بخشی از مقاله
چکیده
درمانگران مدتها بر این فرض بودند که کاهش نشانههای منفی منجر به سلامت روانی و عملکرد مؤثر است، اما امروزه با ظهور روانشناسی مثبتنشان داده شده که این فرض کاملاً نادرست است. محققان نشان دادهاند که کاهش افکار منفی لزوماً منجر به عملکرد بهینه نمیشود. طی چند دهه گذشته، محققان روان درمانی بهطور روز افزون به این نتیجه رسیدهاند که امید به عنوان یک عامل درمانی مشترک در بسیاری از درمانها شناسایی شده است.
این گونه امید متضمن این باور است که »مشکلات آنها برطرف شدنی است و آیندهشان میتواند بهتر شود و بهتر خواهد شد.« هدف این پژوهش» بررسی اثر بخشی امیددرمانی و نقش امید در فرایند درمان است.« ممکن است امید به عنوان یک عنصر سازنده فعال در فرایند تغییر مطرح شده باشد به طور آشکار پی بردن به مفهوم امید اندکی مشکل بنظر میرسد. اما محققان معتقدند که امید میتواند باعث مشارکت درمانجو در درمان گردد.
-1 مقدمه
مطالعات نشان داده است که به دنبال عدم امید و یا نا امیدی یک عامل خطرناک که منجر به توسعه اختلالات روانی از جمله افسردگی، افکار مربوط به خودکشی، الکلیسم و حتی بیماریهای جسمی میگردد - به نقل از تشودی، . - 2010 نظریه امید در مشاوره ازدواج و اختلافات زناشوئی رویکردی جدید است که رفته رفته جای خود را بین سایر نظریهها باز کرده است.
هدف از مشاوره امید محور، تقویت ازدواج و کاهش طلاق است. محققان بیان کردهاند که انتظارات امیدوار کننده و مثبتی وجود دارد که به روشهای درمان ساختدار در این زمینه کمک میکنند و اینکه وجود امید یکی از مهمترین عوامل ضروری قبل از شروع مراحل اولیه درمان میباشد. بررسی و تحقیق بیشتر، در مراحل پیش از درمان موجب شد که محققان چنین تصور کنند که افزایش و یا ایجاد امید در درمانجوها قبل از شروع درمان باعث میشود درمانجوها به طور متفاوت عمل کنند، و موجب ایجاد تغییرات چشمگیری در طول زمان میگردد
همچنین امید به عنوان یک عامل مشوق موجب میگردد درمانجوها توانایی ریشهکن کردن مشکلات را در خود پیدا کنند و با توجه به این مفاهیم تأکید زیادی بر روی اهمیت و شناخت آسیبشناسی در این راستا میگردد
سالهاست که امید به عنوان یک جزء کلیدی از درمان و سنگ بنای درمان معرفی شده است. برای مثال: فرانکٍ - - 1973 ادعا کرد در صورتی که بیمار امیدوار باشد، درمانگر میتواند به او کمک کند در غیر اینصورت یا جلسات رواندرمانی شروع نمی-شود و یا به طول نمیانجامد. وبا توجه به اهمیت امید در درمان، درمانگران مدعی هستند که تلقین امید هدف اصلی آنها می -باشد، به طور مثال: درمانگرها زمانی که به فردی کمک میکنند تا بر امر خودکشی و افکار ناخوشایند خود غلبه کنند بر امید تأکید فراوانی میکنند، همچنین او امید را به منزله پایه مشترک روان درمانیهای موفق شناسایی کرد. به ویژه در دو اثرش بنام»ترغیب و التیامبخشی« آن را فرآیند اصلی روان درمانی معرفی کرد
با اینکه امید از زمان خلقت آدمی وجود داشته است. اما بررسی علمی آن در زندگی انسان قدمت کوتاهی دارد و دوران طفولیت خود را میگذراند. سادهترین راه برای شناخت ارزش و اهمیت ارزش هر چیزی در زندگی انسان، بررسی و تحلیل آثار و کارکرد علمی آن است. اهمیت امید در زندگی انسان چنان است که قران کریم در آیات متعدد به طرح امید برای انسان می-پردازد.
برای نمونه، در سوره بقره اشاره میکند که" امید است که انسان را بسوی کار یا عملی سوق میدهد. امید به پاسخگویی از سوی خداوند، علت و انگیزه دعا و طلب از اوست" - آیه - 186 و یا در سوره یونس اشاره شده است که "امید به آینده برتر در این دنیا و آخرت است که موجب میشود تا انسان باورها و عکسالعملهای خود را تصحیح کند و به اصلاح و بهسازی اعمال و رفتار خود بپردازد" - آیات . - 7-8 یا آنجا که بحث از موفقیت است در سوره یوسف - آیه - 87 میفرماید:"اگر انسان امیدی به دستیابی نداشته باشد هرگز تلاشی نخواهد کرد و کوششی برای رفع و برداشتن مشکلات از خود نشان نمیدهد" .
اسنایدر و همکارانش در سال 1991 مفهوم امید را به معنای"شایستگی کسب شده برای هموار کردن مسیرها و موانع برای نیل به اهداف مطلوب" تعریف کردهاند. نظریه اسنایدر - 2002 - به طور آشکار اجزای تعاملی امید را مشخص میکنند و امید را به عنوان یک فرایند شناختی مطرح و همچنین سنجش آن در یک مقیاس معتبر تعریف میکنند و همچنین پیشنهادهایی برای اینکه چگونه این نظریه ممکن است برای افرادی دیگر ثمر بخش باشد را ارائه میدهد.
فارنَ و همکاران - - 1995 امید را به عنوان یک عامل شناختی، رفتاری و تجربههای هیجانی تعریف کرده است. امید یک تجربه اساسی از شرایط انسانی را میسازد و به عنوان روش احساس، تفکر، و روش رفتار و به عنوان روش ارتباط هر کسی با دنیای خودش عمل میکند.
استونٌ - - 1998 بیان میکند از آنجایی که بسیاری از مردم پس از چندین جلسه از حضور در جلسات درمانی خودداری میکنند، به وجود آمدن امید دارای اولویت میباشد و این در اولین جلسه مشاوره با افراد افسرده، وظیفه اصلی درمانگران میباشد که بدون آن تمام روشهای درمانی دیگر با شکست روبرو میگردد. حتی اگر افراد افسرده امید نداشته باشند از حضور جلسات درمانی اجتناب میکنند
-3 امید درمانی
امید درمانی، یک برنامه درمانی است که بر اساس نظریه امید اسنایدر به منظور افزایش تفکر امیدوارانه و تقویت فعالیتهای مربوط به پیگیری هدف طراحی شده است .در بین درمانهای روانشناختی، امید درمانی اسنایدر تنها درمانی است که امید را به عنوان هدف اصلی درمان مد نظر قرار داده است
در بررسیهای روانشناسی، تحقیقات بسیار کمی در مورد امید منتشر شده است. علاوه بر استفاده تئوری امید اسنایدر که مدلهای درمانی امید را مطرح کرد، لوپز - - 2002 یک مدل درمانی کلی را بر اساس این نظریه رواج داد. بر اساس این نظریه، تئوری امید طرحی است برای کمک کردن به درمانجوها برای مفهوم سازی اهداف آشکار، ایجاد گذرگاههای متعدد و تعیین اهداف مشخص و ایجاد انرژی یا توان ذهنی برای دنبال کردن اهداف و برداشتن مشکلات متعدد و موانع موجود که به عنوان چالش، باید بر آن غلبه کرد. این مدل درمان فردی یک ترکیبی از راه حل متمرکز و اقدامات رفتاری-شناختی میباشد و شامل دو مرحله میشود: مرحله اول القاء امید از طریق یافتن امید و زنجیره امید، مرحله دوم افزایش امید از طریق بازیابی و یادآوری امید میباشد
"یافتن امید" شامل کمک به درمانجوها برای پیدا کردن امیدی میباشد که قبلاً ازآن برخوردار بودهاند و اینکه آنان چگونه امید را در زندگیشان تجربه کردهاند. و در"بازیابی امید" درمانگران، درمانجوها را تشویق میکنند که درباره امید صحبت کنند، تا اینکه پی ببرند که چکونه امید در آنها توسعه مییابد، کاسته میشود و یا دچار وقفه میگردد. درمانگران پس از آن می-توانند نگرشهای امیدبخش و دستاوردهای آنرا گسترش دهند
برای مثال فاران - 1995 - مشخص میکند که شناسایی موقعیتهای موفقیت وپیشرفتهای گذشته میتواند باعث افزایش امید شود. به طور مشابه تصور لوپز از امید، باعث تشویق درمانجوها میشود که از این طریق در تحقیق هدفمند و جمعآوری تلاشهای موفقیتآمیز و امیدهای گذشته شرکت کنند. اسنایدر برای کشف نقش امید به عنوان عامل مشترک در روان درمانیهای موفق، نظریه - اسنایدر، - 1991 را معرفی و راههایی که در اهداف، تفکر گذرگاه، و تفکر عامل در دیدگاههای درمانی گوناگون نقش دارند را بررسی کرده است.
