعیت جغرافیایی و راههای ارتباطی منطقه شکل-2 نقشه ساده زمین شناسی منطقه
روش مطالعه
پس از بررسیهای صحرایی، تعداد 15 نمونه از تمام رخنمونهای موجود در منطقه برداشت گردید و از آنها مقطع نازک تهیه شد که برای مطالعات پتروگرافی مورد استفاده قرار گرفت. پس از مطالعه، مقاطعی که کانی اپاک داشتند مقطع صیقلی تهیه شد 5 - مقطع صیقلی - که برای مطالعات کانیسازی سطحی مورد استفاده قرار گرفت. شرکت مس در منطقه 4 گمانه به متراژ کلی 2007 حفاری کرده است. برای مطالعات کانیسازی عمقی از لاگها وآنالیزهای شرکت مس استفاده شد. - بیش از 1000 آنالیز - ICP-OES مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، که نتایج آن در ذیل بیان شده است. برای مطالعات ژئوشیمی نتایج آنالیزهای XRF و ICP-MS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند که نتایج آن در بخشهای مربوطه توضیح داده میشود.
بحث زمین شناسی منطقه
واحدهای سنگی اصلی در این محدوده شامل سنگهای آذرین خروجی و درونی است. رخنمون واحدهای سنگی در این محدوده متوسط بوده و با حرکت از مرکز محدوده به طرف شمال غرب و جنوب شرق و شرق محدوده به میزان رخنمونهای سنگی در مقایسه با واحدهای پوشیده افزوده میشود. در بخش مرکزی به دلیل عملکرد فرایندهای دگرسانی و فرسایش بخش عمدهای از واحدهای سنگی توسط پوشش سطحی خاک و واریزههای خود واحد پوشیده شدهاند.
سن واحدهای آتش فشانی در این منطقه - نقشه زمین شناسی 1:100000 ساردوئیه - ائوسن است، در حالی که واحدهای نفوذی با سن زمین شناختی جوانتر و احتمالا الیگومیوسن در این واحدهای آتش فشانی تزریق شدهاند. مجموعه سنگهای آتشفشانی این محدوده به صورت هالهای تقریبا ممتد در پیرامون واحدهای نفوذی جوانتر قرار گرفتهاند. مجموعه سنگهای نفوذی و ساب ولکانیک که از رخنمون کمتری نسبت به سنگهای آتشفشانی برخوردار هستند به صورت یک نوار و هم روند با پلوتونیسم عمومی کمربند ارومیه – دختر در میزبان ولکانیک تزریق شدهاند.
