بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، پدیده گردشگری و اکوتوریسم، به لحاظ درآمدزایی فراوان آن، بسیاری از کشورهای جهان را بر آن داشته است که سرمایه گذاری زیادی را به این بخش اختصاص دهند. صنعت گردشگری، نقش بسیار مهمی را در رفاه اجتماعی و اقتصادی جوامع میزبان ایفا میکند. توسعه صنعت گردشگری میتواند عاملی مهم در جهت رفع فقر، افزایش اشتغالزایی و افزایش درآمد برای مردم مناطق باشد.
روش تحقیق بر اساس ماهیت و روش از نوع توصیفی و تحلیلی است و بر اساس هدف از نوع کاربردی میباشد. در بخش اول پژوهش، برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و ارائه راهبرد توسعه گردشگری دشت سیستان از مدل استراتژیک سُوآر - - SOAR استفاده شده است.
در بخش دوم پژوهش، جهت تحلیل نقش هویت تاریخی و فرهنگی در توسعه توریسم منطقه سیستان با تاکید بر مناطق روستایی اقدام به تکمیل پرسشنامه کردهایم. برای تکمیل کردن اطلاعات به سازمانهای مربوطه در سطح منطقه مراجعه کرده و در نهایت با بررسی های میدانی و بحث و پرسشنامه و از نرم افزارهای SPSS استفاده خواهد شد.
گسترش گردشگری با تاکید بر هویت تاریخی در منطقه سیستان ضمن ایجاد اشتغال و درآمد برای گروه هایی مختلف می تواند باعث گسترش امکانات و زیربناها، گسترش سرمایهگذاریها، توسعه و بهبود حمل و نقل، احیاء و حفاظت از جاذبههای تاریخی، احداث تسهیلات اقامتی برای گردشگران و در نهایت باعث توسعه و پیشرفت منطقه میشود.
-1 مقدمه
-1-1 طرح مسأله
امروزه پدیده گردشگری و اکوتوریسم، به لحاظ درآمدزایی فراوان آن، بسیاری از کشورهای جهان را بر آن داشته است که سرمایه گذاری زیادی را به این بخش اختصاص دهند . - Tremblay, 2006: 34 - صنعت گردشگری، نقش بسیار مهمی را در رفاه اجتماعی و اقتصادی جوامع میزبان ایفا میکند . - Walker & Walker, 2011: 21 -
توسعه صنعت گردشگری میتواند عاملی مهم در جهت رفع فقر، افزایش اشتغالزایی و افزایش درآمد برای مردم مناطق باشد . - Sebele, 2010 - بطوریکه سازمان WTO، اعلام نموده است که سهم صنعت گردشگری از GDP، جهان در سال 2014 به 10/9 درصد خواهد رسید
گردشگری تأثیرات اقتصادی زیادی از جمله درآمد ارزی، افزایش تولید ناخالص ملی، ایجاد یک منبع درآمدی برای دولت و ملت، یک منبع اشتغالزا، بهبود خدمات اجتماعی است . - Daugstad, 2009: 405 - علاوه بر این، گردشگری نه تنها به عنوان ابزار بالقوهای برای حل برخی از معضلات در روستاها محسوب میشود، بلکه همچنین به عنوان یکی از عناصر جدایی ناپذیر راهبرد توسعه روستایی مطرح شدهاست
گردشگری روستایی یکی از شاخه های صنعت گردشگری است، که با توجه به ظرفیتها و جاذبه های طبیعی و فرهنگی موجود در روستاها، می تواند نقش مهمی در تجدید حیات روستاها، ایجاد اشتغال و درآمد برای روستاییان، حفاظت از میراث طبیعی، فرهنگی، تاریخی و فرهنگی و در نهایت توسعه یکپارچه و پایدار روستایی داشته باشد
فرهنگ و آثار فرهنگی خودبه عنوان جاذبه اصلی گردشگری محسوب شده و بدون فرهنگ که تفاوتها را ایجاد می کند، همه جا شبیه هم خواهد بود و گردشگری عینیت نخواهد داشت. از نظر فنی، گردشگری فرهنگی، حرکت انسان برای دیدن جاذبه های فرهنگی خاص همچون مکانهای با میراث فرهنگی، نشانه های زیبایی شناختی و فرهنگی، هنرها و نما یشهاکه در خارج از مکان معمولی سکونت قرار دارد، می باشد.
از اینرو، گردشگری از نظر فرهنگی دارای اهمیت است. این امر در کوتاه مدت موجب اتحاد و پیوند بیشتر اقوام، مذاهب و فرهنگهای مختلف شده است. به همین دلیل روز به روز بر اهمیت بعُد »عنصر فرهنگ « این صنعت افزوده می شود. گردشگری موجب افزایش آگاهی جوامع از شیو ههای زندگی یکدیگر و در نتیجه نزدیکی فرهنگ های ملل مختلف شده و سبب می شود تا گردشگری فرهنگی به عنوان نزدیکترین گونه به عنصر فرهنگ، رشدی سریع تر از میزان رشد گردشگری را در دنیا کسب کند
یکی از زمینهها و عوامل احراز هویت و بویژه احراز هویت جمعی و فرهنگی، تاریخی و تمدن یک جامعه و آحاد آن آثار تمدنی و انسان ساخت است که یکی از بارزترین جلوههای این آثار، شهر و به تبع آن فضاها و نمادهای موجود در این فضاها بر میگردد
به عبارتی از جمله عناصر مهم هویت بخشی شهرها نمادها هستند که به صورت شناسنامهای گویا از گذشته و حال شهر، نقش اصلی در معرفی آن به مخاطب دارند
نمادها و المانهای شهری بیانگر هویت، شخصیت و عصاره شهر در یک ساختار نمایان هستند. بررسی و مطالعه در خصوص این نمادها نشان میدهد که بنیان این نوع بناها بر پایه مفاهیم، سنتها، فرهنگ، هویت و تاریخ شهر استوار شده است لذا بحث نمادها و ساخت فضاهای شهری یک بحث هویتی و فرهنگی است
تمام شهرهای دنیا برای آنکه نام خود را بر سر زبانها بیندازند و به این شکل کسب درآمد و گردشگر کنند برای خود نمادسازی میکنند. برخی بر روی یک اثر تاریخی مانور میدهند و برخی دیگر مشاهیر و نام آوران خود را به جهانیان معرفی میکنند بعضی از شهرها هم طبیعت و حیاط وحش خود را مطرح میکنند.
برج آزادی تهران، برج العربی دبی، برج ایفل پاریس، برج پیزای ایتالیا، برجهای دوقلوی کوالالامپور و ... چنان باشکوه و پرمحتوا ساخته شدهاند که از حد شهرها فراتر رفته و جهانیان کشور خاص را با آن نماد و المان در ذهن تداعی میکنند. حتی در کشور خودمان برخی شهرها را با سمبلهای خاصی میشناسند مثل تبریز را با مقبره الشعرا، اصفهان را با سی و سه پل یا نقش جهان، مشهد را با بارگاه امام رضا، شیراز با حافظیه، همدان را با مقبرهی باباطاهر و... که در این میان نمادهای تاریخی و فرهنگی ارزش بالایی در معرفی شهر دارند.
شاید با ایجاد نقطه عطفی در طرز تفکر انسانها، بار دیگر انسان خصوصیت نمادگرائی خود را باز یابد و شهرها در این راه نقش اساسی خود را دوباره داشته باشند. برای تحقق چنین هدفی باید نمادهای گذشته را شناخت و در حفظ و اعتلای آنها کوشید و علاوه بر آن از عواملی چون اعتقادات، باورها، طبیعت و هنر بهره گرفت تا نمادهای ارزشمند و معنی داری را در شهرها پدید آورد
اهمیت سیستان در تاریخ تمدن و فرهنگ ایران بر کسی پوشیده نیست. سیستان را بهشت باستان شناسان لقب داده اند، تاکنون محققین داخلی و خارجی بسیاری در این دیار کنکاش کردهاند کارشناسان توانستهاند تاکنون حدود 500 اثر باستانی از دورههای مختلف تاریخی را در این منطقه شناسایی و تعداد 379 اثر را در فهرست ملی به ثبت برسانند. سیستان سرزمینی است که شهرسوخته درآن جای دارد - شهر هنر، شهری که بزرگترین گواه بر هوش وخرد، دانش و صنعت ایرانی بوده است.
شهری که اسطوره برتری تمدنی بین النهرینی را شکست - . سرزمین یعقوب عیار، محل حماسهها، جایی که نخستین شعلههای شعر و ادبیات نوین ایرانی پس از خاموشی چندصد ساله از آنجا نه تنها به تمام ایران، بلکه از مرزهای چین تا سواحل مدیترانه، از سواحل دریای سیاه تا سواحل نیلگون خلیج فارس گسترش یافت. و وجود این آثار با ارزش تاریخی و فرهنگ و آداب و رسوم غنی مردم منطقه میتواند منبعی گرانبها برای توسعه صنعت توریسم و در نهایت توسعه اقتصادی منطقه باشد. در چند سال گذشته بیکاری و اشتغال مهمترین دغدغه ی منطقه ی سیستان بوده است.
محدود ماندن نرخ رشد بخش های مختلف اقتصادی به نرخ پایین، انباشت سرمایه و پیدایش فناوری های جدید کاهش تقاضا برای نیروی کار آمد بخش اقتصاد و مازاد نیروی کار و جایگزینی سرمایه به جای نیروی کار به خاطر پایین بودن هزینه سرمایه نسبت به هزینه نیروی کار و همچنین به علت خشکسالی های پیاپی در منطقه سیستان موجب افزایش فشار بیکاری در این منطقه شده است.
این در حالی است که شغل مستقیم ایجاد شده در صنعت توریسم می تواند طی فرایندی شغل یا شغل های غیر مستقیم را ایجاد نماید. بسیاری از شهرها از این راه توانسته اند صنعت خود را بهبود ببخشند و مشکلاتی مانند بیکاری، پایین بودن سطح درآمد سرانه و کمبود درآمد ارزی خویش را کاسته اند. در واقع می توان این چنین بیان نمود که صنعت توریسم به مثابه یکی از بخش های فعالیتی نظام اقتصادی - اجتماعی منطقه سیستان به دلیل اثرات مثبت و متعدد بسیاری که در این منطقه می گذارد یکی از عوامل به کارگیری شده در راستای کاهش فقر در این منطقه می باشد.
-2تعاریف، مفاهیم و مبانی نظری
-1-2 نظریهها و دیدگاههای مربوط به توسعه گردشگری روستایی
در مقیاس جهانی گردشگری روستایی یکی از اشکال روبه رشد بخشگردشگری به شمار میآید که ارایه تعریفی جهان شمول و یکسان از آن امکانپذیر نیست؛ این مساله تا حدود زیادی به دلیل ویژگیهای گوناگون نواحی روستایی در کشورهای مختلف است، غلبه الگوهای خاصی از گردشگری در نواحی مختلف و تعاریف گوناگون از روستا و روستانشینی است
از نظر توسعهای، گردشگری روستایی از ویژگیهای بسیار متنوعی در کشورهای گوناگون برخوردار است، و با توجه به اهمیتی که در توسعهی اقتصادی و متنوعسازی فعالیتهای اقتصادی در نواحیروستایی دارد در سطوحمحلی، منطقهای و ملی مورد توجه برنامهریزان قرار گرفتهاست
گردشگری روستایی رهیافت جدیدی در متون توسعه روستایی است که همچون توسعه دارای ابعاد و آثار گوناگونی است
از این رو دیدگاهها و نظریه های مختلفی در مورد توسعه گردشگری در مناطق روستایی و نحوه ارتباط آن با توسعه روستایی میتوان بیان کرد.
