بخشی از مقاله
چکیده
از قدیم الایام خواندن ریاضی از ملزومات زندگی به شمار رفته و آموزش آن هم معمولاً درد سرهایی برای اولیا ی خانه و مدرسه به همراه داشته است. هدف این مطالعه ی مروری، بر لزوم آموزش ریاضی و تبیین مشکلات آموزشی آن به همراه نحوه ی یاد دادن ساده تر می باشد.
برای همین منظور تلاش گردیده ضمن مطالعه منابع و مقالات مربوط در این زمینه با مصاحبه از تعدادی از معلمان ریاضی و ثبت تجربیات آن ها، قدمی در انتقال تجربیات و تاثیر آن ها بر دانش آموزان برداشته شود. نتایج مطالعه نشان داد که می توان با کمی سخت کوشی اولیای مدرسه و خانواده، و برنامه ریزی مناسب، به دانش آموزان ضعیف در این مورد کمک نموده و مایه ی آرامش خانواده ها در این مورد ایجاد نمود.
مقدمه
هدف اساسی هر نظام آموزشی این است که مهارتهایی را به افراد ارائه کند تا بتوانند به عنوان عضوی مفید نقش مؤثری در جامعه ایفا کنند. با توجه به ویژگیهای جامعهی امروز، ریاضیات در ارائه این مهارتها سهم به سزایی دارد چرا که ریاضیات با مشاهده، بخش محاسبه، تحلیل، استنباط، قیاس، اثبات و پیشبینی سر وکار دارد و به عنوان یک نظام ارتباطی به ما کمک می کند تا فهم دقیق و درستی از اطلاعات الگوها و استدلال به دست آوریم"
بدیهی است یکی از اهداف اساسی آموزش عمومی در هر کشوری از جمله ایران، آموختن تفکر و استدلال به دانش آموزان است. دروسی مانند ریاضی، فیزیک، شیمی و ادبیات ابزار هایی برای این تفکر و استدلال بوده و زمینه ساز یک ذهن آماده برای ورود به رشته های دانشگاهی است.
تمام تلاش آموزش و پرورش حداقل امروزه بر این منعطف است که در ذهن کودکان و دانش آموزان یک » چرا«یی زنگ بزند. باید بپذیریم که درس ریاضی زده شدن یک چنین زنگی را مورد نظر دارد. از طرفی نتایج تحقیقات اخیر نشانگر افت شدید در درس ریاضی در مقاطع راهنمایی و دبیرستان می باشد.
به طوری که می دانیم معمولاً دانش آموزان با معلمان ریاضی ارتباط خوبی ندارند. به محض این که دانش آموز به مدرسه پا میگذارد معلم میگوید: »درس ریاضی را جدی بگیرید و برای فهمیدن آن احتیاج به تمرین بیشتری دارید.« همین کلمهی جدی بگیرید برای دانشآموز مشکل آفرین است، زیرا یادگرفته است که کارهای سخت را جدی بگیرد در نتیجه با ترس به مسائل آن نگاه کرده و ترس از این دارد که ممکن است آن را خوب یاد نگیرد و این امر مقدمهای است برای دوری کردن و حتی به وجودآمدن نفرت از درس ریاضی می شود.
اهداف کلی آموزش یاضی
"در جامعهی کنونی خوب زیستن نیازمند تواناییهای انتخابگری، استدلال، تصمیمگیری و حل مسئله است. آموزش و پرورش رسالتی بزرگ در ایجاد چنین تواناییهایی دارد. از دیدگاه برنامهریزان، ریاضیات یکی از مواد درسی است که آموزش و فراگیری آن در جهت انجام دادن چنین رسالتی، ضروری است پرورش قدرت تفکر وخلاقیت حداقل انتظاری است که از آموزش ریاضی مدنظر است"
هدف بزرگ ریاضیات، تقویت فکر کودک بوده و اگر آن زودتر حاصل شود، احتمال موفقیت او در زندگی آینده بیشتر است به نظر می رسد کودکان برای یادگیری نگرش ها، پیشداوری ها و ارزش های اخلاقی والدین و معلمان خود آمادگی دارند.گرچه مطمئنا" نمی دانیم که نگرش های والدین در مورد ریاضیات تا چه حد در کودکان تاثیر می گذارد با این وجود بسیاری از دانش آموزان درس ریاضی را یک درس دشوار می دانند.
می دانیم دوره ی ابتدایی، آماده کردن دانش آموز برای یادگیری مادام العمر و توانایی کسب سواد علمی فناورانه در دانش آموزان برای زندگی در جامعه ی آینده است. به این ترتیب اهداف آموزش ریاضی را می توان در سه حیطه ی اصلی به این شرح بیان کرد :
1. کسب دانش های ضروری
دانش های ضروری در علم ریاضی مفاهیم پایه هستند که با تغیر زمان و گسترش علم به ثابت بودن آن اطمینان نسبی داریم و نیاز به آن ها یک نیاز همیشگی است.
2. کسب مهارت های ضروری
مهارت ها در آموزش ریاضی در واقع راه های یاد گیری بوده و مجموعه ای از توانایی ها هستند که پرورش آن ها در دانش آموزان به منزله ی آموختن و - - راه یادگیری - - تلقی می شود.
3. کسب نگرش های ضروری
نگرش یعنی تمایل به اقدام در یک مسیر معین که از مجموع کسب دانستنی ها و مهارت های ضروری در دانش آموزان ایجاد می شود. همه آموزش ها از جمله کسب دانش ها و پرورش مهارت ها برای رسیدن به این ارزش هاست.
اهداف از منظر دیگر الف - هدف پرورشی:
اهداف پرورشی آموزش ریاضی بدون شک مهمترین بخش اهداف آموزش ریاضی هستند مهم ترین وظیفه آموزش ریاضی تربیت دانشآموز است به نحوی که بتواند با اتکاء به نفس به مسائل خود بیاندیشد راه چاره پیدا کند و مسائل خود را حل نماید.
ب - هدف آموزشی - با تکنیکهای محاسبهای نیاز دانشآموزان در مدرسه و خارج از مدرسه بر آورده شود - در این هدف باید دانشآموزان را در رابطه با
سایر درسها و محاسبات مورد نیاز دروس و نیز محاسبات مربوط به زندگی روزمره آماده ساخت.
ج - هدف فرهنگی - آشنایی دانشآموز با ریاضی به عنوان بخشی از فرهنگ و اندیشه بشری - علم ریاضی بخش مهمی از فرهنگ است. اشاره به تاریخ ریاضیات یک ملت میتواند یک احساس غروز و افتخار در ریاضیات را به وجود آورد اعتماد دانشآموزان را بیفزاید و درس را به تاریخ و سنت ملی ربط دهد.
د - هدف عاطفی:
لذتی که میتوان از طریق دنبالکردن فعالیتهای ذهنی و عشق ورزیدن به دانشی، به دست آورد ریاضیات ما را متبحر میکند، هم حس کنجکاوی عقلانی و هم حس ظرافت و ادارک را تحریک میکند .
عوامل ضعف آموزش ریاضی
الف. محتوای کتابهای درسی
یکی از مهم ترین اهداف آموزش ریاضی در این است که دانش آموزان بتوانند در شرایط جدید و با توجه به آموختههای قبلی مسائل را حل کنند و این امر وقتی میسر میشود که با دانشآموزان کار شده باشد و موقعیتهای جدیدی را برای حل مسائل به وجود آوریم با توجه به این مطالب و هدف میبینیم محتوای درسی و کتابهای درسی چه محدودیتهایی را برای معلمان برای رسیدن به این هدف به وجود آورده است.
1. محدودیت زمان:
زمان تدریس ریاضی در مدارس محدود است محتوای ریز مواد درس ریاضی در همه پایهها براساس جدول زمانی است اما حل مساله و تشویق دانشآموزان به فکرکردن و پیداکردن روش حل مساله و انجام تمرینات لازم در این رابطه نیازمند زمان است . درمقایسه کلاس درس ریاضی معلمان دیگر کشور ها با کلاس درس ریاضی معلمان کشور خودمان مشاهده می شود که در مدارس کشورهای دیگر معلم مسالهای میداد و با فراغ بال و خیال آسوده نظارهگر کار دانشآموزان بود ولی معلم ما از ثانیه آغازین کلاس درس در جنب و جوش بود متوجه میشویم که محتوی برنامه درس ریاضی ما طوری طراحی شده که مفاهیم زیاد تمرینات زیاد را بچهها انجام بدهند بدون این که زمانی برای فکرکردن برای شاگردان در نظرگرفته شده باشد.
2. محدودکردن معلم در انتخاب محتوا و فعالیت مناسب
برنامههای کتابهای درس ریاضی در ابتدایی طوری طراحی شده که هرگونه انتخابی را از معلمان ما سلب کرده که همین امر باعث شده که معلمان فقط فکر خود را روی مطالب درسی متمرکز کنند در صورتی که با تجدیدنظر در محتوا و آزادگذاشتن معلم در انتخاب آن معلم میتواند بین فعالیتهایی که دانشآموزان را به فکرکردن سوق میدهد و فعالیتهای که فقط مشغول کننده هستند تفاوت بگذارد و فعالیتهایی را که تسهیلکننده یادگیری در بچهها میشود را انتخاب کند.
3. عدم هماهنگی در ارائه مطالب محتوای درس:
برای بیان بهتر این موضوع به کتاب ریاضی پایه چهارم اشاره میکنیم در کتاب ریاضی پایه چهارم دانشآموز در اوج یادگیری و انجام تمرینات تقسیم هستند و کمکم به مرحله حل مسائل مختلف تقسیم نزدیک میشود که با زدن یک ورق دیگر یک دفعه وارد هندسه و زاویه میشوند و کودک از مطلب تقسیم کنده شده و به مبحث زاویه میپردازد. البته این مشکل بیشتر در ریاضی پایه چهارم میباشد از تعدادی معلم پایه چهارم همگی بیان کردند که مشکل اساسی درس ریاضی در این پایه همین عدم توجه به دستهبندی مطالب درسی میباشد که پس ارائه یک مطلب و گاهاً در اوج آموزش از مطلب ، جدا شده و پس از چند صفحه دیگر دوباره به همان بحث میرسند که دوباره معلم باید آموختههای قبلی را برای بچهها مرور بکند که این از نظر محدودیت زمان نیز برای معلمان مشکلاتی را فراهم میکند.
4. در خصوص عوامل ضعفآموزشی درس ریاضی که محتوای کتابها موجبات آن را فراهم میکنند، میتوان گفت توجه به معرفی مشاهیر ریاضی کشور، توجه کم به بازیهای فکری که کودکان را بیشتر به درس ریاضی جذب کند، به نیازهای اصلی آموزش گیرنده درس توجه کمی شده در این خصوص باید بگویم که فرد باید نبود چیزی را احساس کند تا نیاز به فکرکردن و سپس تلاش در جهت کشف آن را در فرد به وجود آورد، عدم انعطافپذیری برنامهها محتوای درسی در مقابل پیشرفتهای جهانی علم ریاضی را میتوان از دیگر عواملی دانست آموزش این درس را دچار چالش کرده است.
ب. خود دانشآموزان
دومین عامل از عوامل ضعف آموزش ریاضی در نظر معلمان از اهمیت ویژه ای برخوردار است علت ضعف در خود کودکان استعضاًب ما دانشآموزانی در مدرسه داریم که در دروس دیگر نمره قابل قبول میگیرند و در یادگیری مطالب درسی مثل فارسی، تاریخ و ... موفق هستند اما در درس ریاضی مشکل دارند.
