بخشی از مقاله
چکیده:
کالای وارداتی دارای اثرات مختلفی اعم از اقتصادی و غیراقتصادی میباشد. از آثار اقتصادی این پدیده میتوان به کاهش مصرف کالاهای داخلی، کاهش تولید، کاهش ارزش افزوده و کاهش اشتغال اشاره کرد که امر بر خلاف اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور میباشد.
بر این اساس این مطالعه به بررسی اثر کاهش واردات بخش منسوجات و پوشاک در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و کاهش مصرف آنها در کشور بر تولید بخشهای مختلف اقتصاد ایران با استفاده از تحلیل داده-ستانده در دوره 1394-1390 میپردازد. نتایج تخمین مدل نشان داده است که در اثر کاهش واردات محصولات منسوجات و پوشاک به کشور و افزایش مصرف تولیدات داخل، مقدار تولید کل کشور به طور مستقیم و غیرمستقیم به اندازه 70482/28 میلیارد ریال افزایش مییابد.
-1 مقدمه:
امروزه پدیده کالاهای وارداتی و مصرف آنها در کشور یک معضل جدی برای امنیت جامعه اعم از امنیت اقتصادی و غیراقتصادی به شمار میرود. ورود کالاهای وارداتی و مصرف آنها در کشور دارای اثرات اقتصادی متفاوتی از جمله کاهش سرمایهگذاری، تولید و اشتغال در کشور میباشد. گرچه ورود کالا از خارج ممکن است در کوتاهمدت با ایجاد شغلهای کاذب به خصوص در مناطق مرزنشین موجب بهبود وضعیت اقتصادی این مناطق شود ولی از آنجایی که این فعالیتها موجب افزایش سرمایهگذاری در بخشهای تولید نمیشود بنابراین در بلندمدت با تضعیف توان تولیدی در مناطق مرزی باعث تشدید فقر و توسعه نیافتگی این مناطق خواهد شد.
به عبارت دیگر واردات کالا باعث میشود تا سرمایهگذاری داخلی دارای توجیه اقتصادی نباشد و در نتیجه نهاده-های تولیدی بهصورت خام و با قیمت پایین به کشورهای خارجی صادر شده و از طرف دیگر کالاهای تولیدی آن کشورها با قیمت بسیار بالا وارد شود. بهدنبال کاهش سرمایهگذاری، درآمد ملی و درآمد سرانه نیز کاهش یافته و فقر و بیکاری بر جامعه چیره خواهد گشت
مصرف کالاهای وارداتی به عنوان یک نشت از اقتصاد در نظر گرفته میشوند. به این معنا که باعث خارج شدن یک جریان پولی از چرخه اقتصاد داخلی خواهد شد و در صورت واردات بی رویه و افزایش حجم واردات در کشور به دلیل خارج شدن جریان پولی از اقتصاد داخلی وضعیت اقتصاد داخلی روز به روز بدتر خواهد شد. از سوی دیگر یکی از الزامات اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور کاهش واردات بی رویه در اقتصاد و استفاده از کالاهای تولید داخل جهت حمایت از تولیدکنندگان داخلی می باشد.
یکی از محصولات وارداتی به کشور، ورود محصولات منسوجات و پوشاک است که در داخل نیز توان و ظرفیت تولید آنها وجود دارد. ورود این محصولات بر خلاف اصول اقتصاد مقاومتی می باشد و به طور مستقیم باعث کاهش تولیدات بخش پوشاک و منسوجات در اقتصاد داخل خواهد شد. همچنین به واسطه ارتباطات بین بخشی در اقتصاد ملی، به طور غیرمستقیم موجب کاهش تولید سایر بخشهای اقتصاد داخل خواهد شد.
از آنجایی که بخش های اقتصاد مستقل از هم نبوده و دارای ارتباط متقابل و پیوند با دیگر بخشهای اقتصاد میباشند، افزایش و کاهش تولید یک بخش به طور مستقیم و غیرمستقیم بخش های دیگر را نیز متأثر خواهد کرد .صنایع منسوجات و پوشاک نیز از این امر مستثنی نبوده و اثر سیاست های اعمال شده در این بخش به دیگر بخش های اقتصاد اانتقال می یابد. بر این اساس، این مطالعه به دنبال بررسی اثر نقش کاهش واردات این محصول و تأمین تقاضا از طریق داخل بر وضعیت تولید بخشهای مختلف در اقتصاد ایران در دوره 94-1390 میپردازد. این مطالعه شامل بخشهای زیر میباشد.
پس از مقدمه در بخش دوم به مبانی نظری و پیشینه پژوهش اشاره میشود. بخش سوم روششناسی تحقیق را شامل می شود. تحلیل یافتههای حاصل از مدل در بخش چهارم ارائه میشود. در نهایت بخش پنجم نیز به جمعبندی و خلاصه تحقیق اختصاص دارد.
-2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش:
مخارج مصرفی بخش عمده درآمد قابل تصرف افراد را در یک اقتصاد تشکیل میدهد. در علم اقتصاد مصارف نهایی خانوارها یکی از اجزای اصلی تقاضای کل و تولید ناخالص داخلی در اقتصاد محسوب میشود. رابطه ریاضی تولید ناخالص داخلی را میتوان بهصورت زیر نوشت
در این رابطه C مقدار مصرف نهایی خانوارها، I حجم سرمایهگذاری، G مخارج دولتی، X حجم صادرات و M حجم واردات را نشان میدهد. بر اساس این رابطه، مصرف یکی از اجزای اصلی و تعیینکننده تقاضای کل و درآمد ملی به شمار میرود. در میان این متغیرها، متغیر مصرف جایگاه ویژهای نزد عموم مردم دارد و بسیاری بر این باورند که هدف فعالیتهای اقتصادی مانند پسانداز، سرمایهگذاری و تولید نیز در نهایت برای مصرف بیشتر است. مصرف در نظریات اقتصادی نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
کینز؛ ریشه اصلی مشکلات رکود 1930را در ناکافی بودن تقاضای کل و نبود تقاضا برای مصرف کالاها و تولیدات میدانست. پس از طرح این دیدگاه، مصرف به عنوان موتور محرک اقتصاد مطرح شد و از آن زمان به بعد، در تجزیه و تحلیل های اقتصاد کلان، مصرف نقش تعیینکننده ای پیدا کرد. البته قابل ذکر است که منظور از مصرف در ادبیات اقتصادی مصرف کالاهای تولید شده در داخل کشور است نه مصرف کالاهای وارداتی. مصرف کالاهای وارداتی به عنوان یک نشت از اقتصاد در نظر گرفته میشوند که باعث خارج شدن یک جریان پولی از چرخه اقتصاد داخلی خواهد شد و در صورت واردات بی رویه و افزایش حجم واردات در کشور به دلیل خارج شدن جریان پولی از اقتصاد داخلی وضعیت اقتصاد داخلی روز به روز بدتر خواهد شد. استفاده از کالاهای وارداتی، متغیرهای کلان اقتصادی از جمله تولید و درآمد، سرمایه گذاری، اشتغال را تحت تاثیر قرار میدهد.
