بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
دانشکده مدیریت دانشگاه تهران
رشته مدیریت اجرایی
درس مدیریت تکنولوژی
موضوع : اثرات مثبت انتقال تکنولوژی بر فرهنگ و جامعه انسانی
به نام خدا
اسلاید 2 :
فرهنگ
کلمه فرهنگ مرکب از دو جزء «فر» و «هنگ» به معنی «کشیدن» و «تعلیم و تربیت» است در زبان انگلیسی و فرانسوی به معنای کشت و کار یا پرورش بوده است. امروزه فرهنگ از نظر تنوع و وسعت معانی و سیر تاریخی چنان ابعاد گسترده ای یافته است که دیگر نمی توان آن را محدود به مفهوم «دانش و تربیت» دانست.
تعریف فرهنگ
برای اولین بار تیلور بنیانگذار مفهوم فرهنگ در تعریفی آن را این چنین تعریف کرد: کل مرکبی که دربرگیرنده دانش، اعتقادات، هنر، اخلاق،قوانین،آداب و رسوم و همه توانایی ها و عاداتی که انسان به عنوان عضوی از جامعه کسب می کند.
اسلاید 3 :
گی روشه جامعه شناس نامور کانادایی در کتاب کنش اجتماعی تعریف نسبتا جامعی از فرهنگ ارائه می کند ، وی معتقد است:
فرهنگ مجموعه به هم پیوسته ای از شیوه های تفکر، احساس و عمل است که کم و بیش مشخص است و توسط تعداد زیادی از افراد فراگرفته می شود تا این اشخاص را به جمع خاص و متمایز مبدل سازد.
پس به طور کلی می توان گفت فرهنگ ساخته و پرداخته ذهن انسان هاست ، ما آدمیان فرهنگ را می سازیم تا به توسل به آنها رفتارمان را توجیه کرده، به زندگی مان جهت دهیم و در چهارچوب زمان و فضا آنها را دگرگون کنیم(ملوچی)
اسلاید 4 :
براي بررسي نقش و تأثير تكنولوژي در جامعه كنوني ، بايد شكل گيري و تحول آن را طي زمان و هم چنين مصاديق و ابزاري كه اين تأثير را نمايان مي كند، در نظر آوريم.
بر اين اساس ، به سه گونه فرهنگ كه بر پايه و نوع و ميزان استفاده از ابزار استوار است، نگاهي مي اندازيم .طبق نظر نيل پستمن) جامع شناس آمريكايی( ،در تاريخ فرهنگ، سه نوع فرهنگ غالب بر جوامع بشري تا كنون وجود داشته است
1-فرهنگ ابزار 2- فرهنگ تكنوكراسي (فن سالاري / انحصار گرايي تكنولوژي(3- فرهنگ تكنوپولي (تسلط تكنولوژي بر فرهنگ ).هر كدام از اين فرهنگ ها در عين اين كه دوره زماني خاص خود را دارند؛ اما به صورت استثنا نيز در جهان امروزي يافت مي شوند
اسلاید 5 :
فرهنگ ابزار از ابتداي تاريخ تا اوايل قرون وسطا و فرهنگ تكنوكراسي از قرون وسطي تا قرن 19 ميلادي حاكم بوده است و فرهنگ تكنوپولي نيزهمان فرهنگ كنوني است. قبايل بدوي كه در گوشه و كنار جهان وجود دارند، مي توانند به عنوان نمونه های نادری از فرهنگ ابزار به حساب آیند که به صورت استثنا هنوز به حیات خود ادامه می دهند.
فرهنگ ابزار
اصطلاح فرهنگ ابزار، رابطه انسان هاي آن جامعه را با مباني اعتقادي و سيستم اجتماعي و اين ابزار مشخص مي كند . جوامع داراي فرهنگ ابزار مي توانند مقادير زياد و متنوعي از اين ابزار را دارا باشند، اما تعاليم مذهبي و جهان بيني ديني، ايدئولوژي هدايت كننده و كنترل كننده اي است كه كاربرد ابزار آلات و كم و كيف استفاده از آنها را تعيين مي كند ..
اسلاید 6 :
اين فرهنگ، وحدت و همگني خود را از مباني متافيزيكي (غيرمادي) گرفته است .این تفکر است كه به هستي معنا مي بخشد و مانع آن مي شود كه تكنيك خود را بر انسان ها و نيازهاي آنان تحميل كند . مهم ترين ابزاري كه در اين دوره، ابداع شده ، آسياب، دوربين نجومي، باروت و ساعت بوده است.
فرهنگ تکنوکراسی
در يك جامع تكنوكرات ، ابزار آلات، نقش كليدي اي را در انديشه هاي فرهنگي آن جامعه بر عهده دارند . همه شرايط ، تحولات و خواسته ها و تمام ويژگي هاي اجتماعي بايد تا حدود زيادي، تابع خواسته ها و ضوابطي باشد كه رشد اين تكنيك و سير تكاملي آن ايجاب مي كند
اسلاید 7 :
اما نقش تكنيك هنوز به آن حدي نرسيده است كه موجب تغيير در ساختار فرهنگي و تحول آن شود . هنوز مباني ماورايي ، جاي خود را در فرهنگ ها حفظ كرده اند و هنوز افراد، بر اين باورند كه ماشين و ابزار صنعتي ديگر همچنان در استخدام بشريت خواهند بود و هرگز به قدرت حاكم، مبدل نخواهند شد .اين تصور در چنان جامعه اي وجود داشت كه استفاده بيشتر از تكنيك در جهت رفاه مادي، قدرت خدشه دار كردن سيستم ارزشي جامعه را نخواهد داشت
بنابراين تكنوكراسي به انهدام كامل و تمام عيار آداب و سنن زندگي اجتماعي و تخريب تمامي ارزش هاي فرهنگي نپرداخت؛ بلكه جايگاه آن را در وراي همه اينها قرار داد . تكنيك نمي خواست در معارضه با سنت و فرهنگ قرار گيرد،اما با رسوخ در بخش هاي مختلف زندگي، نفوذي به وجود آورد كه بالتبع ، تأثير فرهنگ و سنت ، كم رنگ مي شد . در نهايت، دو جهان بيني در تقابل با هم شکل گرفت: تکنولوژی و سنت یا فرهنگ
اسلاید 8 :
مهمترین وسیله ای که در این دوران ابداع شد دستگاه چاپ بود. با اين اختراع ، يك تحول عظيم در ساخت فرهنگ، رخ داد وآن، تبديل فرهنگ شفاهي به فرهنگ مكتوب بود . از اين پس ، عنان ارابه فرهنگ، به دست کتاب افتاد. اين مرحله در كشور ما، با فاصله بسيار زيادي به وقوع پيوست و به همين خاطر، كتاب نتوانست آن طور كه در فرهنگ غربي همه گیر شد در ایران ایفای نقش کند. از مهمترین علل این مسئله سطح پايين سواد در لا يه هاي مختلف جامعه بود و كتاب، وسيله اي شد كه فقط طبقه روشن فكر، با آن درارتباط بود.
فرهنگ تکنوپولی
اسلاید 9 :
وجه بارز اين فرهنگ ، قراردادن تكنولوژي به جاي خداست . بدین معنا كه فرهنگ ، اعتبار خود را در تكنولوژي جستجو مي كند و دستورالعمل هاي خود را از تكنولوژي مي گيرد . اين راه الزاماً به فروپاشي و نابودي باورها و عقايد سنتي منتهي مي شود .نظام تکنوپولی این چنین تعریف می شود : نظامي كه در آن، جامعه انساني سیستم ايمني و قدرت دفاعي خود را در برابر تهاجم سيل اطلاعات، از دست داده است
بنابراین در این فرهنگ وسیله با هدف يكي مي شود و ديگر بدان معنا ، هدفي وجود ندارد كه بتواند مانع استفاده بي مورد از تكنيك شود . پس، خصلت نظام تكنوپولي ، انبوه اطلاعات است .
اسلاید 10 :
تکنولوژی و تکامل فرهنگی
تکنولوژی ریشه خود را در تکامل فرهنگی انسانها دارد. تکنولوژی در این مفهوم باید به معنای وسیعی به عنوان زیربنای رفتار انسانها مورد توجه قرار گیرد که از طریق آن انسان محیط خود را متحول می سازد یا خود را با آن هماهنگ می کند و نتیجتا بهتر زندگی می کند. پارسونز بر این عقیده بود که تکنولوژی عبارت است از نوعی توانایی سازمان اجتماعی برای کنترل موثر و تغییر در اشیای محیط مادی به نفع برخی نیازها و خواسته های انسانی. برای بقا و توسعه جامعه انسانی، فرهنگ باید برای تامین غذا، دفاع برابر دشمنان و حفظ یکپارچگی اجتماعی اقدامات لازم را به عمل آورد و در جهت تامین این موارد استفاده از انرژی اجتناب ناپذیر است.
اسلاید 11 :
تكنولوژي در كشورهاي در حال توسعه
در بررسي كشورهاي در حال توسعه، فاصله فرهنگي، ابتدا به عنوان فاصله اي بين نخبگان و توده ها مطرح ميشود . علت اين امر اغلب هزينه و دسترسي به تكنولوژي هاي مورد نياز است . نياز به سيستم هاي توزيع،توليدات و ساختارهاي زير بنايي، اغلب به زمان بيشتري نياز دارد . ولي با از ميان رفتن اين مشكلات آنچه اهميت پيدا مي كند فرد است كه خواهان تملك تكنولوژي است . بدين ترتيب سه فاصله زماني مشهود است ولي اين فواصل از لحاظ زماني و ارزش يكسان نيستند .
عادات كار، راه و رسم فرهنگي و ارزشها بايد با زمينه تكنولوژيك هماهنگ باشد در غير اينصورت نوعي فشاراجتماعي احساس خواهد شد .تا زماني كه يك تكنولوژي پذيرفته شو د نمي توان از انتشار آن سخن به ميان آورد . هزينه دسترسي به تكنولوژي و تملك آن از جمله عواملي هستد كه مرحله پذيرش را به تعويق مي اندازند .
اسلاید 12 :
نقش فرهنگ در فرآیند توسعه و رویکردهای اساسی مرتبط
پیشرفت و توسعه حاصل یک نگرش خاص به عالم است، بدون ایجاد این نگرش خاص ترقی و پیشرفت ممکن نیست و این نگرش خاص بیانگر لزوم وجود یک فرهنگ مناسب برای توسعه است. بنابراین عامل فرهنگ از جایگاه ویژه ای در توسعه برخوردار است. بی توجهی و کم توجهی به آن تمام برنامه های توسعه را با ناکامی مواجه خواهد ساخت. بنابراین لازم است به صورت خاص رابطه فرهنگ و توسعه را شناخته و در برنامه های توسعه به آن توجه کافی مبذول داشت.
رابطه فرهنگ و توسعه از دو دیدگاه قابل بررسی است اول این که فرهنگ را مجموعه ای بدانیم که در آن تمام عناصر مساعد یا مانع حرکت توسعه به عنوان یک مجموعه موثر بر فرآیند توسعه تلقی می شود
اسلاید 13 :
دوم این که فرهنگ را به عنوان مجموعه ای که در فرآیند توسعه شکل گرفته و محصول توسعه تلقی می شود، بپذیریم. در حالت اول فرهنگ، از عوامل موثر بر توسعه است و در حالت دوم نتیجه توسعه. در حالت اول رابطه فرهنگ و توسعه را می توان به «فرهنگ توسعه» تعبیر نمود و حالت دوم را به « توسعه فرهنگی»
در باب نقش فرهنگ در فرآیند توسعه دو رویکرد ابزارگرایانه و هدف گرایانه نسبت به فرهنگ وجود دارد. در رویکرد اول فرهنگ ابزار و وسیله ای است برای رسیدن به توسعه، به عبارت دیگر این توسعه است که مطابق با نیازهای خود به فرهنگ شکل می دهد و در آن دخل و تصرف می کند. در رویکر دوم فرهنگ، خود هدف است و نه وسیله. و این فرهنگ است که شکل و حد و مرز و چگونگی توسعه را تعیین می کند.
اسلاید 14 :
افکار عمومی و فرهنگ
ارتباط بین انسان و محیط شاخص ترین مقوله ای است که در زایش فرهنگی مورد توجه قرار می گیرد کار برد توانایی های انسان در محیط طبیعی و اجتماعی پیامد دو جریان منطقی بین این دو عامل یعنی انسان و محیط اوست.
افکار عمومی نیز یکی از مسائل بغرنج جامعه کنونی بوده و ماهیتاٌ به اندازه خود جامعه امروزی پیچیده و تعریف آن به مراتب دشوار است ؛ چرا که به تعداد نویسندگان افکار عمومی ، تعاریف و تحلیل هایی برای آن وجود دارد. به همین منظور انجمن علوم سیاسی آمریکا میز گردی متشکل از سه گروه مختلف تشکیل داد تا بتواند تعریف واحدی برای افکار عمومی ارائه نماید:
اسلاید 15 :
گروه اول گروهی بودند که هیچگونه اعتقادی به افکار عمومی نداشته و وجود آن را انکار می کردند گروه دوم متشکل از افرادی می باشند که مفهوم افکار عمومی را پذیرفته ، اما هیچگونه تعریف مشخصی برای آن قائل نبوده و تردید جدی داشتند و گروه سوم گروهی است که افکار عمومی را پذیرفته و تعاریف گوناگونی ارائه کرده ولی در این زمینه اختلافات فراوانی داشتند.
این وضعیت همچنان تا عصر حاضر نیز ادامه دارد با این حال عدم توانایی در ارائه تعریف مشخص در رابطه با این امر از دو جنبه پیچیده بودن افکار عمومی و آمیخته شدن آن با عوامل فرهنگی و اجتماعی بوده و دیگری چند وجهی بودن این مبحث قابل بررسی است
اسلاید 16 :
با رجوع به تعاریف مطرح شده در بحث افکار عمومی در می یابیم که در عین مبهم بودن این امر بسیار تاثیر گذار و قدرتمند در سطح تصمیم گیری جامعه می باشد بر فرض مثال در سال 1880 افکار عمومی را به اکثریت پیش پا افتاده و بی ثبات اما بسیار قدرتمند ربط دادند و آن را بی دوام و خطرناک خواندند و یا دیوید ترومن افکار عمومی را مجموع نظریات فردی برآمده از بحث های عمومی می داند بنا بر این با توجه به تعاریفی که از افکار عمومی ارائه شد این مبحث می تواند به عنوان ابزار قدرتمند و تاثیر گذار در امر فرهنگ یک جامعه باشد و در صورت مدیریت صحیح به عنوان اهرمی برای پذیرش فرهنگ درست و حتی فرهنگ های جدید و قابل استفاده باشد.
اسلاید 17 :
ورود تکنولوژی و فرهنگ جدید
زمانی که فرهنگ جدیدی همراه با تکنولوژی های نو وارد عرصه می شود راه ها و روش هایی برای به جا انداختن آن فرهنگ وجود دارد که یکی از این روش ها مدیریت صحیح افکار عمومی است . قدرتی که افکار عمومی در اختیار دارد می تواند جامعه را چنان درگیر نماید که آن جامعه آمادگی پذیرش یا عدم پذیرش فرهنگ مذکور را در خود به وجود آورد که این امر مستلزم مدیریت صحیح افکار عمومی جامعه است این مهم با توجه به تعاریف ارائه شده از افکار عمومی قابل استناد می باشد که افکار عمومی مجموع نظرات فردی از بحث های عمومی است و مدیریت این افکار می تواند به نحو بهتری جامعه را برای پذیرش فرهنگ های جدید و حتی مقابله با فرهنگ های نادرست آماده نماید.
اسلاید 18 :
آن طور که مشهود و ملموس است در عصر حاضر بشر پیشرفت به نسبت بالایی در امور تکنولوژی و فناوری های نوین داشته است و زمانی که این فناوری ها وارد یک جامعه می شود با خود عناصر دیگری را نیز منتقل می نماید که عموماً پذیرش بسیار راحتی در اجسام این فناوری ها صورت گرفته ولی به ندرت پیش می آید که افراد آن جامعه فرهنگ وارد شده توسط آن فناوری را پذیرفته و در فرهنگ پیشین -و علی الخصوص در افراد سنت گرا فرهنگ سنتی- تعدیل به عمل آورده است
ولی مدیریت افکار عمومی این امکان را به بشر داده که با شیوه های درست آموزش و تزریق راه هایی جهت انتقال این فرهنگ عمل کرده و این خلا جامعه را به نحو احسن پر کند ولی این امر نیز می تواند به طور کامل برعکس باشد همانطور که دوتوکوویل افکار عمومی را به اکثریت بی ثبات و پیش پا افتاده ولی قدرتمند نسبت داده ، افکار کوچکترین عضو جامعه تا مهم ترین آن در امور یک جامعه موثر بوده و تعیین کننده می باشد به همین جهت قدرت منفی افکار عمومی می تواند در عدم پذیرش یک فرهنگ آثار مخربی به جای بگذارد.
اسلاید 19 :
مهم ترین مسئله ای که در این مورد قابل بررسی است مدیریت این افکار است چه بسا که مدیریت ذهن و افکار به نحو صحیح و قابل انعطاف می تواند در بستر سازی های فرهنگ کشور و جامعه ایفای نقش نماید اما چگونگی مدیریت این افکار فلسفه ی درازی برای خود دارد.یکی از بهترین و بزرگترین راه های مدیریت این افکار برای سوق دادن این مسئله بغرنج که می تواند از آن تاثیر فراوانی بپذیرد کتاب ها و رسانه ها می باشد.
کتاب با نوشته های خود می تواند محتویات ذهن یک فرد را مدیریت نماید . محتویات ذهن همان افکار است که سوق دادن آنها به یک مسیر درست می تواند جامعه را به مسیر آرمانی سوق دهد و آن را به بهترین نحو هدایت نماید. رسانه ها – خواه مجازی و خواه حقیقی - نقش اساسی در این رابطه ایفا می نمایند و می توانند ذهن در هم ریخته یک فرد را در کمترین زمان و بهترین نحو به یک سمت سوق دهند.
اسلاید 20 :
تغییر فرهنگ و جامعه
بشر صاحب فرهنگ است، درست همان طور که صاحب روح است. همه فرهنگ ها به طور پیوسته در حال تغییرند و این تغییرات، امروزه، هم سریع تر و هم عمیق تر از گذشته شده اند. تکنولوژی نوین ارتباطی در دنیای امروز باعث تحولات عظیم و پیچیده ای در روابط و مناسبات انسانی و ایجاد شکل جدیدی از الگوهای ارتباطی شده و به مقوله هویت نیز مفهوم جدیدی بخشیده است. حجم بالای اطلاعات و دانش های تازه به راحتی از طریق شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی می تواند در اختیار افراد و سازمان ها در همه کشورهای جهان قرار گیرد و شبکه های اطلاعاتی در دسترس همگان قرار خواهد گرفت.
