بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگیهای روانسجی مقیاس رضایت تحصیلی در دانشآموزان دختر بود. نمونه پژوهش 256 دانش آموز دختر مقطع سوم دبیرستان در نیمسال اول تحصیلی 1392-93 بودند که به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند. ابزار اندازهگیری پژوهش شامل مقیاس رضایت تحصیلی و مقیاس خودکارآمدی تحصیلی جینکس-مورگان بود.
برای بررسی اعتبار سازه و ملاکی این مقیاس، از روشهای تحلیل عاملی تأییدی و همبستگی پیرسون، و برای مطالعه پایایی آن از روشهای آلفای کرونباخ و تنصیف اسپیرمن-برون استفاده شد. نتایج تحلیل عامل تأییدی نشان داد که مقیاس رضایت تحصیلی، در سطح خوبی - AGFI=0/96 - برازنده داده هاست.
همچنین، نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که مادههای این مقیاس به طور مثبت و معنیداری با مادههای مقیاس خودکارآمدی تحصیلی همبسته است. مقادیر ضرایب پایایی مقیاس رضایت تحصیلی نشان داد که این مقیاس از همسانی درونی مطلوبی برخوردار است. میتوان چنین نتیجه گرفت که مقیاس رضایت تحصیلی، ابزاری معتبر و پایا است و میتواند در سنجش رضایت تحصیلی دانشآموزان دختر مورد استفاده قرار گیرد.مقدمه
رضایت تحصیلی به معنای لذت از نقش یا تجارب خویش به عنوان دانشآموز است - سیموئس، متوس، تومه، فرریرا و چینهو، . - 2010 بیکر، لئورا، جان، آپرلی، سونیا و پاتیل - 2003 - معتقدند در زمینه رضایت تحصیلی، خیلی کم کار شده است.
در حالی که مطالعه در این حیطه ضروری است چون رضایت تحصیلی بر یادگیری و عملکرد تحصیلی دانشآموزان تأثیر مستقیمی دارد - نیومن و نیومن، . - 1981 نتایج مطالعات پژوهشگران نشان داده است دانشآموزانی که مدرسه را دوست دارند، نمرات بالا و پیشرفت تحصیلی خوبی دارند - سیموئس و همکاران، . - 2010 اگر دانشآموزان رضایت بالایی از آموزش و تحصیل داشته باشند، زمان بیشتری را صرف مطالعه میکنند و خیلی بهتر یاد میگیرند
رضایت تحصیلی با تعلل در شروع درس، شکست تحصیلی، استرس در طول انتقال آموزشی به مقاطع دیگر و بدکارکردیهای رفتاری در طول دوره تحصیل، ارتباط منفی دارد - لونسباری و همکاران، . - 2003 از طرفی، متغیرهای متعددی وجود دارند که بر رضایت تحصیلی دانشآموزان اثر میگذارند. در این میان، پژوهشگران به ارتباط درونی بین متغیرهای روانشناختی و محیطی با رضایت تحصیلی اشاره کردهاند. آنها معتقدند که جو مدرسه تأثیر مستقیمی بر رضایت تحصیلی دانشآموزان دارد
عدهای نیز معتقدند متغیرهای شناختی-اجتماعی همچون خودکارآمدی و اهداف، ممکن است رضایت را در حوزههای خاص همچون تحصیل، کار و زندگی، بهتر تبیین کنند - لنت، سینگلی، شیو، شمیدت و شمیدت، . - 2007 در سالهای اخیر، همسو با طیف وسیعی از مطالعات انجام شده در خارج از کشور درباره موضوع رضایت تحصیلی - بیکر و همکاران، 2003؛ سیموئس و همکاران، 2010؛ لنت و همکاران، - 2007، در ایران نیز محققان از طریق تأکید بر مطالعه این سازه، علاقه زیادی به بررسی رضایت تحصیلی نشان دادهاند
با این حال، اکثر این مطالعات روی دانشجویان انجام شده است و پژوهش معدودی در زمینه رضایت تحصیلی دانشآموزان در ایران وجود دارد - احمدی و شیخ الاسلامی، 1390؛ نوری و یزدچی، . - 1392 از طرفی، تا به حال هیچ پژوهشی در ایران به بررسی کفایت روانسنجی پرسشنامههای معتبر موجود در زمینه رضایت تحصیلی دانشآموزان، نپرداخته است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی کفایت روانسنجی مقیاس رضایت تحصیلی در دانشآموزان بود.
روش نوع و طرح پژوهش: پژوهش حاضر یک بررسی توصیفی-پیمایشی از نوع اعتباریابی ابزار است.
جامعه آماری، نمونه و روش نمونهگیری: جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر سال سوم دبیرستانهای دولتی شهرستان اردبیل بود که در نیمسال اول تحصیلی 1392-93، در رشتههای ریاضی-فیزیک و تجربی مشغول به تحصیل بودند.
در این پژوهش، جهت آزمایش الگوی پیشنهادی، از روش نمونهگیری تصادفی خوشهای چندمرحلهای استفاده شد. به این صورت که، ابتدا از بین 31 دبیرستان دولتی دخترانه در نواحی 1 و 2 آموزش و پرورش، 7 دبیرستان و سپس از هر دبیرستان، 1 یا 2 کلاس به صورت تصادفی انتخاب شد؛ که در نهایت، 256 دانشآموز، نمونه پژوهش را تشکیل دادند. میانگین و انحراف معیار سن دانش آموزان به ترتیب 16/53 و 0/50 بود. همچنین، %23/8 دانشآموزان از رشته ریاضی-فیزیک و %76/2 دانشآموزان از رشته تجربی بودند.
ابزار پژوهش پرسشنامه رضایت تحصیلی: در این پژوهش برای اندازهگیری رضایت تحصیلی دانشآموزان، از مقیاس 7 سؤالی رضایت تحصیلی، ساخته لنت و همکاران - 2005 - استفاده شد.
این پرسشنامه با استفاده از مقیاس لیکرت 5 درجهای، احساس رضایت دانش آموزان را هم به طور کلی و هم در جنبههایی از تجارب تحصیلی میسنجد. لنت و همکاران - 2005 - میزان پایایی این مقیاس را با استفاده از همسانی درونی 0/86 و 0/87 گزارش کردهاند و اعتبار آن را نیز از طریق همبستگی با مقاومت تحصیلی، رضایت از زندگی و متغیرهای شناختی-اجتماعی دیگر، مورد تأیید قرار دادهاند.
پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی: در پژوهش حاضر برای اندازهگیری خودکارآمدی تحصیلی دانشآموزان از مقیاس خودکارآمدی دانشآموز مورگان-جینکس که توسط جینکس و مورگان - 1999 - طراحی شده است، استفاده شد. این پرسشنامه شامل 34 ماده است که از خرده مقیاسهای استعداد، زمینه و تلاش تشکیل شده است و بر روی یک طیف 4 درجهای از نوع لیکرت قرار دارد.
جینکس و مورگان - 1999 - پایایی این مقیاس را با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/80 گزارش کردهاند. در پژوهش حاضر از فرم کوتاه شده این پرسشنامه که شامل 13 ماده است استفاده شد. این فرم دارای 3 خرده مقیاس تلاش، استعداد و بافت است. در پژوهش حاضر از نمره کل این پرسشنامه استفاده شده است.
شیوهی اجراء: برای اجرای پژوهش، ابتدا به 7 مدرسه که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند، مراجعه شد. سپس، پرسشنامهها به همه دانشآموزان کلاس تحویل داده شد. به منظور رعایت اخلاق پژوهش، هدف از انجام پژوهش، کاربرد اطلاعات جمعآوری شده و اصل رازداری در مورد اطلاعات شخصی، به آزمودنیها توضیح داده شد.
روش تجزیه و تحلیل دادهها: برای تحلیل دادهها از ضرایب آلفای کرونباخ و تنصیف اسپیرمن-برون، همبستگی پیرسون و تحلیل عامل تأییدی استفاده شد. دادهها با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه 16 و AMOS نسخه 7 تحلیل شد.
نتایج
اطلاعات مربوط به آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار مقیاسهای رضایت تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی، و همچنین مقادیر ضرایب آلفای کرونباخ و تنصیف اسپیرمن-برون، برای بررسی پایایی این مقیاسها در جدول 1 ارائه شده است.
جدول .1 میانگین، انحراف معیار مقیاسهای رضایت تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی
