بخشی از مقاله
چکیده
کانسار انگوران یکی از مهمترین کانسارهاي سرب و روي ایران است که از ویژگی هاي منحصر به فردي برخوردار می باشد. یکی از ویژگی هاي آن، گسترش و تنوع بسیار زیاد کانسنگ هاي غیر سولفیدي آن میباشد، بطوریکه بندرت معدنی در جهان داراي این میزان تنوع است.
کانسنگ هاي موجود در این کانسار مجموعهاي از آمیزههاي برشی است که شناخت و بررسی نحوه تکوین آنها در گرو درك عملکرد گسل هائی است که در مراحل قبل، همزمان و بعد از کانه زائی، فعال شده اند. فرآیند گسلش بنوبه خود عامل اصلی گسترش واکنش هاي ژئوشیمیایی و وقوع بسیاري از رخدادهاي زمین شناختی در این کانسار بوده است.
گسل خوردگی ضمن آنکه فضاهاي مناسب براي ته نشست بخش سولفیدي را فراهم نموده است، سبب غنی سازي و تمرکز آن نیز شده است. فعالیت مجدد گسل ها همچنین زمینه دگرسانی سوپرژن کانسنگ سولفیدي و تحرك مجدد روي و نهشت کالامین در سنگ دیواره آهکی شده است. تشکیل انواع کانسنگ هاي کربناته را فراهم نموده است. از دیگر پیآمدهاي گسلیدگی در این کانسار سبب تشکیل انواع مختلف کانسنگ هاي غیرسولفیدي روي در این کانسار شده است.
پویایی فرآیند گسلش در مراحل بعدي، ضمن ترقیق عیاري کانسار، موجب افزایش ذخیره مواد معدنی آن شده است. نتیجه گسلش هاي مختلف نهایتاً سبب تشکیل 16 میلیون تن کانسنگ غیرسولفیدي سرب و روي شده است. درك چگونگی تشکیل کانسنگ هاي غیر سولفیدي فوق در طی مراحل گسلش در این معدن علاوه بر درك هر چه بیشتر کانسارهاي سرب و روي، کلید هاي اکتشافی مهمی را در اختیار مکتشفین قرار می دهد.
-1 مقدمه
کانسار انگوران یکی از نهشته هاي سرب و روي سولفیدي- کربناته با نزدیک به % 80 ذخیره کربنات هاي سرب و روي و %20 ذخیره سولفوره می باشد. در این کانسار عیار متوسط کربنات روي % 28 ، کربنات سرب % 5/5 ، سولفید روي %39 و سولفید سرب کمتر از %3 می باشد. این کانسار در ناحیه تکاب بر روي کمربند دگرگونی سنندج- سیرجان، در مدل تصادم قاره اي شکل گرفته است - محمدي نیایی، . - 1377 این کانسار در آخرین افق هاي دگرگونی پروتروزوئیک شمال شرق تکاب قرار دارد. ماده معدنی بین شیست هاي فرودیواره و آهک هاي فرادیواره محصور شده است.
سن کانهزائی آن احتمالاً دوران سوم می باشد و تاثیر گسلش و به تبع آن گسترش فرآیندهاي سوپرژن در این کانسار تاحدي است که بیش از %75 حجم کانسار را مواد معدنی برشی کربناته تشکیل می دهد. این تحقیق عمدتاً بر روي نقش گسل ها در مراحل مختلف کانه زایی سولفیدي، گسترش فرآیندهاي سوپرژن و تشکیل نهشته هاي غیر سولفیدي، و مراحل بعد از تشکیل نهشته هاي غیرسولفیدي می باشد، که منجر به تشکیل کانسنگ هاي مختلف برشی شده است، حاصل این فرآیندها تشکیل بیش از 20 نوع کانسنگ برشی می باشد. بررسی این فرآیندهاي کلیدهاي اکتشافی مهم را براي مکتشفین فراهم می نماید.
روش مطالعه
این تحقیق حاصل بیش از یک دهه مطالعه میدانی این کانسار و دهها کانسار سرب و روي کشور می باشد. نگارنده در زمان استخراج ماده معدنی بدقت شواهد ساختاري، ساخت و بافت، بررسی برش ها، کانی شناسی و محل پیدایش کانسنگ هاي مختلف آن را زون هاي گسله بررسی کرده است. و با دقت و کنجکاوي فراوان حلقه هاي مفقوده فرآیندهاي ساختاري را ردیابی نموده و به مدل مطرح شده در این گزارش دست یابد. اي مدلسازي بر پایه مشاهدات میدانی بسیار دقیق، تهیه نقشه هاي زمین شناسی دیواره پله هاي معدن بصورت دوره اي - Periodic Mapping - و درون یابی نقشه هاي زمین شناسی سال هاي مختلف، لاگینگ گمانه هاي اکتشافی، بررسی مدل هندسی و بلوکی کانسار در نرم افزار - Data Mine - و بررسی مقاطع زمین شناسی قایم و افقی بوده است.
-2 بحث
-1-3 فرآیندهاي زمین ساختی ناحیه اي
همزمان با تنش هاي زمین ساختی دوران سوم، چین خوردگی ها و گسل هاي ناحیه تکاب رخ داده است. نقطه اوج این فعالیت ها، گسل هاي رورانده و کششی و پیآمد آن تشکیل گسل تراستی قینرجه- چهار طاق می باشد که با طولی بیش از 70 کیلومتر با روندي مشابه زاگرس در منطقه متالوژنی تکاب گسترش یافته و بخش مرکزي این ناحیه را بصورت یک بالاآمدگی از دیگر بخش ها متمایز می سازد. اعمال این تنش ها سبب ایجاد گسله هاي معکوس و ساختار فلس ماهی در واحدهاي سنگی محدوده اطراف کانسار شده است، و رخداد گسله هاي اصلی معدن انگوران شده است.
-2-3 فرآیندهاي زمین ساختی در محدوده کانسار
بطور کلی کانسار انگوران توسط سه گسله اصلی محصور می گردد - شکل . - 1 این گسله ها تا حد زیادي محدود کننده کانیسازي هستند، با این وجود بسیاري از فرآیندهاي سوپرژن در زون هاي برشی این کانسار گسترش یافته است که در ادامه به تشریح آنها خواهیم پرداخت. پهناي زون برشی گسلی بالغ بر50 متر میگردد، بطوریکه ضخامت ظاهري آنها در دیواره پله هاي معدن گاه افزون بر 70 متر می گردد
شکل - 1 نقشه و مقطع زمین شناسی کانسار انگوران.
-3-3 تقسیم بندي کانسنگ ها بر پایه ویژگی هاي کلاست -ماتریکس برش ها
کانسار انگوران شامل هشت نوع کانسنگ سولفیدي و غیرسولفیدي می باشد که از فرودیواره شیستی بسمت فرادیواره آهکی بترتیب شامل کانسنگ شیستی عیاردار، سولفید، مخلوط سولفید- کربنات، کربناته سخت، کربناته برشی، کربناته نرم آرژیلیتی، کالامین و مخلوط آهک- کالامین - بسیار کم عیار - میباشد - شکل . - 1 بطور این کانسنگ ها عمدتاً داراي ساخت و بافت برشی بوده و بر پایه کلاست، ماتریکس، سیمان و کانی شناسی اجزاي مذکور و ملاحظات استخراجی معدن توسط نگارنده تقسیم بندي شده است
شکل - 2 تقسیم بندي برش هاي ماده معدنی بر اساس جنس قطعات برشی در نمودارهاي مثلثی.
-4-3 کانه زایی و مراحل مختلف آن:
بطور خلاصه مراحل کان زایی در معدن انگوران شامل موارد ذیل است:
مرحله اول کانه زایی: اسفالریت نسل اول، گالن، پیریت مرحله دوم کانه زایی: اسفالریت نسل دوم مرحله سوم کانه زایی: گالن نسل دوم مرحله چهارم : میمتیت
