بخشی از مقاله
کاهش ضایعات واحد PVC شرکت بسپاران بندر امام با استفاده از رویکرد شش سیگما
چکیده
واحد PVC شرکت بسپاران. بندر امام سه نوع فرآورده محصول PVC تولید می کند. که در جریان فرآیند تولید و بسته بندی بخشی از محصول به محصول نامرغوب تبدیل می شود که خود شامل سه نوع درجه یک، درجه دو و درجه سه می باشد. به منظور کاهش میزان هر سه نوع ضایعات PVC، دو پروژه با عنوانهای کاهش ضایعات در بخش بسته بندی و انبار مربوط به کاهش ضایعات درجه دو، و کاهش ضایعات در فرآیندهای میانی و جانبی مربوط به کاهش ضایعات در هر سه درجه یک، دو و سه تعریف شد. پروژه های فوق بر مبنای رویکرد شش سیگما و با استفاده از متدلوژی DMAIC با تشکیل دو گروه حل مسأله انجام شدند. در بحث کاهش ضایعات، میزان ضایعات قبل از پروژه، 3,26%، هدف تعریف شده برای پروژه، 2,45%، و هدف حاصله در انتهای پروژه، 1,15% می باشد.
مجموع صرفه جویی سالیانه کل پروژه با در نظر گرفتن قیمت فروش محصول نامرغوب معادل 5325300000 ریال می باشد.
کلمات کلیدی
کاهش ضایعات / PVC / بندر امام / محصول / شش سیگما / DMAIC / صرفه جویی سالیانه
١- مقدمه
پروژه کاهش ضایعات واحد PVC شرکت بسپاران بندر امام بر مبنای رویکرد شش سیگما و با اسـتفاده از متـدولوژی DMAIC در مـرداد مـاه 83 آغاز گردید و در بهمن ماه همان سال به اتمام رسید.
پس از ارزیابیهای اولیه به منظور اجرای پروژه کاهش میزان ضایعات PVC در شرکت بسپاران، تعداد دو پـروژه بـا محـور کـاهش ضـایعات تعریـف گردید. در ذیل مشخصات پروژه های انتخاب شده معرفی می گردد.
شناسایی و ارزیابی جهت انتخاب تیمهای پروژه انجام شد که جهت انجام این مهم نیروهای انسانی بالقوه و مهارتهای و آموزشـهای آنهـا بـه منظـور انتخاب افراد مناسب بررسی گردید.
انجام ارزیابی های اولیه سیستم تولید واحد PVC و شناخت مسایل بالقوه، مشخص نمودن مسائل شش سیگمای این واحد را میسر نمـود. در گـام بعدی از روش DMAIC و با استفاده از ابزارهای متفاوت به تعریف کامل مسایل و مشخص نمودن محـدوده، برنامـه زمـانی اجـرا و منـابع لازم هـر مساله پرداخته شد.
در فاز تعریف عواید ناشی از اجرای پروژه ها مشخص گردید همچنین نظرات مشتریان و تشخیص موارد بحرانی کیفیت انجام گردید. در فاز تعریـف پارامترهای مهم مسأله و طراحی سیستم جمع آوری داده ها مشخص گردید سپس پارامترهای مذکور اندازه گیری و اطلاعـات مـرتبط جمـع آوری گردید. نمایش گرافیکی داده های جمع آوری شده انجام و سطح سیگمای اولیه مسائل به عنوان نقطه آغازین پروژه انجام شد. در فـاز تحلیـل تـیم وارد جزئیات شد و درک خود را از فرآیند و مسأله افزایش داد. هدف اصلی تیم در مرحله تجزیه و تحلیل، یافتن علل ریشه ای است. که بـا تشـکیل جلسات متعدد طوفان فکری تلاش خود برای رسیدن به عوامل ریشه را انجام دادند. تا زمانی که علت ریشه ای درست تعیین نشده باشـد و نیـز بـا داده ها تصدیق نگردد، سیکل تحلیل همچنان ادامه دارد.
در فاز بهبود ایده های فراوانی جهت حل مسایل مطرح شد و از بین ایده های مطرح شده، ایده های مناسب از جهـت سـهولت، هزینـه اجـرا و اثـر بخش بودن انتخاب گردید و سپس به صورت آزمایشی اجرا و موثر بودن راه حلها انتخاب شده بررسی و بهبودهای لازم به صورت فراگیر در سیستم به اجرا درآمد.
در فاز کنترل تیم بهبودهای صورت گرفته را به دو صورت کنترل کرد یکی با مستند کردن بهبودهای صورت گرفته در پـروژه و دیگـری بـا توسـعه یک فرآیند پایش جهت پیگیری تغییرات اعمال شده. در نهایت عواید اقتصادی پروژه و صرفه جوی های سالیانه محاسبه گردید.
٢- شرح مختصری از واحد PVC شرکت بسپاران
شرکت سهامی پتروشیمی بندرامام به عنوان یکی از بزرگترین مجتمع های تولیدی صنایع پتروشیمی در سطح کشورمی باشد. این مجتمـع از پـنج شرکت فرآورش، کیمیا، بسپاران، آب نیرو و خوارزمی تشکیل شده است که چهار شرکت آن تولیدی و شرکت خوارزمی فعالیتهای خـدماتی را ارائـه می نماید.
٢-١- واحد پلی وینیل کلراید (Poly Vinyl Chloride) PVC
این واحد تحت لیسانس شرکت آلمانی HULS طراحی و در سال 1373 مورد بهره برداری قرار گرفت. در این واحد، منـومر وینیـل کلرایـد، تحـت واکنش های کنترل شده ای به پلی وینیل کلرایـد (PVC) تبـدیل مـی شـود. تکنولـوژی تولیـد محصـول PVC از نـوع سوسپانسـیون و بصـورت غیرپیوسته می باشد. عملیات پلیمریزاسیون توسط 4 راکتور بزرگ صورت می گیرد. ظرفیت طراحی شده تولید این واحد 175000 تن در سال کـه شامل 6 نوع فرآورده مختلف S6058 - S6554 - S6558 - S6858 - S7054 - S8054 می باشد:
در جریان فرآیند محصول، بخش اندکی نیز بعنوان ضایعات بدست می آید که به صورت توده غیر بسته بندی شده عرضـه مـی شـود ایـن ضـایعات دارای مصارف معینی است.
پلی وینیل کلراید دارای کاربرد های بسیار از جمله تولید انواع لوله، پوشاک، عایقهای الکتریکی، اسباب بازی، شیلنگ، صـنایع آرایشـی، بهداشـتی و غیرهواحدمی باشد. PVC شامل بخشهای ذیل است:
بخش :100 در این قسمت محلول سازی و آماده سازی مواد جهت شارژ به راکتور صورت می گیرد بخش :200 این قسمت قلب واحد بوده و در آن 4 راکتور به حجـم 200 متـر مکعـب قـرار دارد. مـواد آمـاده شـده در بخـش 100 طبـق برنامـه کامپیوتری DCS به مقادیر مشخص و در زمانهای معین وارد راکتور می شوند و واکنش که بصورت ناپیوسته می باشد آغاز می گردد. واکـنش بایـد در دما و فشار معینی صورت گیرد تا پلیمر مورد نظر تهیه گردد.
بخش :300 در این قسمت سوسپانسیون ساخته شده درون راکتورها که حاوی مقادیری VCM می باشد توسـط عمـل گرمـایش درون بـرج هـای گاززدایی، مقدارگاز VCM محبوس شده درون ذرات PVC آزاد شده و سوسپانسیون بدون گاز به بخش 400 فرستاده می شود.
بخش :400 در این قسمت سوسپانسیون بدون گاز، ابتدا توسط سانتریفیوژ آبگیری شده سپس PVC مرطوب وارد خشک کننده میا گردد. در آنج در اثر تماس با هوای گرم و پانل های آب گرم رطوبت خود را از دست داده و خشک می گردد سپس این پـودر خشـک غربـال و بـه سـمت تسـت سیلوهای بخش 600 فرستاده می شود.
بخش :500 در این قسمت گازهای VCM ارسالی از بقیه قسمت های واحد در دو مرحله کمپرس گردیده و توسط مبدلهای آب خنک کننده و آب سرد به مایع VCM تبدیل می شود و دوباره همراه با VCM مایع ارسالی از واحد VC مخلوط گردیده و به راکتورها شارژ می گردند.
بخش :600 پودر جمع آوری شده در یک تست سیلو پس از اتمام آزمایش های لازم در صورتیکه در محدوده مجاز مشخصات قرار داشت به عنـوان محصول منطبق مشخص و به سیلوهای ذخیره منتقل می گردد سپس از سیلوهای ذخیره به سیلوهای بسته بندی منتقل شده و در 3 خـط تولیـد اقدام به بسته بندی آنها می گردد.
بخش :700 آب خنک کننده (Cooling Water) و آب سرد (Chilled Water) مورد نیاز تمامی قسمت های واحد در این بخش تهیه می شود.
بخش :900 تمامی آب های زاید بخش های مختلف واحد پس از انجام عملیات گاز زدایی به این قسمت وارد می گردند. این پساب حاوی مقـادیری پودر PVC می باشد که لازم است با عملیات لخته سازی و فیلتراسیون از آب جدا شده و آب عاری از پودر PVC به سمت Sewer هدایت گردد.
٣- پروژه کاهش میزان ضایعات در بخش بسته بندی و انبار
٣-١- فاز تعریف (Define)
در این مرحله که در اصطلاح به فاز تعریف معروف می باشد عواید ناشی از اجرای پروژه های شش سیگما مشخص می گردد. همچنین جمـع آوری نظرات مشتریان و تشخیص موارد بحرانی کیفیت از دیگر اقداماتی است که در این فاز صورت می گیرد.
1-1-3 تدوین منشور پروژه و عواید اقتصادی ناشی از مسایل تعریف شده
در حقیقت منشور پروژه علاوه بر ثبت کردن مشخصات مسایل شش سیگما، قراری است بین اعضای تیم، حـامی و مـدیر ارشـد پـروژه جهـت حـل مسائل توسط اعضای تیم و تامین منابع از سوی حامی و مدیر ارشد پروژه که با تایید حامی و مدیر پروژه، رسمیت می یابـد. توجیـه اقتصـادی هـر مساله با استفاده از Business Case نشان داده می شود.
2-1-3 تهیه نمودار SIPOC
پس از تعریف و مشخص نمودن مسایل به منظور مشخص کردن محدوده هر مساله و همچنین نمایش حوزه ها و فرآینـدهای مـرتبط بـا مسـایل از نمودار SIPOC(Supplier-Input-Process-Output-Customer) استفاده می گردد. این نمودار علاوه بر مشخص کردن حوزه ها، ورودیها مرتبط با مساله، تامین کنندگان هر ورودی، خروجی را نشان می دهد. استفاده از نمودار بلـوکی جهـت نمـایش گرافیکـی حـوزه مسـایل عملکـرد نمـودار SIPOC را بهبود می بخشد.
3-1-3 جمع آوری نظرات مشتریان
به منظور بررسی نظرات مشتریان شکایات رسیده به بخش بازرگانی مربوط به کل واحد در مدت یک سال جمـع آوری، بررسـی و خلاصـه گردیـده است.
4-1-3 نمودار درختی و تعریف CTQ
نمودار درختی CTQ ابزاری است که ندای مشتری را به نیازمندیهای کیفی محصول تبدیل می کند.
٣-٢- فاز .Measure
هدف از این فاز مشخص نمودن پارامترهای مهم مساله، طراحی سیستم جمع آوری اطلاعات مرتبط با پارامترهای مذکور و همچنین اندازه گیـری و جمع آوری اطلاعات می باشد.نمایش گرافیکی اطلاعات جمع آوری شده و محاسبه سطح سیگمای اولیه مسائل تعریف شده به عنوان نقطه آغـازین پروژه نیز در این فاز انجام می گیرد.
1-2-3 تعیین متغیرهای قابل اندازه گیری در مراحل ورودی، فرآیند و خروجی پروژه.
یکی از اقدامات مهم در فاز اندازه گیری مشخص نمودن متغیرهای مراحل ورودی، فرآیند و خروجی می باشد. متغیرهای حاصل از ایـن مرحلـه کـه معمولا با استفاده از تکنیک IPO (Input-Process-Output) استخراج، اندازه گیری و اطلاعات مرتبط با آنها در طول زمان ثبت می گردد.
2-2-3 تدوین طرح و فرم جمع آوری داده ها.
متغیرهای استخراج شده از لیست IPO را می توان به دو دسته تقسیم کرد.
دسته اول. متغیرهایی که اطلاعات آنها در فرمها یا بانکهای اطلاعاتی ذخیره می گردد.
دسته دوم. متغیرهایی که اطلاعات آنها ثبت نگردیده و برای ثبت اطلاعات آنها فرمتی وجود ندارد.
از آنجایی که در فاز تحلیل به اطلاعات هر دو دسته نیاز می باشد، طراحی یک طرح جمع آوری داده ها (Data Collection Plan) در این مرحلـه لازم به نظر می رسد. از این رو با استخراج نمودن متغیرهای دسته دوم و با استفاده از تجربه کارشناسان فرآیند فرمهایی جهت ثبـت و جمـع آوری اطلاعات این متغیرها طراحی گردید.
