بخشی از مقاله
چکیده
از دیرباز اساس دغدغه فکری انسان، موضوع تعلیم وتربیت و روش های دستیابی به آن بوده و همواره در تمامی ادوار این امر توجه آدمی را به سوی خود معطوف نموده است. اگر چه تعلیم و تربیت انسان ها، کاملاً وابسته به آموزشو پرورش رسمی نیست؛ اما باید اذعان نمود که جریات تعلیم و تربیت از طریق نهاده های رسمی یکی از مهم ترین و هدفمندترین بخش تعلیم و تربیت آدمی است.
لذا با توجه به اهمیت موضوع این مطالعه به بررسی آسیب ها و راهکارهای تربیت دینی دانش آموزان در مدارس با استفاده از مبانی نظری پرداخته است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که با تمام اقداماتی که در سالهای اخیر صورت گرفته است هنوز دانش آموزان از تعالیم دینی تصور مشخص و کاملی در ذهن خود ندارند. لذا لازم است نگاهی دوباره به عملکرد خود در این زمینه داشته باشد و به تجدید نظر و اصلاح روش ها و راهبردهای خویش بپردازند.
-1مقدمه
از دیر باز اساس دغدغه فکری انسان، موضوع تعلیم و تربیت و روش های دستیابی به آن بوده و همواره در تمامی ادوار این امر توجه آدمی را به سوی خود معطوف نموده است. اهمیت موضوه تا به آن حد می باشد که پیامبران و اولیای آنان به عنوان هادیان جوامع، همواره سر چشمه سعادت و رستگاری بشر را در این عرصه جستجو کرده اند.
تربیت در اصطلاح عبارت است از فعالیتی منظم و مستمر در جهت کمک به رشد جسمانی، شناختی، اخلاقی، عاطفی، و به طور کلی پرورش و شکوفایی استعدادهای متربی به گونه ای که نتیجه آن در شخصیت متربی به ویژه در رفتارهای او ظاهر شود.
و تربیت اسلامی به معنای به فعلیت رساندن قوا و استعدادهای انسان و ایجاد تعادل و هماهنگی در آنها در جهت رسیدن به کمال مطلوب یعنی شناخت »رب« به عنوان مدیر جهان و انسان و تن دادن به ربوبیت انحصاری خداوند با عمل نمودن به تعالیم پیامبر اسلام و اهل بیت به منظور وصول به مقام عبودیت و قرب الهی.
اصلی ترین هدفهای رفتاری در نظام تربیتی اسلام پرورش و به تعالی رساندن استعدادهای فطری انسان است، اسلام با کنترل کردن و متعادل کردن قوه ی غرایز و شهوات استعداد های فطری - حقیقت جویی، عشق به تعبد و پرستش وکمال خواهی، خلاقیت و ابتکار، زیبا دوستی، خیر خواهی و نیکی - را رشد و تعالی می دهد تا انسان به کمال مطلوب که شناخت خداوند و پذیرش ربوبیت اوست برسد
به همان اندازه که برنامه ریزی برای تربیت مهم است و برنامه ریزان در مسائل تعلیم تربیت باید تعیین کنند که در اهداف تربیتی ، به دنبال ایجاد چه تغیراتی در متر بیان هستند، بحث از آسیبشناسی نیز از اهمیت برخوردار است. آسیبهای احتمالی در تربیت کوششهای مربیان را بیحاصل خواهد نمود. بنابراین شناخت جنبههای منفی در فعل و انفعالات تربیتی ، کم اهمیتتر از شناخت جنبههای مثبت نیست. آسیبهای تربیت دینی میتواند عوامل ومنشاءهای گوناگون داشته باشد. آنچه به نظر نویسنده می رسد این است که آسیب را در درجه اول باید در متولیان امر تعلیم و تربیت دینی جستجو کرد زیرا آنها هستند که امر تربیت را بر عهده دارند و متربیان را پرورش می دهند.
حال فرقی نمی کند که این مربیان نهاد های خواص باشند یا افراد آنچه مهم است نقش اساسی و تعیین کننده مربی ، معلم، مادر، پدر، رهبران دینی به عنوان تربیت کننده هستند که باید مورد توجه و برسی و آسیب شناسی قرار گیرند. در واقع موضوع تربیت دینی دانش آموزان در مدارس یکی از مهمترین و حساس ترین اهداف نظام آموزشی است که در قالب کتابهای درسی، فعالیت های فوق برنامه، مراسم مذهبی داخل و خارج مدرسه و فعالیت های اردویی انجام میگیرد.. لذا با توجه به اهمیت موضوع این مطالعه در صدد بررسی آسیب ها و راهکارهای تربیت دینی دانش آموزان در مدارس بوده که در نهایت راهکارهایی را نیز در جهت بهبود وضعیت موجود ارائه می نماید.
-2 مفهوم لغوی تربیت
تربیت از نظر لغت واژه ای است عربی که از ریشه ربو به معنی زیاد کردن و پرورش دادن است چنانکه راغب در مفردات گفته: - ربو - رَبَا:منه إذا زاد و علا. و یا از ریشه ی ربب به معنای رویاندن، پدید آوردن و نمو دادن. راغب می نویسد: رب، در اصل مصدر است و به معنای تربیت می باشد و آن عبارت است از رویاندن ، پدید آوردن و نمو دادن مرحله به مرحله ی موجود است، تا حد کمال آن. و این کلمه گرچه مصدر است ولی برای فاعل به صورت استعاره تبدیل به اسم شده است. و نیز می گویید: رب بطور مطلق و بدون قید و یا اضافه فقط برای پروردگار متعال در قرآن به کار برده شده است
-1-2 تعریف تربیت اسلامی
کلمه ی تربیت آنگاه معنی و مفهوم اسلامی به خود می گیرد که در مدرسه تزکیه مطرح شود یعنی اگر مفهوم کلمه تربیت را از فرهنگ لغات عرب بدوی و جاهلی یا معاصربدست آوریم در آن صورت معنی آن چیزی بیش از پرورش نخواهد بود ولی وقتی تزکیه که در تعلیم و تربیت اسلامی هدف تربیت می باشد را به عنوان هدف تربیت اسلامی مورد توجه قراردهیم معنی و مفهوم تربیت از محدوده ی تنگ و کوتاه آن در زبان - تازی - بیرون آمده و معارف ملکوتی و عرفانی تزکیه را به همراه خود می آورد وبه صورت کلمه ای اسلامی و قرآنی ونه عربی متجلی می شود. در آن صورت مفاهیم عظیم و عمیق و وسیعی را در بر خواهد گرفت. زیرا در تعلیم و تربیت اسلامی کلمه تربیت با توجه به تحقق آن در مدرسه تزکیه و با توجه به نتایج و ثمرات تزکیه که حکمت می باشد، مطرح می گردد.
با توجه به اهداف نظام تربیتی اسلام، تربیت از دیدگاه اسلام یا تربیت اسلامی عبارت است از به فعلیت رساندن قوا و استعدادهای انسان و ایجاد تعادل و هماهنگی در آنها در جهت رسیدن به کمال مطلوب یعنی شناخت »رب« به عنوان مدیر جهان و انسان و تن دادن به ربوبیت انحصاری خداوند با عمل نمودن به تعالیم پیامبر اسلام و اهل بیت به منظور وصول به مقام عبودیت و قرب الهی.
-3اصلی ترین هدفهای رفتاری در نظام تربیتی اسلام
استعدادهای عقلی، قلبی، و ارادی اگر به اندازه ای رشد کنند که فقط بتواند مانع از فساد و گسیختگی در شان انسانی توسط نیروی غریزی شوند، یقینا گرایشات فطری و الهی که ویژه ی حیات انسانی است، در رفتار انسان متجلی می گردد .
اصلی ترین هدفهای رفتاری در نظام تربیتی اسلام عبارتند از : - 1 حقیقت جویی - 2 عشق و تعبد و پرستش و کمال خواهی - 3 خلاقیت و ابتکار - 4 زیبا دوستی - 5 خیر خواهی و نیکی
