بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام خدا
اسلاید 2 :
مناره ها در معماري اسلامي
اسلاید 3 :
خلاصه:
عملكرد مناره ، معماري مساجد اوليه ، تاريخچة مناره ، شيوة ساختماني مناره و عناصر معماري ، موقعيت موذنه ، مصالح مورد نياز درساختمان مناره ، شكل منارهها ، نحوه تزئين گلدسته
ريشه مناره ها در ايران
مناره هاي تيموري و صفوي
اسلاید 4 :
مناره
مناره یا گلدسته برجی مدور است که یکی از اجزاء معماری اسلامی است و بیشتر در مسجدها بکار میرود.
اسلاید 5 :
معنی لغوی
مناره. [ م َ رَ / رِ ] (از ع، اِ) منار و جوتره؛ و فنار. (ناظم الاطباء). نشان که در راه از سنگ و خشت برپا کنند و در اصل لغت به معنی چراغ پایه باشد ظاهراً وجه تسمیه آن باشد که سابق برای راه یافتن مسافران چراغی بر مناره میافروختند، زیرا که در بلاد عرب به شبها میروند.
اسلاید 7 :
منارهها از چهار جزء اصلی تشکیل شدهاند:
پایه یا سکو: مربعی شکل یا چندپهلو بوده که بدنه یا ساقه مناره در وسط آن قرار میگیرد. پایهٔ مناره رهروان اصفهان و مناره خسروگرد سبزوار مربعی شکل بوده و پایهٔ مناره گار، مناره سین و مناره زیار هشت ضلعی. برخی از منارهها هم بدون سکو هستند مانند: مناره برسیان، مناره علی و مناره ساربان.
ساقه: در ایران در منارههای پیش از اسلام اغلب مربعی شکل و در دوران اسلامی به شکل استوانه یا مخروطی ساخته میشده.
سرپوش: مربع و هشت گوش که مهمترین بخش منارهاست.
دولت سوئیس پس از یک همه پرسی ساخت مناره برای مساجد را ممنوع کرد. اولریش اشلوئر از رهبران مخالف ساخت منارهها در مصاحبهای منارهها را سمبل ادعای برتری اسلام بر مسیحیت دانست. این اقدام با اعتراض گسترده نهادهای اروپایی و واتیکان روبرو شد.
منار یا مناره و یا میل که در قدیم به آن چراغدان و چراغپایه نیز گفته میشده در لغت به معنای کانون یا محل نور و روشنایی و جای نار است
اسلاید 8 :
منارهها در تاریخ پیش از اسلام
یقینا تاریخچه مناره به پیش از اسلام بر میگردد، اما متاسفانه از آثار و علائم منارههای قبل از اسلام تعداد اندکی در ایران باقی مانده است. در حال حاضر در کنار منارههای قبل از اسلام در ایران نشانهای از ساختمان دیده نمیشود.
قدیمیترین مناره یا برج راهنمای موجود میل نور آباد،معروف به میل اژدها متعلق به دوره اشکانیان در غرب نور آباد ممسنی فارس قرار گرفته است. این میل دارای حدود هفت متر بلندی بوده و قاعده و تمام بدنه آن با سنگهای سفید تراش منظم داده شده است. پلکان میل اژدها در درون برج قرار دارد و بر بالای آن آتشدان سنگی جای داشته است.
اسلاید 9 :
پيدايش مناره در اسلام :
هنگامي ما به فن معماري اسلام پي خواهيم برد كه در ساختمانها و آثار اسلامي بررسي و تحقيق كرده باشيم. يكي از عناصر اصلي اين فن كه در اسلام جلوهگر شده و زيبائي خاصي به خود گرفته ، ساختمان گلدستهها ميباشد.
با ظهور اسلام مساجد گوی رنگ و سنگ را از سایر رقبا ربوده در فن و هنر بی همتا گشتند.در ابتدا مساجد فاقد مناره بوده موء ذنان در مکانی که دو عامل مرکزیت و ارتفاع را توئما داشته اذان می گفتند .
گلدسته يا مؤذنه عبارتست از محلي كه مؤذن در آنجا اذان ميگويد و مردم را به نماز دعوت ميكند . مؤذنه داراي نامهاي ديگري نيز هست از قبيل: مناره ، منار و صومعه ، عساس و گلدسته. بطوركلي ، مؤذن از همان آغاز اسلام جايگاه مخصوصي داشته ، همچنانكه بلال در زمان پيغمبر اكرم (ص) بر بلندترين بامهاي منازل يا بر روي استوانهاي ميرفت و اذان ميگفت.
اسلاید 10 :
در اوائل اسلام بود كه مؤذن برروي باره شهر ميرفت و اذان مي گفت وبيشتر اين رسم در شهر دمشق معمول بود.
خلاصه فكر اينكه مؤذن در محل مرتفعي اذان بگويد مسلمين را بر اين داشت تا براي مؤذن جايگاه مخصوصي كه بلندتر از مسجد و متصل يا نزديك به آن باشد بسازند تا هميشه در آنجا اذان گفته شود. و چون دولت اسلام توسعه يافت و مسلمين با كشورهاي متمدن آنروز تماس پيدا كردند ، ضرورت ايجاب كرد تا در هر شهر مسجدي و جهت هر مسجدي مؤذنهاي بسازند و در ايران نحوه ساختمان مساجد عربي بصورت و شكل بناهاي مذهبي ايرانيان درآمد. از همان ابتداي اسلام در ايران غربي مساجد و مؤذنههائي ساخته شد به سبك ساختمان محلي و شبيه به چهارطاقها و برجهاي ساساني و بطوريكه از تاريخ بر ميآيد خلفاي عباسي تعداد زيادي از اين قبيل مساجد در شهرهاي مهم غربي بنا كردهاند .
اسلاید 11 :
مناره و كاركردهای آن در تاریخ اسلام:
به تصور برخی مهمترین دلیل وجود مناره در مساجد، اذان گویی است. اما این دلیل محل بحث و چون و چرای بسیار است، زیرا می توان از فراز بام مسجد نیز مسلمانان را به مسجد فراخواند. بر حسب روایات، وقتی مسلمانان به مدینه آمدند طبق عادت و بدون هیچ گونه دعوتی برای ادای فریضه نماز در مسجد حضور پیدا می كردند. این عدم دعوت روزی به بحث گذاشته شد و فردی پیشنهاد داد كه بگذارید مانند مسیحیان ناقوس داشته باشیم. دیگری گفت مانند یهودیان شیپور بدمیم. با این حال پیامبر (ص) فردی را معین نمود كه مردم را به نماز فراخواند و پیامبر (ص) به بلال فرمود: «برخیز و مردم را به نماز فراخوان» این نكته این واقعیت را نشان می دهد كه مناره بخش جدایی ناپذیر از مراسم عبادی اسلام نیست و تا امروز هم در بسیاری ازكشورهای اسلامی از ساختن مناره به جهت حالت متظاهرانه و غیر ضروری اجتناب می كنند و برخی تنها یك سكو در بام مسجد در نظر گرفته اند كه موذن از آنجا اذان می گوید.
اسلاید 12 :
این نكته یك حقیقت دیگر را هم آشكار می سازد و آن اینكه از بالای مناره كمتر می توان صدای اذان را به مسافتی بیش از بیست - سی متر رسانید بنابراین كاركرد اصلی مناره جای فقط اذان گویی نیست.
اسلاید 13 :
نظریه اول - موقعِیت برج ها یا منارهای اولیه:
برای دست یابی به کارکرد مناره بر اساس تجزیه وتحلیل برکم می توان به سه نظریه دست یافت:
ظاهراً مناره كمي پس از ظهور مسجد بوجود آمد و ميتوان دوران ظهور آنرا از عصر اموي دانست. بطوريكه از متون تاريخي برميآيد ، ظاهراً اولين مؤذنهايكه به شكل منارههاي فعلي ساخته شد ، مؤذنه مسجد جامع بصره بود كه آنرا زياد بن ابيه در سال 44 يا 45 هجري در موقعيكه از طرف معاويه والي آنجا بود بنا نمود .
اسلاید 14 :
نظریه دوم- ریشه یابی لغت: مناره-صومعه- موذنه
تبار شناسی ریشه واژه مناره نیز نكاتی گویا در باب علل پیدایش به ما گوشزد می نماید. معنی اصلی كلمه مناره، مكان نور یا آتش است. اگر هم اكنون در زبان پارسی به مناره «گلدسته» می گویند، به جهت همین معنای آن است. اتفاقاً این واژه از طریق زبان تركی به زبان انگلیسی نیز راه پیدا كرده و «Minaret» نام گرفته است. این كلمه در عربستان پیش از اسلام به اماكن بلندی اطلاق می شد كه از فراز آن علائمی توسط دود یا آتش ارسال می شده اند. به همین سبب، كلمه مناره را اغلب معادل با چراغ خانه به كار می بردند.
اسلاید 15 :
مناره ساربان
اسلاید 16 :
ساختمان مناره :
مناره ها از چهار جزء اصلی تشکیل شده اند:
پایه : به صورت مربع، شش یا دوازده ضلعی.
ساقه : به شکل استوانه یا مخروطی
سرپوش : مربع و هشت گوش که مهمترین بخش مناره است.
رأس : همان سایبان که به اشکال مختلف ساخته می شود.
اسلاید 17 :
هر چند که در سراسر جهان اسلام، مناره ها اغلب از همین اجزا تشکیل شده اند اما با تأثیر پذیری از شیوه معماری ملی هر منطقه، شکلی خاص به خود گرفتند. در شمال آفریقا مناره ها حجیم و چهارگوش، در مصر به صورت چند طبقه، در ایران و مناطق همجوار به شکل استوانه ای لاغر ولی رفیع با گلدسته هایی زیبا و بی همتا، در ترکیه عثمانی به گونه مدادی شکل با ردیفی از بالکنها و در صحرای آفریقا و حتی حاشیه خلیج فارس به شکل هرم ناقص ساخته شدند.
اسلاید 18 :
- پایه 2- ساقه 3- تاج
1- پایه یا سکو: با توجه به ارتفاع زیاد ومساحت کم قاعده پایه مهمترین نقش را در مقاومت مناره داشته کوچکترین سستی در این قسمت یا زمین زیران منجر به فروریختن بنا می شود. بنابراین زمین را تا رسیدن به لایه های سخت حفر کرده با شفته وسنگ پر می کنند. سپس پایه یا سکو ساخته می شود. گاهی مناره ها را بدون پایه مستقیما" روی زمین می سازند که از نمونه های آن میتوان به منار علی و مناره مسجد برسیان اشاره کرد. پایه ها معمولا" یا مربع بوده مانند منار رهروان اصفهان و منار خسروگرد سبزوار یا کثیرالاضلاع بوده مانند منارهای سین و زیاد که بدنه استوانه ای در وسط سکو قرار می گیرد.
اسلاید 19 :
2- ساقه یا بدنه : از دوران پیش از اسلام می توان به میل اژدها یا نورآباد که ساقه ای چهار ضلعی داشته اشاره کرد. همچنین می توان از میل فیروزاباد متعلق به دوره ساسانی نام برد. ساقه ای چهار ضلعی با پلکانی بر بدنه خارجی به ارتفاع سی و سه متر (در حال حاضربیست و شش متر) که هر چه به سمت بالا می رود از پهنای آن کاسته می شود.بعد از اسلام ساقه استوانه ای تحفه مناره سازان شد و خود نیز بدل به برگ سبزنقاشی مقرنس کاران آجرکاران و کاشی کاران گشت. تا اوایل قرن پنجم مناره به صورت منفرد و مجزا از مجتمع مسجد ساخته می شد. گاهی مناره ای به مسجدی ساخته شده اضافه می شد و گاهی مسجدی در کنار مناره ای موجود احداث می گشت.
اسلاید 20 :
مناره قوشخانه
