بخشی از مقاله
چکیده
ضرورتهای زمان همراه با توسعه گسترش شگفتآور جهانگردی، که به صورت افزایش سفرهای ملی، منطقهای و بینالمللی به وقوع پیوسته است، دانش و تکنولوژی جدیدی به نام صنعت توریسم را به وجود آورده است، مفاهیم تازهای به آن داده و جهانگردی را به عنوان ابزار کارساز خدمت صلح و دوستی جهانی، تبادل فرهنگی ملتها، مفاهیم بینالمللی، توسعهی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها و کسب درآمدهای سرشار مبدل ساخته است. صنعت گردشگری برای کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای تک محصولی یکی از راهکارهای ایجاد اشتغال و زمینهای مساعد جهت تخفیف بیکاری و چالشهای اجتماعی ناشی از شکافهای طبقاتی است.
پارادایم جدید - عصر جدید توریسم - شرایطی را به وجود آورده که براساس آن محصولات جهانگردی باید در بازارهایی با رقابت بسیار فشرده عرضه شوند و تقاضاهای پیچیده و متنوع را با قیمتهای مناسب و استاندارد پاسخ گویند. در حقیقت میتوان گفت که خواسته یا ناخواسته بازاری با رقابت کامل در این صنعت شکل گرفته که دولتها و سازمانهایی میتوانند در این میدان رقابت داشته باشند که اولا قابلیتها و ظرفیتهای افزایش یابنده داشته باشند و ثانیا بتوانند با درک عمیق مفاهیم کیفیت و رقابت با اتخاذ مناسبترین سیاستهای راه رشد و ترقی را هموار سازند.
واژگان کلیدی: جهانگردی،توریسم،صنعت گردشگری، ایران
-1 مقدمه و بیان مسئله
تجارت الکترونیک1 یکی از پرکاربردترین و رایج ترین اصطلاحات حوزه های اقتصادی و بازرگانی طی سالیان گذشته بوده است که هر روزه هم بر دامنه و میزان استفاده از آن افزوده میشود. گردشگری الکترونیک2 تلفیقی از تجارت الکترونیک ودولت الکترونیک1 است، زیرا با رونق بخشیدن به بازارهای رسمی و محلی کشورها و به مدد توسعه بازاریابی و تبلیغات نیاز به تجارت الکترونیکی را در سطح داخلی و نیز بین المللی، افزایش خواهد داد. از سوی دیگر، با اثر غیرمستقیم بر سایر کارکردهای جامعه و پیشبرد آن به سمت استفاده بیشتر و بهینهتر از فناوری اطلاعات و ابزارهای الکترونیک، سبب پیشرفت اهداف دولت الکترونیک و تحقق آن در جامعه خواهد شد.
ارزش گردشگری و فعالیتهای مرتبط با آن هم ردیف درآمدهای نفتی است و امروزه از آن به عنوان صنعت گردشگری نام بردهاند و شاخه الکترونیک آن یعنی گردشگری الکترونیک را منشا حرکتهای اقتصادی و فرهنگی بالقوه دانسته و آن را انقلاب گردشگری2 نامیدهاند. در این میان در کشور ایران که یکی از کشورهای در حال توسعه میباشد پتانسیل کافی برای توسعه گردشگری الکترونیک موجود است. گردشگری الکترونیک نقطه عطفی بین گردشگری و فناوری اطلاعات است که هر دو پدیده از عمده ترین فعالیت های درآمدزا و مولد فرصت های شغلی در جهان است. مفهوم گردشگری الکترونیک شامل کلیهی اجزای کسب و کار از قبیل: تجارت الکترونیکی، تحقیق و توسعه الکترونیکی است.
گردشگری الکترونیک ابزاری است که با آن یک علاقمند به گردشگری بتواند در کوتاهترین زمان ممکن با حداقل امکانات و پایینترین هزینه و با دانش اندک ظرفیتهای گردشگری یک کشور را شناسایی و با یک برنامه هدفدار و هدایتگر از سوی دولت وآژانسها و مراکز به مکانی خاص مسافرت کند. توسعه این نوع گردشگری در مناطق و کشورهایی اهمیت تعیین کننده-ای دارد که عمدهترین تاکید آنها بر بازدید از میراث باستانی و سایر پدیدههای دارای فرم و حجم و اندازه است.گردشگری که یکی از حوزههای مهم اقتصادی در جهان محسوب میگردد که با سرعت پیشرفت فزایندهای در حال پیشروی میباشد و حجم قابل توجهی از درآمد، اشتغال و تولید ملی را به خود اختصاص داده است و به عنوان یکی از منابع اثربخش در راستای ایجاد درآمد ارزی در فعالیتهای بازرگانی و اقتصادی یک کشور محسوب می گردد - رکن الدین افتخاری و مهدوی، . - 1385
آن چه مسلم است امروزه صنعت گردشگری یا توریسم، به یک صنعت پر رونق برای کشورهایی که دارای جاذبه سیاحتی هستند، تبدیل شده است و به گواه آمار سازمان جهانی جهانگردی 3 - WTO - سالانه بیش از 600 میلیون نفر از نقاط دیدنی کشورهای مختلف بازدید می کنند. هم اکنون دولت های بسیاری به درآمدهای سهلالوصول ناشی از توسعه صنعت گردشگریو جهانگردی چشم دوختهاند و در تلاش هستند سهم بیشتری از عایدات جهانی این بخش را نصیب خود سازند، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان صنعت، جهانگردی میتواند جایگزین مناسبی برای درآمدهای نفت باشد. این صنعت بنا به خصلت عملکردی خویش باعث تغییر و تحول وسیع در عرصههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی میگردد. صنعت گردشگری برای کشورهای در حال توسعه به ویژه کشورهای تک محصولی یکی از راهکارهای ایجاد اشتغال و زمینهای مساعد جهت تخفیف بیکاری و چالشهای اجتماعی ناشی از شکافهای طبقاتی است. - به نقل مشایخی ،. - 1380
طی دههی 1950، 15 کشور اروپای غربی و آمریکای شمالی، حدود 97 درصد از گردشگران جهان را به خود اختصاص داده بودند، که این امر نتیجه سرمایه گذاری و ایجاد ساختارهای مناسب در امر بهرهگیری از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی میسر گردیده است - بلمکی و همکاران،1386،. - 27 در سال 1992 با سرمایه گذاری کشور چین در بحث فناوری های اطلاعاتیو ارتباطی و گسترش گردشگری الکترونیک، این کشور موفق به کسب رتبه پنجم در جذب گردشگر گشته است - سرافرازی و معمازاده،1388،. - 104 و علی رغم این که کشور ما جز 10 کشور اول از نظر جاذبههای گردشگری و تاریخی است اما سهم ایران از صنعت گردشگری جز 100 کشور اول است. - ودودی،1386، - 30
ایران به دلیل دارا بودن شرایط جغرافیای خاص و پیشینه تاریخی چند هزار ساله که آن را بنا به آمار WTO در ردیف ده کشور اول دنیا به لحاظ جاذبه های تاریخی، قرار داده است می تواند در بعد صنعت گردشگری به پیشرفتهای چشمگیری نایل شود.سازمان گردشگری جهانی پیش بینی کرده است که در سال 2020 میزان گردشگری ورودی به سراسر جهان بیش از 200 درصد رشد خواهد داشت. گردشگری به یک تجارت کاملا رقابتی برای مقاصد گردشگری جهان تبدیل شده است. که کشور ما با با بازنگری در عملکرد سنتی فعالان این " صنعت پر سود" در کشوری که ظرفیت خوبی برای سرمایه گذاری بیشتر در این زمینه دارد، میتواند سهم قابل توجهای را در سال های آتی به خود اختصاص دهد.که برای تحقق آن باید لزوم بهره مندی از فناوری اطلاعات در راستای توسعه صنعت گردشگری مطرح شود زیرا فعال شدن این رشته می تواند بسیار مفید باشد، شاید تلاش و حرکت بیشتری برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت گردشگری انجام دهیم، و این نکته را نیز درک کنیم که ایران با توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی خود نیازمند " گردشگری الکترونیکی" برای توسعه صنعت توریسم است - نورعلی نژاد و آقا باقری - 2:1389
-2پیشینه تحقیق
-1-2مطالعات خارجی
در مقالهای با عنوان چارچوبهای اساسی گردشگری الکترونیکی در تایلند - 2002 - ، استفاده از فناوری اطلاعات در این صنعت به عنوان یک فرصت مهم برای رشد اقتصادی و توسعه منابع انسانی مورد توجه قرار گرفته است. هدف برنامه گردشگری در تایلند در تایلند جذب گردشگران کلیه کشورها است. با این وجود با مشکلات زیر ساختی در بخش مخابرات و شبکه سازی، عدم توجه به ارتقا ابزارهای الکترونیکی، عوامل مدیریتی، عوامل مربوط به عوامل نیروی انسانی، مشکلات مربوط به کاربران و عوامل مربوط به فرهنگ سازی در آنها از چالش های عمده تایلند در این مسیر است.در مطالعه دیگر که توسط مرکز گردشگری انگلستان 2002 درباره نوسازی گردشگری از طریق کسب و کار الکترونیکی انجام گرفته پس از بیان مفاهیم مربوط به گردشگری الکترونیکی و اهداف و چشم اندازهای آن، موانع و محدودیت های رشد گردشگری از طریق کسب و کار الکترونیکی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
دفتی شانکر - 2008 - 1 در مقالهای با عنوان فناوری اطلاعات و گردشگری، تهدیدها و فرصتها که در سمینار توریسم الکترونیک در سال 2008 در کشور هندوستان ارائه گردیده به طور خلاصه به چالش ها و فرصت های حاصل از توریسم الکترونیک میپردازد. از نکات جالب توجه این مقاله پرداختن جامع به مباحثی چون اقتصاد الکترونیک، نقش سیستم اطلاعات جغرافیایی در توسعه توریسم، نظام مدیریت مقصد، نظام ذخیره جا، نظام توزیع جهانی و نظام مدیریت مشتری است.
-2-3مطالعات داخلی
در مطالعه ای به عنوان گردشگری الکترونیکی و چالشهای توسعه آن در ایران، فرزین - - 1384 گردشگری را به عنوان یکی از پیشروترین صنایع و فعالیتهای اقتصادی جهان معرفی نموده و به اهمیت استفاده از فناوری اطلاعات در آن اشاره کرده است و مشکلات زیر ساختی در حوزه تجارت الکترونیکی ، مقیاس بازار و مسائل مدیریتی را از چالشهای توسعه گردشگری معرفی نموده است.
