بخشی از پاورپوینت
اسلاید 5 :
معنـا و مفهـوم ناحیـه
تصور شما از یک ناحیه چیست؟
به تصویرهای زیر با دقت نگاه کنید و برداشت خود را از هریک از آنها توضیح دهید.
اسلاید 8 :
هریک از این تصاویر، ناحیه ای از سطح زمین را نشان می دهد. تصویرها را با هم مقایسه کنید؛ چه عواملی سبب می شود که شمااحساس کنید این نواحی با یکدیگر تفاوت دارند؟ آب و هوا؟ پوشش گیاهی؟ نوع بهره برداری از محیط و شیوه زندگی مردم؟ و .
تصویر شماره ( 1) ناحیه ای مرطوب با پوشش گیاهی غنی و فعالیت دامداری را نشان می دهد. در این ناحیه به سبب بارندگی زیاد و رطوبت کافی، چمنزارهای وسیعی به وجود آمده و شرایط مناسبی برای دامداری و پرورش گاو فراهم شده است. نوع خانه ها و شکل سقف ساختمان ها نیز با ریزش های جوی و نوع فعالیت اقتصادی ساکنان ناحیه، یعنی نگهداری دام و علوفه، تناسب دارد.
تصویر شماره ( 2) یک ناحیه ساحلی با فعالیت های مربوط به تجارت و گردشگری را نشان می دهد. امکان تجارت دریایی موجب به وجود آمدن شهری با نقش بندری در کنار دریا شده است. جذب جمعیت زیاد، رونق فعالیت های مربوط به تجارت و گردشگری وحمل و نقل بار و مسافر موجب پدید آمدن ساختمان های بلندمرتبه شده است.
اکنون دقت کنید و بگویید در تصاویر 3و ،4چه ارتباطی میان اجزا و پدیده ها وجود دارد. نوع فعالیت و شیوه زندگی چه ارتباطی با محیط طبیعی دارد؟ تفاوت های این دو مکان چیست و عواملی که این دو را از هم متمایز می کنند، کدام اند؟
اسلاید 9 :
ناحیه
دانستید که هر مکان در روی زمین ویژگی هایی دارد. همچنین میان اجزا و پدیده های هر مکان، نوعی پیوستگی و هماهنگی وجود دارد که آن مکان را از سایر مکانها متفاوت می سازد. یکی ازکارهای جغرافی دانان، مطالعه شباهت ها و تفاوت های مکان هاست.
مکان هایی که ویژگی های مشابه دارند، همان نواحی هستند. «ناحیه» یکی از مفاهیم اصلی در دانش جغرافیاست. برای ناحیه تاکنون تعاریف متعددی ارائه شده است. در اینجا به یکی از این تعریف ها اشاره می کنیم.
اسلاید 11 :
ناحیه،بخشی از سطح زمین است که ویژگی های جغرافیایی (طبیعی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و…) همگون و خاصی دارد؛ به طوری که با بخش های مجاور خود متفاوت است.
اسلاید 12 :
نظرتان درمورد این جمله چیست؟
اسلاید 13 :
فرهنگ « و بر » ناحیه را چنین تعریف می کند : « ناحیه قلمرو بالنسبه گسترده ای است که به تبع ویژگی های جغرافیایی و جامعه شنا سی ، از چنان وحدتی برخوردار است که آن را از نواحی مجاور و یا مجموعه ای که ناحیه را در میان گرفته است ، متمایز می سازد » (حسین زاده دلیر)
فرهنگ « لا روس » در تعریف « ناحیه » چنین می نویسد : « ناحیه وسعت زمینی از کشور است که وحدت آن ناشی از داده های فیزیکی ( آب و هوایی ، رویش گیاهی و ناهموار ی ) یا انسانی را ( شکل جمعیت پذیری، اقتصادی ، ساختار سیاسی و یا اداری و یا .) است « (آسایش).
از دیدگاه لوئیز ممفورد « بین قاره و روستا وسعت فضایی است که گاهی به مانند دولتی وسیع و زمانی بسیار خرد است ، این جا ناحیه انسانی است » به تعبیر دیگر ، ناحیه عبارت است از یک واحد جغرافیایی که در وسعتی بین قاره و روستا قرار می گیرد و گاهی بزرگتر از یک ایالت و زمانی کوچکتر از آن است و این یک ناحیه انسانی است .
اسلاید 14 :
از این تعاریف بر می آید که : (1) اندازه ناحیه قابل پیش بینی نیست . (2) وحدت و همگونی اساس شناخت هر ناحیه ای است که به دلیل شرایط خاص انسانی-طبیعی به وجود می آید . (3) هر ناحیه برای خویش چشم انداز خاصی را دارا است که در واقع وجه افتراق و تمایز نواحی نیز به شمار می رود . (4) معمولا هر ناحیه ای هسته ای دارد که در آن ویژگی های ناحیه به خوبی متجلی است . (5) هر ناحیه تقریبا کارکرد ویژه ای را دنبال می کند . (6) مرزهای ناحیه غالبا در میان مرزهای « میان ناحیه ای » محو می شود»
اسلاید 15 :
در رابطه با ناحیه (Region )کارشناسان جغرافیا تعاریف مختلفی را ارائه داده اند که چند نمونه از آن را ذکر خواهیم نمود :
1-ناحیه عبارت است از بخشی که از وحدت و تجانس ویژه ای برخوردار باشد . این وحدت ممکن است طبیعی باشد و یا به وسیله انسان به وجود آید .( تیلور)
2-ناحیه عبارت است از یک بخش جغرافیایی که آن را از ابتدا وحدت فرهنگی و اقتصادی و سپس طرز تفکر ، تعلیم و ترتیب تفریحات و غیره . از سایر قسمت ها جدا می سازد( یانگ )
3-ناحیه عبارت است از زمینی که در سراسر آن اوضاع طبیعی خاصی منجر به زندگی اقتصادی ویژه ای می گردد ( دیکنسن ) .
اسلاید 16 :
منطقه Zone منطقه عبارت است از بخشی از محدوده های جغرافیایی که فقط بر اثر وجود یک مشخصه جغرافیایی از مناطق دیگر متمایز می گردد . منطقه از ناحیه وسیع تر بوده و ممکن است چندین ناحیه را در بر گیرد .[ همین منطقه در بعضی از نوشته های جغرافیایی در موارد زیر به کار برده می شود :
1-منطقه به عنوان بخشی در داخل شهر ها به کار می رود و تقسیم بندی داخلی شهر ها را با آن نشان می دهند . مانند منطقه مسکونی ، منطقه صنعتی ، منطقه جذب شهر
2-گاهی نیز به هنگام تقسیم کشور به واحد های عمرانی ، عنوان منطقه به کار می رود و بودجه ها و برنامه های منطقه ای تدوین می گردد که در اینجا بایستی دقت نمود با عمران ناحیه ای تفاوت دارد . ( زمردیان ،12: 1364).
و یا « منطقه عبارت است از فضا یا قسمتی از کره زمین یا قسمتی از خاک یک کشور که عوامل طبیعی ، اقتصادی و اجتماعی ، آن را از محیط اطراف خود متمایز نموده است » ( شیعه).
بنابراین « واژه « منطقه » در مفاهیم گوناگون با محدودیت های متفاوت به وسیله کارشناسان با تخصص های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد : مثلا منطقه ممکن است بخشی از فضای جغرافیایی یک کشور را در بر بگیرد ، یا تعدادی از کشور ها در اقتصاد بین المللی ، از طرف دیگر کارشناسان هر رشته خاص از علوم.
اسلاید 17 :
ناحیه بندی
جغرافی دان ها ومطالعات ناحیه ای:
جغرافی دان ها از گذشته سطح زمین را به واحدهای جغرافیایی ــ که در آنها پدیده ها با هم همگونی و وحدت دارند ــ تقسیم کرده وسپس مورد مطالعه قرار داده اند.
علت تقسیم بندی سطح زمین توسط جغرافی دان ها:
این تقسیم بندی ها برای شناخت بهتر و آسان تر مکان های مختلف و علمی کردن مطالعات و تحقیقات درباره این مکان ها صورت می گیرد تا بتوان برای آنها به طور صحیح برنامه ریزی کرد.
ناحیه بندی چیست؟
وقتی یک محیط جغرافیایی را براساس معیارهایی به واحدهای کوچک تر تقسیم می کنیم، به طوری که هر واحد با واحد مجاور تفاوت داشته باشد، در واقع «ناحیهبندی» کرده ایم.
اسلاید 18 :
روش کارجغرافی دانان درناحیه بندی:
جغرافی دان ها برای تعیین حدود یک ناحیه، یک یا چند معیار را به کار می گیرند. آنها با توجه به این معیارها، حدود یا مرزهای هر ناحیه را روی نقشه رسم می کنند و نواحی مختلف را روی نقشه نمایش می دهند.
ناحیه بندی براساس چه ملاک هایی توسط جغرافی دان انجام می شود؟
ناحیه بندی کاری صرفاً جغرافیایی است و براساس طرز تفکر یک جغرافیدان و شیوه کار او صورت می گیرد.
عوامل مهم درانتخاب معیارها وملاک ها درناحیه بندی:
انتخاب معیارها و ملاک ها برای تعیین حدود یک ناحیه، به هدف مطالعه و تحقیق جغرافی دان بستگی دارد. این معیارها ممکن است «عوامل طبیعی» یا «عوامل انسانی» باشد.
اسلاید 19 :
الف) معیارهای مربوط به عوامل طبیعی:
ناهمواری ها، آب و هوا، پوشش گیاهی، خاک و نظایر آن، از معیارهای طبیعی ناحیه بندی است.به نقشه ها و تصاویر دقت کنید.در نقشه شماره 1جغرافیدان براساس معیارهای مربوط به بارش، ایران راناحیه بندی کرده است.
