بخشی از مقاله
خلاصه
شهرجای مشترکی است که همه شهروندان علاوه بر تعامل فیزیکی و عملکردی بصورت ناگزیر و روزانه، از نظر روانشناختی و بصری نیز در تعامل با این مکان عمومی می باشند، منظر و سیمای یک شهرکه بیشترین ارتباط را با مخاطبان خود ایجاد می کند می تواند بر ادراک شهروندان تأثیرگذار باشد، بنابراین اگر نمایی زشت و ناموزون داشته باشد، تأثیرات مخرب روحی و روانی بر استفاده کنندگان خواهد گذاشت، در گذشته ساختمانهای شهر، نه تنها از جنبه انفرادی و معطوف به خود، زیبا و مطابق با اصول زیباشناختی بصری طراحی میشدند، بلکه در کمال احترام به اطراف، در زمینه طرح خود جای میگرفتند.
با ظهور مفاهیم و عناصر مدرنیته، شهرسازی ایران، مانند بسیاری مسایل دیگر، با سرعتهای متفاوت در دوران متفاوت، دستخوش تغییراتی شد. در این میان بدنه های شهری از مؤثرترین عناصر تأثیرگذار بر کیفیت فضاهای شهری محسوب می گردند که اصلاح آنها می تواند به بالا رفتن کیفیت منظر عینی شهر منجر شود.
نمای خیابانها به عنوان یکی از اجزای اصلی بدنه های شهری می باشند که متاسفانه درنظرنگرفتن چهارچوبی برای آنها باعث شده تا هر ساختمان برای اینکه بخواهد خود را از دیگری متمایز نماید به فرم خاصی اجرا گردد. لذا تدوین چهارچوبی برای بدنه های شهری به دنبال خلق یک کلیت هماهنگ می تواند به بهبود منظر شهری کمک نماید.
روش تحقیق در این پژوهش به صورت پیمایشی می باشد و در پی آنست تا بیان نماید از آنجایی که بدنه ها به عنوان مصداقی از منظرخرد شهری تاثیر بسزایی در منظر شهری دارند اجرای قوانین و ضوابط ساختمانی، میبایست با اعتقاد به این موضوع و به دنبال خلق یک کلیت هماهنگ به وسیله تناسبات مناسب باشد.
مقدمه
شهر به عنوان بارزترین جلوه ی تمدن در طول تاریخ طولانی تکامل در بستر تاریخی و سرزمینی ایران همواره بازتابی از مبانی فکری و اندیشه ای ایرانیان در نظم دادن به فضای سکونت جمعی خود بوده است. شهر در فرهنگ ایرانی مفهومی جامع و متشکل از ابعاد مختلف فرهنگی ایرانی مفهوم جامع و متشکل از ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و طبیعی است. شهرها در طول تاریخ همواره تحت تاثیر عوامل مختلفی چون عناصر کالبدی، روانشناختی، تاریخ فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و… بوده و در نسبت با آنها کلیت خویش را انسجام بخشیده اند. یکی از مهمترین عناصرکالبدی شهرها ترکیب نمای ساختمان ها و جداره شهری می باشد. منظر شهری، سطح تماس انسان و پدیده شهر است و وسیله ای است که شهر را پدیدار می کند.
از طریق منظر شهری ابعاد غیرکالبدی شهر امکان بروزو تجلی خارجی می یابد و علاوه بر ممکن ساختن "قرائت " متن شهر، امکان آسیب شناسی شهری را فراهم می سازد. چنین دیدگاهی بر این پیش فرض استوار است که بحران در منظر شهری نشان دهنده بحران در طراحی شهری است و بحران در طراحی شهری نشان دهنده بحران در فرایندهای توسعه و مدیریت شهری است.
تحولات چند دهه اخیر چه در مصالح و چه در تنوع سبکها و چه به دلیل سرعت در ساخت و ساز موجب شد که ضرورت توجه به نما و نیز ساماندهی بدنه های شهری مورد توجه قرار گیرد. چناچه منظر شهری را به مثابه گونه ای از هنر مورد توجه قراردهیم، گستردگی طیف مخاطبان و آفرینشگران آن گواهی بر اهمیت هنر مزبور خواهد بود. نما وظیفه ارتقای کیفیت فضای پیرامون خود را از لحاظ کاراکتر و شخصیت، منظر، خوانایی، زیبایی و... بر عهده دارد، پیوستگی، همخوانی و همگونی در جداره ها و نماها در انسجام فعالیتها و خوانایی در خیابان ها نقش بسزایی دارند، شهروندان همه روزه با خیابان که همچون نمایشگاهی دائمی از مناظر شهری است، در ارتباط می باشند، لذا لزوم توجه به نحوه اجرای آنها به عنوان یک عنصر مهم در منظر شهری اساس می گردد.
بیان مساله:
امروز بیش از هر زمان دیگر در شهر ایرانی با هجوم آشفتگی در جنبه های گوناگون سیمای شهری از کالبد ساختمان ها تا فعالیت ها و رفتارهای انسانی در محیط شهر مواجه هستیم. شهر امروز ایرانی به طور عام، برخاسته از محیط طبیعی، فرهنگی، تاریخی و اجتماعی سرزمین بستر خود،در شرایط تأثیر متناسب و هماهنگ این عوامل، نیست - فکوهی،. - 1383 ظهور مدرنیته و تأثیر پذیری از آن وعدم توجه به معماری و شهرسازی ایرانی موجب پیدایش شهرهایی بدون هماهنگی در بدنه شهری شده است.
سیمای شهر معاصر که خود مخلوق روابط متقابل، پیچیده و چند سویه ی عوامل مؤثر در شهر است، بیش از هر مفهوم دیگربابی تناسبی و ناهماهنگی عوامل بنیادی و ریشه ای تأثیرگذار برشهر، در غیاب ارزش های اجتماعی ناظر به حقوق شهروندی، مسئولیت های شهروندی و قوانین و مقررات کارآمد مبتنی برکیفیت انسانی همراه است.
مظاهر نابسامانی و آشفتگی سیمای شهر در ابعاد کالبدی، فضایی، فعالیتها و رفتارهای انسانی و عوامل موجود آن، عدم هماهنگی با زمینه؛ عدم کارایی؛ انواع آلودگی های زیست محیطی؛ عدم بهره گیری از تأثیر عناصر متنوع طبیعی در سیمای شهری؛ عدم بهره گیری مناسب از منابع ارزشمند بصری؛ عدم توجه به معیارهای اولیه ی زیبایی شناسی؛ تنوع بیش از حد و آزار دهنده؛ عدم وجود ایمنی در فضاهای شهری به چشم می خورد
نمای هر ساختمان در شکل دهی به مجموعه شهری که در آن حضور دارد موثر است، و هنگامی که صحبت از منظر شهری به میان می آید آنچه از شهر امروزی در ذهن تداعی می شود ملغمه ای است از طرحها و رنگها و فرمهایی که بی هیچ محتوایی، زشتی و نابهنجاری را با چشم و ذهن عجین ساخته اند
اهمیت و ضرورت تحقیق:
خیابانهای شهری تجلی گاه حیات مدنی شهر و محل رخداد وقایع و فعالیتهای اجتماعی شهروندان در زندگی و حیات شهری می باشد. از این رو طراحی درست و گسترش آنها باعث غنی تر شدن زندگی اجتماعی و فرهنگی می شود. بدین ترتیب خیابانها نقش مهمی در ایجاد شبکه هم پیوند فضاهای باز و عمومی شهر ایفا می نمایند. چنان که لنگ اشاره می کند "کیفیتی که از شهر برداشت می شود، بیش از هر چیزی بستگی به کیفیت خیابانهای آن دارد"
روند شکل گیری سیمای شهری طی زمان طولانی اتفاق می افتد و نمای ساختمانها به صورت مستقل طراحی و اجرا می گردند، این نماها و جداره ها به عنوان سطوح اصلی و مهمی که در معرض دید همگان هستند، چنانچه بدون در نظرگرفتن اصولی خاص طراحی شوند می توانند تاثیرات نامطلوبی در منظر شهری ایجاد نمایند. لذا توجه به نحوه اجرای کالبد بیرونی شهری و اثرات سوء اجرای نادرست آن احساس می گردد.
سوال و فرضیه تحقیق:
رابطه بین اجرای نما با منظر شهری چه می تواند باشد؟
مداخله ماهرانه درگونه های مختلف اجرای بدنه های خارجی - نما - در بهبود منظر شهری تاثیرگذار است.
روش تحقیق :
برای انجام این تحقیق از روش پیمایشی استفاده شده است. در ابتدا مطالعات مروری بر ادبیات موضوع انجام شده است به این طریق که به جستجوی کتاب ها، مقالات و پژوهش های مختلف خارجی و داخلی پرداخته شده و اطلاعات موجود در آنها جمع آوری گردیده و سپس به وسیله بررسیها و پیمایشهای انجام شده در شهر مشکلات موجود بیان گردیده است.
مبانی نظری و پیشینه تحقیق :
اولین سمینار بین المللی، کنگره گوبیو درسال 1960م. بوده که در این کنگره، اهمیت و ضعیت اجتماعی شهرها ذکرگردیده و موارد و موضوعات بازسازی در یک قسمت از شهرها به عنوان عملی اجتماعی تلقی می گردد و ازمقامات دولتی خواسته شده برای محافظت جنبه های هنری یک فضای زنده اقدامات لازم به عمل آید - پورجعفر،. - 1383 کنگره آمستردام در سال 1975 تدوین منشور اروپایی ثروت معماری را در دستورکار قرار داد. این کنگره بر ملاحظاتی تأکید داشت که برخی از آنها عبارتند از:
ضرورت حفاظت از میراث معمارانه به عنوان یکی از اهداف اصلی طراحی شهری. شناخت عوامل اجتماعی موثر در سیاست گذاری اقدامات حفاظتی فراگیر و جامع با این هدف که حفاظت به معنای ادغام میراث فرهنگی و کالبدی در زندگی اجتماعی است
