بخشی از مقاله
چکیده:
در حال حاضر استفاده از ظرفیت گلخانه ها در کشور بسیار کم می باشد. گلخانه ها به دلیل صرفه جویی در مصرف آب، استفاده بهینه از زمین های کشاورزی، اشتغال زایی دائمی بر خلاف کشاورزی های سنتی که اشتغال زایی فصلی دارند، افزایش تولید و... میتوانند یکی از بهترین سکو های پرتاب کشور در راستای اقتصاد مقاومتی باشند. شاید دو دلیل عمده یعنی هزینه بالای احداث گلخانه و عدم حمایت دولت بصورت عام مانع اصلی توسعه گلخانه ها باشد. در این مقاله قصد داریم تا با بهره گیری از چند مدل خاص هزینه احداث این گلخانه ها را کاهش دهیم. و همچنین راهکارهای استفاده از سرمایه های خود کشاورزان در این زمینه ها را بررسی نماییم.
1. مقدمه
با توجه به حرکت کشور به سمت تکنولوژی و پیشرفت، توسعه کشاورزی و بخصوص مکانیزاسیون کشاورزی امری مهم و اجتناب ناپذیر تلقی می گردد. یکی از ملاکهای توسعه کشاورزی، توسعه ی گلخانه های صنعتی می باشد.
متاسفانه توسعه ی این گلخانه ها در سطح کشور تاکنون روند مطلوبی را طی نکرده است و اگر این گونه پیش رویم روند صنعتی شدن کشاورزی کشور ممکن است سالها به طول بیانجامد که این امری غیرمنطقی و باعث از دست رفتن فرصت های بسیار زیادی می باشد. بنا بر این باید به روشهایی دست پیدا کنیم که این توسعه را سرعت بیشتری ببخشد.
در اینجا بد نیست به مزایای احداث گلخانه ها کمی بیشتر نگاه کنیم.
1. صرفه جویی در مصرف آب .
2. استفاده بهینه از زمین های کشاورزی - حتی اگر متراژ آن کوچک باشد - .
3. اشتغال زایی دائمی بر خلاف کشاورزی های سنتی که اشتغال زایی فصلی دارند .
4. افزایش تولید.
5. افزایش راندمان.
حال که متوجه برخی مزیتهای گلخانه های صنعتی شدیم، باید با دقت بیشتری به موانع توسعه ی این گلخانه ها نگاه کنیم. که در این صورت می توانیم شاهد رشد روز افزون در این زمینه باشیم.
2. موانع اصلی احداث گلخانه
شاید جدی ترین مانع احداث گلخانه هزینه ی بالای آن است. که در این زمینه حتی اگر دولت هم وارد کار شود و با پرداخت وام های کلان بخواهد به کشاورزان کمک نماید باز هم تمایلی به احداث چنین گلخانه هایی از سوی کشاورزان دیده نمیشود. چون اولا باز پرداخت آن برای کشاورزان بسیار دشوار می باشد، ثانیا به دلیل هزینه ی بسیار بالای آن برای دولت، توانایی پرداخت این گونه وامها برای دولت بسیار محدود است .
از طرفی در ایران و خصوصا در بسیاری از استانها زمین مناسب، آب کافی و نیروی انسانی مناسب برای این کار وجود دارد و توان بالقوه ی بسیار خوبی در این زمینه دیده می شود که اگر طرح مناسبی که بتواند مشکلات احداث گلخانه را رفع نماید، وجود داشته باشد می توان بخش عظیمی از این توان را بالفعل نمود که برکات بسیاری برای کشور خواهد داشت.
افزایش تولید، اصلاح الگوی مصرف، و ایجاد اشتغال و افزایش بهره وری از مهمترین برکات این طرح می باشند.
طرحی که در ذیل مفصلا به آن اشاره خواهد شد تنها با مشارکت دولت و مردم در کنار هم امکان پذیر خواهد بود.
دو مشکل اساسی در مسیر احداث گلخانه های صنعتی وجود دارد که به تفصیل به هر یک اشاره می کنیم
1. هزینه بسار بالای احداث گلخانه.
2. عدم تجربه کافی کشاورزان در زمینه گلخانه.
با کمی دقت متوجه می شویم که بیش از 80 درصد هزینه های احداث گلخانه مر بوط به اسکلت آن می باشد. اگر ما بتوانیم با تمرکز بر این بخش، هزینه های مربوط به آن را کاهش دهیم می توانیم کمک شایانی به این بخش نماییم. چون بیشتر تمرکز این مقاله بر روی همین بخش می باشد بنابراین این موضوع را به تفصیل بیان می کنیم.
3. ساخت گلخانه های ارزان قیمت
اگر بتوانیم اسکلت گلخانه را از حالت فلزی به بتونی تغییر دهیم، تغییر بسیار محسوسی - بیش از 85 درصد - در کاهش هزینه تمام شده ی اسکلت بوجود می آورد. البته به شرطی که حمایتهایی از آن صورت پذیرد.
برای طراحی اسکلت های بتونی به غالب هایی نیاز داریم که این غالب ها باید توسط دولت - یا یک شرکت خصوصی - طراحی و ساخته شود و در اختیار کشاورزان قرار بگیرد - البته بصورت مدت دار - ، همچنین میکسر های تولید بتن نیز باید بصورت همزمان در اختیار کشاورزان قرار گیرد. به این ترتیب خود کشاورز با خرید مقداری سیمان و ماسه وسایر مصالح - که محاسبات آن در ذیل همین مطالب آمده است - ظرف چند روز می تواند اسکلت گلخانه خود را بسازد. سپس آن شرکت غالب های تولید گلخانه را به کشاورز دیگری خواهد داد و این روند ادامه پیدا خواهد کرد.
یکی از ویژگی های چنین اسکلتهایی این است که تغییر نقشه گلخانه - همانند فلزی از نوع پیچ و مهره ای - نیز وجود دارد.
محاسبات به عمل آمده در خصوص گلخانهای با مساحت 1825 متر مربع به شرح زیر می باشد: نوع طراحی بصورت دالان هلالی شکل می باشد.
تعداد سالن: 5 سالن، طول هر سالن: 45 متر،عرض هر سالن: 8 متر،ارتفاع: 4 متر فاصله بین هر ستون: 3 متر
مصالح مورد نیاز:
بتون: کل مجموعه به 35 متر مکعب بتون ریزی نیاز دارد. میلگرد: کل مجموعه به 140 شاخه میلگرد نیاز داریم.
با این حساب هزینه احداث اسکلت گلخانه برای کشاورز در صورت داشتن غالب های این کار و میکسر تولید بتن بیش از 10 ملیون تومان نخواهد بود. و این یعنی کاهش بیش از 80 درصدی هزینه تمام شده ی احداث گلخانه بدون تغییر در کیفیت علارغم کاهش 80 درصدی قیمت تمام شده ی آن.
4. ایجاد شرکت های خصوصی دانش بنیان برای ساخت گلخانه ها
دولت به کمک شرکت های خصوصی می تواند به جای پرداخت وام های چندصد میلیونی برای احداث گلخانه، تجهیزات ساخت گلخانه را در اختیار کشاورزان قرار دهد تا کشاورزان با بهره گیری از این امکانات خودشان اقدام به ساخت گلخان های ارزان قیمت نمایند.
مشکل دوم نیز عدم تجربه کافی می باشد که این امر نیز می تواند با ارتباط بین مهندسین و کشاورزان از طریق جهاد کشاورزی یا شرکتهای خصوصی انجام پذیرد.
توجه به بازار فروش محصولات و همچنین بسته بندی و نگهداری محصولات هم میتواند بک تهدید یا یک فرصت به حساب بیاید. اگر بازار فروش را در نظر بگیریم و متناسب با خواست مصرف کننده محصولات خود را تولید وبسته بندی نماییم یک فرصت بسیار بزرگ را برای خود ساخته ایم. کشور های حاشیه خلیج فارس اکثرا کشورهای بیابانی هستند که مواد غذایی مورد نیاز خود را وارد می کنند. این کشور ها و همچنین کشور های آفریقایی میتوانند بازار مناسبی برای محصولات کشاورزی ایران باشند.
5. اقتصاد مقاومتی
در اینجا به این نکته اشاره کنم احداث چنین گلخانه هایی هم به اصلاح الگوی مصرف کمک زیادی می کند - با توجه به اینکه 90 درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی می باشد ور صرفه جویی در این بخش بسیار ضروری می باشد - و هم به نوبه ی خود نوعی نوآوری به حساب می آید
