بخشی از مقاله
چکیده
کراتوکنژکتیویت سیکا یک وضعیت التهابی در قرنیه و ملتحمه میباشد که در اثر کاهش یک یا دو جز از لایههای اشکی ایجاد میگردد. از علل مختلف این بیماری میتوان به عوامل مختلف مادرزادی، عفونی، مصرف دارو، ایدیوپاتیک، متابولیک و بیماریهای با واسطه ایمنی اشاره کرد. علائم این بیماری شامل ترشحات موکوسی و موکوسی چرکی، پرخونی و ادم ملتحمه، بلفارواسپاسم، زخم قرنیه، عروق زایی و ایجاد رنگدانه بر روی قرنیه در موارد مزمن میباشد که در صورت عدم توجه و درمان ممکن است به از دست دادن چشم حیوان منجر گردد
برای تشخیص در کنار تاریخچه و معاینه بالینی میتوان از اندازه گیری میزان تولید اشک کمک گرفت. یک قلاده سگ تریر 10 ساله نر با علایم ترشحات چرکی در هر دو چشم ارجاع داده شد. در معاینه بالینی حضور ترشحات موکوسی چسبنده و خشکی در هر دو چشم مشاهده گردید. اندازه گیری میزان اشک با نوار شرمر کاهش قابل توجهی را نشان داد. بر مبنای علایم بالینی بیماری کراتوکنژکتیویت سیکا ناشی از افزایش سن تشخیص داده شد. درمان بیماری با کمک تجویز موضعی داروهای تعدیل کننده ایمنی، اشک مصنوعی، آنتیبیوتیک، موکولیتیک و مکمل اسیدهای چرب ضروری به شکل سیستمیک صورت پذیرفت.
مقدمه
کراتوکنژکتیویت سیکاٌ یا سندرم خشکی چشم یک عارضه رایج چشمی در سگها و نادر در گربهها است. این وضعیت التهابی در قرنیه و ملتحمه به دنبال کاهش یک یا دو جزء از لایههای اشکی ایجاد میشود. اشک در حفظ سلامت و عملکرد مناسب قرنیه و ملتحمه نقش مهمی دارد و از سه لایه مختلف موکوس که به وسیله گابلت سلهای ملتحمه، آب که توسط غدد اشکی و اجزای لیپیدی که توسط غدد میبومین ساخته میشود، تشکیل شده است . - 1 - تأمین تغذیه، لغزنده بودن سطح قرنیه و شستشوی سطح آن از ذرات به عهده اشک میباشد. همچنین اشک حاوی فاکتورهای رشد، ایمنوگلوبولینها، لیزوزومها و سایر ترکیباتی است که با فعالیت ضد میکروبی در مکانیسمهای دفاعی چشم نقش دارند. کراتوکنژکتیویت سیکا را براساس کاهش لایههای اشکی، به دو نوع کمی - کاهش فاز آبی اشک - و کیفی - کاهش لیپید و موسین اشک - تقسیم میکنند
دلایل مختلفی از KCS شامل علل مادرزادی، عفونی، مصرف دارو، متابولیک، بیماریهای با واسطه ایمنی شناخته شدهاند، اما عارضه میتواند بدون علت مشخص و به شکل ایدیوپاتیک نیز مشاهده شود . - 4 - یکی از علل شکل گیری بیماری به دنبال درمان دارویی است که میتواند به صورت دائم یا موقت باشد. شکل موقت به دنبال بیهوشی عمومی و موضعی، مصرف داروهای آرام بخش و آتروپین دیده میشود و شکل دائم آن یک اثر جانبی کاملاً رایج از مصرف سولفانامیدها در سگ است
همچنین در جراحی برداشت غده پلک سوم یا در جراحی-های گوش که منجر به آسیب به عصب صورتی شوند، نیز این حالت ایجاد میگردد. از شایعترین دلایل KCS در سگها، اختلالات وابسته به ایمنی و ناشی از بیماریهایی چون لوپوس اریتماتوز سیستمیک، پمفیگوس فولیاسئوس، آرتریت روماتوئید، پلیمیوزیت، پلیآرتریت، آتوپی، گلومرولونفریت و کولیت آلسراتیو میباشدکه معمولاً به شکل دوطرفه خواهد بود. از علل عفونی نیز میتوان به دیستمپر، لیشمانیا و هرپس ویروس گربه و از سموم به مسمومیت با گون سمی اشاره کرد. دیابت ملیتوس و هیپوتیروئیدیسم نیز از علل متابولیک ایجاد کننده بیماری هستند
آتروفی ناشی از پیری در سگهای 10 ساله و بالاتر، اشعه، التهاب مزمن پلک و غدد میبومین، دهیدراتاسیون و کمبود ویتامین A نیز به عنوان سایر علل ایجاد کننده عنوان شدهاند . - 4 - در مواردی عارضه مادرزادی است و به شکل ژنتیکی در برخی از نژادها مانند یورکشایر تریر، کوکر اسپانیل و اسپانیل چارلز کینگ کاوالیر گزارش شده است . - 10 ,9 - در اثر اختلالات اتونومیک - آسیب پاراسمپاتیکی - و آسیب به عصب V - یا - VII نیز عارضه به شکل نوروژنیک نیز شکل میگیرد
بیماری میتواند به صورت حاد یا مزمن و یک طرفه یا دو طرفه بروز یابد. علایم بیماری شامل وجود ترشحات موکوسی و موکوسی چرکی، کاهش درخشندگی قرنیه، پرخونی و ادم ملتحمه و بلفارواسپاسم میباشد که با مزمن شدن روند بیماری، زخم قرنیه - به ویژه در ناحیه مرکزی - ، عروق زایی و ایجاد رنگدانه بر روی قرنیه تظاهر مییابد. ممکن است با افزایش کدورت و سوراخ شدگی قرنیه در نتیجه زخمهای عمیق به کوری یا از دست دادن چشم حیوان منجر شود . - 11 ,2 - اگر چه تشخیص KCS آسان است،اما معمولاً مورد توجه قرار نمیگیرد. این مطالعه گزارش درمانگاهی یک مورد بیماری کراتوکنژکتیویت سیکا در یک قلاده سگ تریر را دربر دارد.
گزارش درمانگاهی
یک قلاده سگ تریر 10 ساله نر با علایم ترشحات چرکی در هر دو چشم به بیمارستان آموزشی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان ارجاع داده شد. در معاینه بالینی حضور ترشحات موکوسی چسبنده و خشکی هر دو چشم، پرخونی و ادم ملتحمه، بلفارواسپاسم و ایجاد رنگدانه بر روی قرنیه مشاهده گردید - شکل . - 1 اخذ تاریخچه هیچگونه سابقهای از مصرف دارو، انجام جراحی و سایر علل را نشان نداد. اندازه گیری میزان اشک با نوار شرمر قبل از هر کار تشخیصی دیگر انجام شد که کاهش قابل توجهی از تولید اشک و کمتر از mm/min 5 در هر دو چشم را نشان داد.
در رنگ آمیزی قرنیه با نوار فلورسئین، زخم قرنیه مشاهده نشد. سایر ساختارهای چشم در افتالموسکوپی نیز طبیعی بود. یافته خاصی در دادههای آزمایشگاهی بیمار نیز مشاهده نشد. بر مبنای علایم بالینی، بیماری کراتوکنژکتیویت سیکا ناشی از افزایش سن تشخیص داده شد. درمان بیماری با کمک داروهای تعدیل کننده ایمنی، قطره اشک مصنوعی، آنتیبیوتیک موضعی، داروهای موکولیتیک و اسیدهای چرب ضروری صورت پذیرفت. قطره چشمی سیکلوسپورین هر 8 ساعت، قطره چشمی دگزامتازون هر 6 ساعت یکبار، قطره چشمی اشک مصنوعی هر 4 ساعت روزها و به شکل ژل شبها، پماد چشمی تتراسایکلین هر 12 ساعت و قطره چشمی استیل سیستئین 5 درصد هر 8 ساعت تجویز شد. تمیز کردن چشم با مایع استریل شستشوی چشم و تمیز کردن آن با گاز مرطوب چندین مرتبه در طول روز نیز به صاحب دام توصیه شد. مکملهای اسید چرب نیز تجویز شد. بعد از گذشت یک ماه از شروع درمان به تدریج دوز داروها کاهش داده تا در نهایت تنها از اشک مصنوعی به منظور کنترل علایم بالینی استفاده شد.
شکل :1 چشم سمت راست و چپ حیوان مبتلا به کراتوکنژکتیویت سیکا
