بخشی از مقاله
چکیده
گوتیک ژانریازادبیاتاست؛ که از ترکیب وحشت و مضامین عاشقانه شکل گرفته است. واژه گوتیک ابتدا درمعماریقرن هجدهم میلادی بکاررفته است. سپس این ژانر آهستهآهسته وارد ادبیات شد. و داستان هایی راکه سرشار از مضامین پررمز و راز ونوعی ابهامِ همراه با وحشت بودند، در بر گرفت. در این ژانر ادبی توصیف ساختمان های بلند به سبک گوتیک، قلعه ها، صومعه ها و بناهای قدیمی و مخروبه نقش زیادی در القای ترس و وحشت به مخاطب را دارند. ادبیات گوتیک پیش زمینه آغاز سبک رمانتیسم در اروپا بوده است و گوتیک را احیا کننده این سبک و شاخه ای از مکتب پیش رمانتیسم می دانند. در این مقاله سعی برآنست تا به بررسی ژانر گوتیک در رمان بیوه کشی نوشته یوسف علیخانی پرداخته شود.و همچنین به واکاوای مؤلفه های گوتیک ازجمله: مکان و زمان داستان، شخصیت ، پیرنگ و رنگ و فضا در این رمان اشاره خواهدشد.
کلیدواژه: گوتیک، وحشت، مؤلفه های گوتیک، بیوه کشی،یوسف علیخانی
مقدمه
اصطلاح گوتیک اولین بار در معماری مورد استفاده قرار گرفت. ساختمان های سنگی با قوس های تیزدار و پنجره های کوچک که کمتر نور داخل ساختمان می رفت و سردابه های تنگ و تاریک و مرموز؛ که به معماری گوتیک معروف بودند. واژه گوتیک صفتی است که به شکل ضمنی به تعلق چیزی به قوم »گوت« اشاره دارد. قوم گوت، آن گونه که مصطلح است، قومی ژرمنی بودند که به تدریج از شمال اروپا به سمت شرق و جنوب مهاجرت کردند و در نخستین سال های میلادی در ساحل جنوبی دریای بالتیک در شرق رود »ویستول« سکونت داشتند. - مارگو، - 8 :1384 آداب و رسوم این اقوام با تمدن کلاسیک یونانی رومی در جنوب تفاوت بسار داشت. از دید جنوبی ها گوت ها کاملاً وحشی و بی تمدن بودند. - فیشر، - 39 :1387 این واژه رفته رفته به معنی آنچه دارای ویژگی هایقرون وسطی است به کار رفت. هوراس والپول نویسنده انگلیسی در سال 1764میلادی با الهام از محیط این گونه قلعه ها و قصرها داستانی به نام قلعه اُترانتو نوشت.
این داستان آغازگر نوع خاصی از داستان شد که بعدها رمان گوتیک ازآن تولد یافت. - داد، - 250-251 :1382 اُترانتو، اولین رمانه عاشقانه گوتیک است که توسط والپول در اِسترابری هیل عمارتی به سبک گوتیک نگاشته شده است.گوتیک را آغازگر مکتب رمانتیسم در اروپا می دانند. مکتب رمانتیسم ادبی مابین سال های 1848تا1770 میلادی پدیدار گشت و اگر پیش از این ایام این لفظ استعمال می شد کسی به عنوان مکتب از آن تلقی نداشت .برخی دوران پیش از 1770 را دوران پیش رمانتیسم نامیده اند. - ثروت، - 41 :1382 بدان معنا که گوتیک جان تازه ای برای پیدایش رمانتیسم بود. بعد از ورود گوتیک در ادبیات داستانی ، این ژانر ادبی مخاطبان فراوانی یافت . ترس و وحشت ، وجود اماکن سرد و بی روح ، کاخ ها و قصرها و دخمه ها و همچنین توهم و خیال همراه با عشق، از مؤلفه های گوتیک بشمار می آمد. گوتیک تحول بزرگی در اندیشه جامعه اروپا که دچار زوال شده بود بوجود آورد. نوشتار حاضر به بررسی گوتیک و مؤلفه های آن در رمان بیوه کشی نوشته یوسف علیخانی پرداخته است.
پیشینه تحقیق
گوتیک یا رمان سیاه شاید در ادبیات ایران کمی ناشناخته باشد ،اما رمان های بسیاری در ایران وجود دارد که در این ژانر نگاشته شده اند بیشتر مقالات در این حوزه یا درباره معماری گوتیک و یا درباره رمان های اروپایی و آمریکایی نگاشته شده است.از جمله: مقاله»بررسیگوتیک در ادبیات داستانی« نوشته محمدرضا نصراصفهانی و همکار - 1391 - مؤلفان این مقاله بیشترسعی در معرفی گوتیک ومؤلفه های آن در کنار بررسی چند داستان کوتاه غربی و ایرانی دارند. مقاله »مشخصه های ادبیات گوتیک در ملکوت بهرام صادقی « نوشته عبداالله حسن زاده میرعلی - - 1393 این مقاله به بررسی مشخصه های مهم گوتیک ازجمله: ترس و وحشت و القای آن به مخاطب در داستان ملکوت صادقی پرداخته است.مقاله »بررسی مفهوم گوتیک در آثار نویسندگان و نمایشنامه نویسان قرن نوزدهم« نوشته آرش صادق بیگی و همکار - - 1391 نویسندگان این مقاله معتقدند درباره ساختار و مفهوم گوتیک،مخصوصاً در ادبیات نمایشی کار تحقیقی صورت نگرفته است و از این رو سعی آنها بررسی گوتیک در نمایش نامه نویسان قرن نوزدهم است. همان گونه که ذکر شد گوتیک ابتدا در معماری مورد بررسی قرار گرفت به همین دلیل امروزه هم بسیاری از مقالات این ژانر مربوط به دانشجویان معماری و هنر می باشد.
روش تحقیق
روش تحقیق در این مقاله بر پایه مطالعات نظری و کتابخانه ای صورت گرفته است.مؤلف در این مقاله پس از بررسی این ژانر ادبی و مؤلفه های آن به بررسی این ژانر در رمان های فارسی پرداخته است. و سپس مؤلفه های گوتیک ، با رمان بیوه کشی یوسف علیخانی مطابقت داده شده است.
آشنایی با یوسف علیخانی و رمان بیوه کشی
یوسف علیخانی متولد فروردین ماه 1354 در روستای میلک الموت قزوین است. وی پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در روستای زادگاهش به قزوین رفت و پس از اتمام دوره متوسطه برای ادامه تحصیل راهی تهران شد. وی در رشته زبان و ادبیات عرب از دانشگاه تهران در سال 1377 فارغ التحصیل شد. از آثار وی می توان به : مجموعه داستان ها شامل: قدم بخیر مادربزرگ من بود - - 1382، اژدها کشان - - 1386؛ عروس بید - - 1388 و رمان بیوه کشی - - 1394 که نامزد نهایی جایزه قلم زرین سال شده است. و همچنین بسیاری از آثار وی که در زمینه ادبیات نگاشته شده است. وی درکنار پژوهش و نویسندگی مدیر نشرآموت نیز می باشد.
رمان بیوه کشی نخستین رمان علیخانی است که جامعه روستایی را به تصویر می کشد. نویسنده گویی در پی بازخوانش قصه ای فلکلور است. که واقعیت و خیال رادر هم آمیخته است. رمان از زاویه دید سوم شخص و دانای کل روایت می شود درون مایه داستان را می توان عشقی پاک دانست. عشق خوابیده خانم به بزرگ . مکان اصلی داستان در روستای میلک همان روستای زادگاه نویسنده است. زمان اصلی داستان مشخص نیست که در چه دوره تاریخی رخ داده است. رمان درباره زندگی و عشق دختری به نام »خوابیده خانم« است. »بزرگ« پسر
